حمایت از كودكان و نوجوانان، لایحه ای به قدمت سن كلاس اولی ها همچنان در بهارستان

كاش لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان همانند انسان ها جان داشت چون حالا خود می توانست با حرف زدن و نوشتن از حق خود دفاع كند و نسبت به غفلتی كه از آن در این مدت شده است، هشدار دهد.
به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار حقوقی قضائی ایرنا، لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان با پیشنهاد قوه قضاییه در جلسه نهم مرداد 1390 هیات وزیران وقت تصویب و به مجلس شورای اسلامی ارائه شد؛ در كشور یك قانون حمایت از كودكان و نوجوانان در 9 ماده وجود دارد كه مصوب سال 81 است و اگر چه به نسبت قانون خوبی است اما با توجه به وضعیت كشور، به روز نیست و مواردی باید به آن اضافه می شد.
لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان در 49 ماده و 4 فصل تهیه شده كه در سرفصل های آن به موضوعاتی همچون تعاریف، تشكیلات، جرائم و مجازات ها و تحقیق، رسیدگی و تدابیر حمایتی پرداخته شده است؛ در مقدمه توجیهی لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان آمده است: «با عنایت به این كه مقررات مربوط به كودكان و نوجوانان در تمامی كشورها به سرعت در حال گسترش است و با توجه به آسیب های اجتماعی و معضلات نوظهور و در حال افزایش نظیر استثمار، بلایای طبیعی، تصادفات، امراض، بیماری هایی مانند ایدز و یا مواردی نظیر تغییر هویت، بی تابعیتی، ناتوانی جسمی یا روانی، اختلال هویت جنسی و تاثیرات نامطلوب این گونه وضعیت ها بر كودكان و نوجوانان كه سبب به وجود آمدن پدیده های ناهنجاری مانند كودكان كار، كودكان فاقد هویت یا نامرئی، كودكان خیابانی و كودكان قربانی جرم می شوند و با عنایت به عدم توانایی كودك در رویارویی و مقابله با خطرات و موقعیت های خطرزا و حتی گاه عدم شناخت وی از خطرات اجتماعی، این لایحه تهیه شده است».
در فصل یك این لایحه كه به تعاریف و كلیات پرداخته شده تعاریف واژگانی همچون سوءرفتار، بهره كشی معامله و وضعیت مخاطره آمیز كودكان مشخص شده است. در فصل دوم این لایحه هم به وظایف تشكیلات و دستگاه های مختلف در راستای حمایت از كودكان پرداخته شده است. در ماده 4 این فصل آمده است: «دفتر حمایت از كودكان و نوجوانان قوه قضاییه به منظور ایجاد زمینه های همكاری با سایر نهادها و تهیه گزارش های موردی یا ادواری، انجام مطالعات و تحقیقات آماری، پایش و ارزشیابی فعالیت های دفاتر استانی و شهرستانی در خصوص اجرای این قانون در قوه قضاییه تشكیل می شود».
در ماده پنج این فصل تاكید شده است كه « با تشخیص رییس قوه قضاییه در حوزه های قضایی شهرستان تحت نظر دادستان ساختار و تشكیلات مناسب جهت ایجاد زمینه های همكاری با سایر نهادها تشكیل می شود». فصل سوم این لایحه به جرائم و مجازات ها اشاره شده است كه بر اساس ماده 7 آن، هر یك از والدین، اولیا یا سرپرستان قانونی كودك و نوجوان و تمام اشخاصی كه مسوولیت نگهداری و مراقبت و تربیت كودك را دارند، در صورتی كه بر خلاف قانون تامین وسایل و امكانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی، از ثبت نام و فراهم كردن موجبات تحصیل كودك و نوجوان واجد شرایط تحصیل تا پایان دوره متوسطه امتناع كنند یا به هر نحوی از تحصیل وی جلوگیری كنند 10 تا پنجاه میلیون ریال جزای نقدی محكوم می شوند. بر اساس ماده 8 فصل سوم، تهدید، ترغیب، تشویق یا فریب كودك و نوجوان به فرار از خانه یا مدرسه و یا ترك تحصیل و یا تسهیل یا فراهم كردن موجبات این اعمال، جرم محسوب و مرتكب به حبس از نود و یك روز تا یك سال یا پرداخت جزای نقدی از ده تا پنجاه میلیون ریال محكوم می شود. همچنین طبق ماده 10 آن ، هر كس با كودك و نوجوان مرتكب عمل منافی عفت شود در صورتی كه مشمول مجازات حد نباشد به یك تا سه سال حبس محكوم می شود، هر گاه رفتار مرتكب منتهی به صدمه جسمی یا روانی به كودك و نوجوان شود، علاوه بر پرداخت دیه به دو تا پنج سال حبس محكوم می شود. در ماده 12 این لایحه نیز آمده است: «معامله یا خرید و فروش كودك و نوجوان یا بهره كشی از او با هر منظوری جرم محسوب و مرتكب به دو تا پنج سال حبس محكوم می شود، هر گاه خرید و فروش با فحشا و هرزه نگاری باشد مرتكب به حداكثر مجازات محكوم می شود».
براساس ماده 15 این فصل، «هر كس با كودك یا نوجوانی بدون رعایت شرایط مذكور در مواد 1041 و 1043 قانون مدنی ازدواج كند به 6 ماه تا دو سال حبس محكوم می شود، هر گاه بر اثر این ازدواج صدمه روانی یا جسمی به كودك و نوجوان وارد شود، مرتكب علاوه بر پرداخت دیه به حداكثر مجازات پیش بینی شده محكوم خواهد شد». در فصل چهارم این لایحه به موضوع تحقیق، رسیدگی و تدابیر حمایتی پرداخته ، برای مثال در ماده 27 این فصل آمده است: «تمام جرائم این قانون جنبه عمومی داشته و بدون شكایت شاكی خصوصی قابل تعقیب است و در صورت گذشت شاكی خصوصی به تشخیص مقام قضایی صلاحیت دار تعقیب متوقف می شود».
22 اردیبهشت ماه سال 88 بود كه قوه قضاییه لایحه ای با عنوان «لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان» را در قالب 54 ماده تقدیم دولت كرد. پس از ارسال لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان به دولت، مواد این لایحه به 49 ماده كاهش یافت و در تاریخ 10 مرداد 1390 در كمیسیون لوایح دولت دهم به تصویب رسید و در 28 آبان ماه همان سال، به مجلس ارسال شد.
سال 92 لایحه حمایت از حقوق كودكان و نوجوانان به كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ارسال شد و كمیسیون این لایحه را به كمیته حقوق خصوصی ارجاع داد تا در این كمیته مورد بحث و بررسی قرار گیرد. لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان در مجلس نهم ابتر باقی ماند و طبق روال باید مجلس دهم آن را به دولت عودت می داد تا از نو به مجلس ارسال و از نو در كمیسیون حقوقی قضایی رسیدگی شود كه این لایحه مجددا در سال 94 از سوی دولت تقدیم مجلس شده اما هنوز به تصویب نهایی نرسیده است. در این لایحه، به مواردی مانند سرپرستی، فرار از خانه، زندانی والدین، خشونت مستمر، عدم ثبت ولادت، سوءرفتار، بهره‌كشی، نادیده‌گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی كودكان، ممانعت از تحصیل آنان، خرید و فروش كودكان و فعالیت مجرمانه به وسیله كودك اشاره شده است.

** درخواست برای تصویب هرچه زودتر لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان
معطل ماندن تقریبا هفت ساله لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان بقدری در كشور بازتاب داشته است كه حتی معاونان زن رئیس جمهور هم نسبت به این موضوع واكنش نشان داده اند.
معصومه ابتكار معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، لعیا جنیدی ، معاون امور حقوقی این نهاد و شهیندخت مولاوردی ، دستیار ویژه رئیس جمهوری در نامه ای با امضای خود از مجلس خواسته اند تا هرچه زودتر موضوع را بررسی و این لایحه را تصویب كنند.
در متن این نامه آمده است: «لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان كه در مجلس شورای اسلامی اعلام وصول و به كمیسیون های حقوقی و فرهنگی، ارجاع شده است، نیازمند تسریع جهت رسیدگی به وضعیت كودكان و نوجوانان كشور است كه سال ها در مجلس با توقف و اطاله بررسی مواجه شده است. جنابعالی با اولویت قراردادن این لایحه، دستور فرمایید ضمن مداقه در محتوای مواد، جهت تكمیل و بررسی لایحه فوق الذكر اقدامات مقتضی صورت گیرد».

** لایحه حمایت ، چتری با حمایت گسترده تر از كودكان و نوجوانان
عبدالعلی میركوهی معاون حقوقی و پارلمانی وزیر دادگستری در گفت و گو با خبرنگار حقوقی قضائی ایرنا از رسیدگی با سرعت هر چه بیشتر لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان در كمیسیون اصلی حقوقی قضایی مجلس خبرداد و گفت: یكی از دستورات كمیسیون همین است تا زودتر آن را تمام كند و به صحن برود؛ البته در كمیسیون حقوقی قضایی مجلس قبلی هم موضوع تا حدودی رسیدگی شده بود و مراحل پایانی كار قرار داشت اما عمر مجلس تمام شده بود و مجلس جدید خواست تا خود از ابتدا كار را شروع كند كه این موضوع وقت گیر شد ، اگر مجلس نهم بیشتر تلاش می كرد چه بسا این لایحه الان قانون بود و حتی برای اجرا، ابلاغ هم شده بود.

** لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان تا پایان امسال تصویب می شود
این مقام حقوقی در وزارت دادگستری با بیان اینكه لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان قطعا تا آخر امسال به تصویب می رسد، مهمترین برجستگی این لایحه را چتر حمایتی بودن آن دانست و اظهار كرد: مواردی مانند مجازات كودك آزاری حتی از طرف والدین به طور گسترده ای در این لایحه تاكید شده است البته در قوانین فعلی هم اینگونه نیست كه والدینی كودك آزاری داشته باشد و كسی نتواند شكایت كند؛ هر یك از اولیا در صورت كودك آزاری یكی از طرفین می توانند شكایت كنند و به این شكایات آنان رسیدگی می شود.
وی در پاسخ به این پرسش ایرنا كه با توجه به موارد شرعی مبنی بر رفع اتهام پدر، آیا به شكایت مادر برای كودك آزاری پدر رسیدگی می شود یا نه، گفت: این موضوع براساس مبنای شرعی است اما از لحاظ حقوق فقه اگر پدر در مظان اتهام به كودك آزاری باشد مادر می تواند شكایت كند و دادستان هم در صورت نبود شاكی بعنوان مدعی العموم باید پیگیر موضوع باشد
به گفته میركوهی ، موارد دارای ابهام در لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان رفع ابهام شد و این لایحه در صورت تصویب شدن، در فراهم آوردن بستر حمایتی بیشتر برای كودكان و نوجوانان موثر خواهد بود.

** جمع بندی لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان تا پایان آبانماه
مظفر الوندی دبیر مرجع ملی كنوانسیون حقوق كودك هم به همین منظور در گفت و گو با خبرنگار حقوقی قضایی ایرنا، اظهاركرد: اهتمام كمیسیون حقوقی قضایی مجلس این است كه طی ماه های مهر و آبان موضوع رسیدگی را تمام و به صحن علنی مجلس برای تصویب ارائه كند كه البته باید در جلسه علنی مجلس در نوبت رسیدگی قرار گیرد.
به گفته وی، كارشناسان مرجع ملی كنوانسیون حقوق كودك در همه جلسات اعضای كمیسیون حقوقی قضایی مجلس حین بررسی لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان حضور دارند و این كنوانسیون برای به ثمر نشستن این لایحه با ارسال مكاتبات و برگزاری جلسات با مجلس، پیگیری های زیادی كرده است.
دبیر مرجع ملی كنوانسیون حقوق كودك در ایران درباره اینكه تصویب این لایحه تا چه حد می تواند احیاكننده حقوق كودكان و نوجوانان باشد، گفت: اظهارنظر زود است؛ باید دید مصوبه ای كه به عنوان قانون از مجلس بیرون می آید، با لایحه اولیه ارایه شده چقدر یكسان است، چه تعداد از موارد حمایتی كودكان و نوجوانان را شامل می شود و تا چه مقدار می تواند استیفاكننده حقوق كودكان و نوجوانان باشد.

** اصول قانون نویسی لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان رعایت شده است
اما رئیس اتحادیه سراسری كانون های وكلای دادگستری كشور لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان را لایحه ای با رعایت اصول قانونی نویسی در آن، دانسته و گفته است كه در حال حاضر كودكان و نوجوانان فقط وقتی مورد حمایت قرار می‌گیرند كه عملا طرف ارتكاب جرم قرار گرفته باشند و این درحالیست كه در این لایحه ضمن تعریف خطر شدید و قریب الوقوع، وضعیت مخاطره‌آمیز نیز تعریف و در صورت تحقق آنها مطالعه فوری و چاره جویی برای جلوگیری از ورود آسیب به كودك ونوجوان پیش بینی شده است.
به گفته رئیس اسكودا، ماده 3 این قانون مصادیق وضعیت مخاطره آمیز را تفصیلا برشمرده كه از جمله از بی‌سرپرستی كودك نوجوان، ابتلا والدین یا سرپرستان او به اختلالات شخصیتی، زندانی شدن والدین یا خشونت آنها نسبت به یكدیگر و یا طفل ، محروم كردن طفل از تحصیل و امثالهم نام برد.

** لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان در اولویت بررسی كمیسیون قضایی مجلس
حجت الاسلام حسن نوروزی سخنگوی كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی هم با تاكید بر اولویت رسیدگی كمیسیون حقوقی قضایی مجلس به این لایحه ، گفت: همه تلاش این كمیسیون این است تا لایحه مورد نظر هر چه زودتر در كمیسیون مربوطه كامل و برای تصویب به صحن علنی مجلس ارسال شود.
نماینده مردم كوهدشت در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با ایرنا اظهار كرد: مواردی كه دارای ابهام بود از لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان رفع ابهام شد و در ظرف همین دو ماه مهر و آبان كار بررسی در كمیسیون قضایی به پایان می رسد.
حال با وجود همه موارد اشاره شده امید می رود لایحه حمایت از كودكان و نوجوانان از انتظار هفت ساله برای تصویب هر چه زودتر به در آید و تبدیل به قانونی جامع و كامل برای احقاق حقوق كودكانی شوند كه منتظر چتر حمایتی پیش بینی شده در این لایحه، هستند.
اجتمام** 7329**1569
گزارشگر: لیلا اسماعیل نژاد **انتشار: علی حبیبی
*آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej