سازمان آموزشی، علمی، فرهنگی ملل متحد(یونسكو) و شورای جهانی نابینایان در 1950 میلادی در جلسه ای مشترك، قانون «عصای سفید» را تصویب كرد و 15 اكتبر را روز جهانی «عصای سفید» نام نهاد. در این قانون همه حقوق اجتماعی فرد نابینا به عنوان عضوی از یك جامعه متمدن انعكاس یافته است و با هدف ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ حل ﻣﺸﮑل این قشر و اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻋﺼﺎی ﺳﻔﯿﺪ، برگزار می شود.
عصای سفید از زمان جنگ جهانی اول به عنوان یك نماد خاص برای نابینایان در جامعه بین المللی شناخته شد. هر چند استفاده از آن به شكل امروزی به 1921 میلادی باز می گردد. زمانی كه «جیمز بیگز» عكاس اهل بریستول انگلیس بر اثر یك سانحه، بینایی خود را از دست داد و برای در امان بودن از خطر وسایل نقلیه از عصایی به رنگ سفید كه به راحتی برای همگان قابل مشاهده بود، استفاده كرد.
همچنین خط «بریل» مقدار زیادی از مشكل های نابینایان را برطرف كرد. این خط نخستین بار به وسیله «لویی بریل» اختراع شد كه در واقع شامل نقاط برجسته با شكل های منظم روی مقوای نازك می شود كه نابینایان با لمس آن قادر به درك عبارت ها و خواندن خواهند بود. بریل كه در سه سالگی بینایی خود را از دست داده بود، در 1818 میلادی به همراه دوستان خود موسسه ملی نابینایان جوان پاریس را تاسیس كرد.
ایران نیز در این میان تلاش های فراوانی برای حمایت از نابینایان انجام داده است و در این زمینه برای نخستین بار در 1299 خورشیدی به تعلیم و تربیت دانش آموزان نابینا با جذب پنج دانش آموز در مدرسه ای در تبریز پرداخت كه به وسیله «پاستور ارنست كریستوفل» آلمانی توسعه یافت و تا 1319 مشغول ارایه خدمات آموزش و تربیت حرفه ای به نابینایان بود.
كریستوفل آلمانی در سال های بعد به كمك یكی از فرهنگیان اصفهان، خط بریل را به منظور هماهنگی با الفبای فارسی اصلاح و تكمیل كرد. هر چند بعدها نیز در زمینه آموزش نابینایان كارهایی صورت گرفت و آموزشگاه های «رودكی، محمد خیابانی و نرجس» وظیفه آموزش این افراد را بر عهده داشتند و در نهایت گروه آموزشی نابینایان و نیمه بینایان با چهار مقطع پیش دبستانی، ابتدایی، راهنمایی و متوسطه در 1369 خورشیدی تشكیل شد. در طول این سال ها فعالیت های زیادی در زمینه خدمت رسانی به افراد نابینا انجام شده است و این افراد توانسته اند به شرایط بسیار مطلوبی دست پیدا كنند. امروزه شاهد حضور نابینایان در عرصه های مختلف هستیم. هر چند این خدمات باید در زمینه های مختلف بیشتر و بهتر عرضه شود تا این افراد برای زندگی خود با كمترین محدودیت روبرو باشند. همچنین نخستین روزنامه ویژه نابینایان در ایران با عنوان «ایران سپید» با خط بریل تحت پوشش خبرگزاری جمهوری اسلامی منتشر می شود.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز جهانی نابینایان با «علی اكبر جمالی» رییس انجمن نابینایان ایران و «هادی نایینی» دانشجوی روشندل دكتری علوم قرآنی به گفت وگو پرداخته است.
- متن گفت وگوی ایرنا را در ادامه می خوانیم:
***ایرنا: مهمترین مشكلی كه نابینایان با آن روبرو هستند، چیست؟
**جمالی: نابینایان در حوزه های مختلف مشكل های مختلفی دارند كه مهمترین و اساسی ترین آن اشتغال است زیرا آنها به سبب آموزش ندیدن در مهارت های فنی و حرفه ای، نمی توانند در حوزه های مختلف مهارت كسب كنند و این امر تاثیر مستقیمی در اشتغال آنان دارد. یكی دیگر از مشكل هایی كه نابینایان و به صورت كلی تمام معلولان با آن روبرو هستند، اصلاح نشدن قانون حمایت از معلولان به شمار می رود. این مهم با وجود تصویب هیات دولت هنوز به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسیده و امید است تا نمایندگان مجلس به آن رای مثبت دهند زیرا بر پایه این قانون، دولت ها، وزارتخانه ها و نهادها موظف می شوند كه خدمات آموزشی، اجتماعی و ... به معلولان ارایه كنند.
**نایینی: بیشتر مشكل نابینایان در تحصیل به دلیل آن است كه آنها نمی توانند از امكاناتی كه برای دانش آموزان و دانشجویان بینا وجود دارد، استفاده كنند به ویژه اینكه هر روز و به واسطه پیشرفت علم و دستیابی به امكانات بهتر، شرایط متفاوتی در علم آموزی به وجود می آید و نرم افزارهای جدید وارد عرصه تحصیل می شود كه امكان استفاده از آن برای نابینایان وجود ندارد اما با این وجود باید گفت در گذشته تنها یك كتاب برای نابینایان بود اما امروزه نرم افزارهایی وجود دارد كه هزاران كتاب را در خود جای می دهند. هر چند جامعه نابینایان هم پیشرفت می كند اما به دلیل مسایل مختلف این پیشرفت قابل مقایسه با جامعه بینا نیست. همچین در تحصیل نابینایان محدودیت هایی وجود دارد و آنها نمی توانند در همه رشته ها تحصیل كنند و تنها رشته های علوم انسانی به پذیرش آنان می پردازد و تنها در سال های اخیر رشته كامپیوتر به آن افزوده شده است.
***ایرنا: شاید بتوان بارزترین مشكل نابینایان را عبور و مرور آنان دانست، در این زمینه چه مشكل هایی برای این قشر وجود دارد؟
**نایینی: نابینایان از این لحاظ با مشكل های زیادی روبرو هستند. هر چند با اضافه كردن تبصره ای در قانون راهنمایی و رانندگی، همه رانندگان موظف هستند با دیدن عصای سفید توقف كنند و حق تقدم را به نابینایان دهند كه این تبصره از همین ماه اجرایی می شود. در زمینه خدمات شهری و مناسب سازی رفت و آمد نابینایان هم كارهایی انجام شده است اما این انتظار وجود دارد كه خدمات بهتری صورت پذیرد.
**نایینی: در سطح شهر به ویژه در معابر اصلی برای رفاه حال آنها تلاش های خوبی انجام گرفته برای نمونه در پیاده روها محل رفت و آمد ویژه نابینایان ایجاد شده اما در معابر دور از شهر شرایط برای نابینایان سخت است. همچنین معضل هایی مانند عبور و مرور موتور سیكلت ها و حضور دست فروشان در پیاده روها باعث به وجود آمدن مشكل هایی برای نابینایان می شود.
***ایرنا: نابینایان از دولت و مسوولان مربوطه چه انتظاری دارند؟
**جمالی: دولت و مسوولان باید یك نوع تغییر نگرش مثبت نسبت به افراد نابینا داشته باشند و تمام نهادها در برنامه های خود قشر نابینا را در نظر بگیرند. البته در ارتباط با این قشر كارهایی انجام گرفته اما همه این امكانات مقدار كمی از نیازها آنها را فراهم كرده است به همین سبب باید امكانات بیشتری در زمینه خدمات فرهنگی برای نابینایان ایجاد كرد. همچنین دولت و افراد نیكوكار می توانند با كمك هایی كه به «انجمن نابینایان ایران» می كنند، پاسخ گوی بخشی از مشكل های آنان باشند.
**نایینی: نابینایان انتظار دارند برای آنها امكاناتی ایجاد شود كه بتوانند با دیگر افراد جامعه هم سطح شوند و برابری كنند. نباید امتیازهای ویژه ای به نابینایان تنها به دلیل اینكه معلول هستند، داده شود زیرا تنها تفاوت نابینا با دیگر افراد این است كه نمی تواند ببیند. از این رو مسوولان باید سطح امكانات را برای آنان با افراد دیگر برابر كنند كه این امكانات می تواند در حوزه اجتماعی، تحصیلی و ... باشد.
***ایرنا: با توجه به تاثیری گذاری رسانه ها در سطح جامعه، چه كاركردی در ارتباط با نابینایان می توانند داشته باشند؟
**جمالی: با تلاش های انجمن نابینایان ایران در رادیو تهران برنامه ای 30 دقیقه ای در هفته ویژه نابینایان پخش می شود كه هدف و انگیزه این برنامه ایجاد تغییر نگرش در بحث توانمندی ها و نیازهای افراد نابینا است تا مردم با مسایل و مشكل آنها آشنا شوند. انتظار می رود كه شبكه های مختلف با زمان های بیشتری در اختیار این قشر قرار گیرد تا یك نوع تغییر نگرش نسبت به این افراد در جامعه به وقوع بپیوندد.
**نایینی: رسانه ها نباید تنها به روز جهانی نابینایان و شعارهای آن روز اكتفا كنند و چند نابینا را كه در زمینه هایی موفق بوده اند، به عنوان یك انسان ایده آل به مردم معرفی كنند و بگویند كه «معلولیت محرومیت نمی آورد» زیرا این مسایل تا میزانی غیرواقعی است. البته نمی توان گفت كه این چنین افرادی وجود ندارد اما در جامعه، نابینایان دیگری هم حضور دارند. اینكه بخواهیم نابینا را یك ایده آل جلوه دهیم، ناخوشایند است زیرا نابینا همان طور كه می تواند بسیار موفق باشد به همان نسبت هم امكان دارد كه نتواند برای جامعه مفید باشد.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9370**2002**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- پانزدهم اكتبر روز جهانی نابینایان است. نابینایان انتظار دارند برای آنها امكاناتی ایجاد شود تا بتوانند با دیگر افراد جامعه هم سطح شوند و برابری كنند و در سایه برخورداری از یك نظام حمایتی فعال و پویا در مسیر شكوفایی استعدادها و توانایی های خویش گام بردارند و مثمر ثمر باشند.
