اقتصاد مقاومتی و تجارت خارجی در ایران؛ چالش ها و امكان ها

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، رهبر انقلاب در بهمن ماه 1392 سیاست های كلی اقتصاد مقاومتی را ابلاغ كردند. سیاست هایی كه اجرای آن ها می تواند بسیاری از تهدیدها را به فرصت تبدیل و موجباتی فراهم سازد كه كشور ما بر اغلب مشكلات اقتصادی فائق آید و بنیه اقتصادی خود را به نحوی مستحكم كند.
اقتصاد مقاومتی سیاستگذاری منسجم، پویا و اجرای برنامه های اقتصادی مولد و رقابت پذیر با تاكید بر صادرات و اقتصاد دانش بنیان، معطوف به پایداری در همه سطوح جهت كاهش آسیب پذیری و مقاوم سازی اقتصاد كشور با فرض فشار همه جانبه نظام سلطه است. با اتكا به سیاست های عینی و همچنین با مدنظر قرار دادن ِ شقوق نظری و عمل در اقتصاد مقاومتی باید به سوی اقتصادی پیش رفت كه در عین این كه منفعل نیست، در برابر بحران ها نمی شكند و با اقتصاد جهان نیز تعامل دارد.
در واقع باید گفت هر اقدامی كه در جهت تقویت صادرات كشور و افزایش درآمدهای ارزی ناشی از آن و نیز مدیریت موثر واردات و كاهش تجارت غیررسمی یا قاچاق انجام گیرد و از وابستگی به فروش نفت بكاهد به تقویت بنیه اقتصادی كشور و تحقق اهداف سیاست های كلی اقتصادمقاومتی كمك خواهد كرد.
این كتاب به عنوان یكی از آثاری كه به صورت تخصصی به موضوع اقتصاد مقاومتی پرداخته، درصدد است تا با تكیه بر نقشی كه تجارت خارجی در ایران در مقاوم سازی اقتصاد ایفا می كند، گامی در جهت شناخت مولفه های اقتصادمقاومتی و اجرای موفق آن در زمینه تجارت خارجی ایران بردارد.

**سازماندهی كتاب
كتاب حاضر در پنج فصل به بررسی مباحث اقتصاد مقاومتی «تحریم های اقتصادی، اقتصادمقاومتی؛ تعاریف و مفاهیم»، «تجربیات جهانی در مقاوم سازی اقتصادی»، «تجارت خارجی و اقتصادمقاومتی»، «جایگاه اقتصاد دانش بنیان در اقتصادمقاومتی» و «راهكارهای پیشنهادی برای اجرای اقتصادمقاومتی» پرداخته است .
نویسنده در مقدمه كتاب می نویسد: تجربه چند دهه اخیر در آسیا، آفریقا و آمریكای لاتین نشان داده است كه كشورهایی كه می خواهند به استقلال اقتصادی و سیاسی به طور كامل دست یابند و از خط مشی ها و سیاست های استكبارجهانی و قدرت های سلطه گر پیروی نكنند و در اردوگاه آنان قرار نگیرند با انواع توطئه ها، تهدیدها، محدودیت ها و محرومیت های اقتصادی و بازرگانی مواجه می شوند تا نتوانند به رشد توسعه اقتصادی ادامه دهند.
بر این اساس تحریم های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ظرف چند دهه اخیر و ممانعت از عضویت این كشور در برخی از سازمان های اقتصادی بین المللی و بهره گیری از اصل دول كامله الوداد در تجارت خارجی و جلوگیری از ورود سرمایه گذاری های كلان خارجی و انتقال فناوری های پیشرفته به ایران و دهها محرومیت یا محدودیت مشابه گواه صادقی بر این مدعا است.
همان گونه كه از عنوان كتاب بر می آید توجه به محدودیت و امكان های تجارت خارجی در اقتصاد مقاومتی نقش مهمی دارد. بر این اساس تجارت خارجی یكی از بخش های مهم اقتصاد جهانی است و سهم آن در تولید ناخالص داخلی دنیا از 56 درصد فراتر می رود. هنگامی كه یك كشور به هرعلتی مورد تحریم قدرت های سلطه گر قرار م یگیرد یا دشمنان كوشش می كنندكه به اقتصاد آن ضربه بزنند، در وهله نخست بخش تجارت خارجی را هدف قرار می دهند. این اقدام اثرات عمیق و پُر دامنه ای بر سایر بخش های اقتصادی می گذارد.
بر این اساس طرح و به كارگیری سیاست های كلی موجود در اقتصاد مقاومتی می تواند به تقویت تجارت خارجی كشور مدد رساند. در واقع با به كارگیری این سیاست ها تا زمانی كه نسبت به توسعه كارآفرینی، افزایش سهم تولید و صادرات محصولات، خدمات دانش بنیان و تقویت رقابت پذیری اقتصاد حساس هستیم، شالوده نظام اقتصاد مقاومتی را پی ریخته ایم.
یكی از زمینه های مقوم اقتصاد مقاومتی، جایگاه اقتصادِ دانش بنیان است. بر این اساس اقتصاد دانش بنیان نقش موثری در مقاوم سازی اقتصاد از یك سو و تقویت اقتصاد ملی و تجارت خارجی از سوی دیگر ایفا می كند. مولف در این زمینه می نویسد: بخش گسترده ای از اقتصاد دانش بنیان بر توسعه و توزیع دانش و فناوری و پیوندی كه خلق ایده های نو با بدنه اصلی اقتصاد دارند، بنا می شود. در عین حال، بخش دیگری كه در تقویتِ نقشِ اقتصاد دانش بنیان در شكل دادن به اقتصاد مقاومتی نیز وجود دارد صادرات با تاكید بر محصولات وخدمات فناورانه است.
فصل پایانی كتاب با عنوان راهكارهای پیشنهادی برای اجرای اقتصادمقاومتی به نوعی نتیجه گیری و پیشنهادها را شامل می شود.
مولف در این فصل در زمینه تقویت صادرات غیرنفتی و مدیریت واردات می نویسد: یكی از مواردی كه در مقاوم سازی اقتصاد ایران تاثیر به سزایی دارد، برداشتن تمركز از روی اقتصادِنفتی و تقویت صادراتِ غیرنفتی و همچنین عقلانی بودنِ واردات و مدیریت كردن حوزه واردات در اقتصاد است.

پژوهشم**458**1601**خبرنگار: محمد ستاری**انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.