به گزارش گروه پژوهش و تحليل خبري ايرنا، برخورداري افراد از سلامت رواني يكي ازضمانت هاي حركت جامعه در مسير برقراري تعادل، تثبيت امنيت اجتماعي و توسعه به شمار مي رود. بدون شك در جامعه اي كه درصد سلامت روحي و رواني در حد بالا و مطلوب باشد، افراد با نشاط، انرژي، انگيزه و آگاهي بيشتري به سمت رشد و پيشرفت حركت خواهند كرد اما شيوع ابتلا به انواع اختلالات روحي و رواني جامعه را از مسير و اهداف توسعه اي دور خواهد ساخت.
زندگي پراسترس و قرار گرفتن در برابر عوامل تنش زا افراد را در معرض انواع مشكلات روحي قرار مي دهد. آلودگي هوا، ترافيك، مشكلات اقتصادي و عدم آگاهي افراد نيست به مهارت هاي ارتباط فردي و جمعي بر افزايش چنين مشكلاتي در جامعه ايران دامن زده است.
نامگذاري روز 10 اكتبر برابر با 18 مهر ماه به عنوان روز جهاني سلامت روان از اهميت اين موضوع در كشورهاي مختلف حكايت دارد. از آنجا كه يكي از عوامل افزايش بهره وري در محيط هاي كاري، سلامت روان كاركنان است، شعار امسالِ روز جهاني سلامت روان «سلامت روان در محيط هاي كاري» است. ايران نيز به اين مهم در هفته اي به نام هفته ملي سلامت روان كه از 24 تا 30 مهرماه است، مي پردازد.
** نگراني ها از افزايش بيماري هاي روحي رواني
اهميت حوزه سلامت و روان براي دولت هاي يازدهم و دوازدهم باعث شد تا در سال هاي اخير مسئولان بهداشت و درمان كشور نسبت به افزايش 26 درصدي مبتلايان به بيماري هاي اعصاب و روان هشدار دهند.
«سيد حسن قاضي زاده هاشمي» وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بارها از افزايش اختلالات رواني ابراز نگراني كرده است. تازه ترين واكنش قاضي زاده هاشمي در پي قتل دختري خردسال در اردبيل بود كه بر لزوم توجه بيشتر به سلامت روان در جامعه و ترويج آموزش هاي لازم در مقاطع سني و تحصيلي، نظام آموزشي و رسانه ها تاكيد كرد.
«طيبه دهباشي زاده» مديرعامل انجمن حمايت از بيماران اسكيزوفرني (احبا) نيز در گشايش نخستين مركز آموزشي ويژه بيماران رواني مزمن كشور به نام «احبا» از وجود 100 هزار بيمار مزمن رواني در سازمان بهزيستي خبر داد.
اعتياد، آمار بالاي مرگ ها و معلوليت هاي ناشي از حوادث جاده اي، وقوع جنگ، تضاد در شيوه زندگي سنتي و پيشرفته و مشكلات اقتصادي از جمله مهمترين عوامل ابتلاي مردم به بيماري هاي روحي و رواني است. بر اساس آمارها، افسردگي، استرس و پرخاشگري رتبه هاي نخست تا سوم را در ميان شايع ترين بيماري هاي رواني كشور به خود اختصاص داده اند.
«سيدحسن موسوي چلك» رئيس انجمن مددكاران اجتماعي همزمان با روز جهاني سلامت روان در نشست بررسي لايحه سلامت روان با اشاره به اينكه اين مقوله در كشور مغفول واقع شده است، گفت: سلامت اجتماعي و سلامت روان در مقايسه با سلامت جسم هم از نظر منابع و اعتبارت و هم از نظر ساختار بسيار عقب است. در حال حاضر ۲۳ تا ۲۵ درصد مردم ايران دستكم از يك نوع اختلالات روان رنج مي برند. به عبارت ديگر يك چهارم ايرانيان دچار اختلالات روان هستند.
افزايش استرس در سبك زندگي، رواج بي تفاوتي هاي اجتماعي، كاهش مسئوليت پذيري، ناپايداري پيوندهاي خانوادگي و كاهش اعتماد عمومي از جمله عوامل افزايش اختلالات رواني از نگاه اين جامعه شناس است.
** دشواري هاي پيشگيري و كاهش اختلالات رواني
اختلالات روحي و رواني در جامعه ايران جزء خطر قرمزهايي است كه بسياري افراد، ابتلا به آن را انكار كرده و اقدامي براي درمان انجام نمي دهند تا بيماري به مراحل پيشرفته و حاد مي رسد. نخسين عامل انكار، نگراني از برچسب نامناسب و نادرست «ديوانه» است. از اين رو حتي بيمارانِ داراي شرايط بسيار حاد نيز به دليل نگراني ناشي از نگاه عموم و اطرافيان از حضور به روانشناس و روانپزشك براي درمان خودداري كرده يا به طور كلي ابتلا به هر نوع مشكل روحي و رواني را انكار مي كنند.
نپذيرفتن مشكلات روحي و رواني از سوي فرد و حتي خانواده باعث شده تا آمارهاي دقيقي از تعداد مبتلايان به اين بيماري ها وجود نداشته باشد. بسياري از روانپزشكان براي حل اين معضل، پايش مستمر سلامت روان در جامعه به ويژه در سازمان ها، نهادها و ارگان ها را پيشنهاد مي كنند.
نبود آگاهي درباره انواع بيماري هاي روحي و رواني و ناآشنا بودن مردم ايران با اين نوع از بيماري ها، چالش بعدي در اين بخش است كه باعث ناشناخته ماندن اين بيماري ها شده و تنها در سطوح پيشرفته و حاد فرد و خانواده اقدام به درمان مي كنند. فيلم ها، تلويزيون و كتاب ها اين نوع بيماري ها را، خطرناك، آسيب زننده و بي ثبات نشان مي دهند و بيمار رواني را خطرناك تر و ترسناك تر از آنچه كه هست، نشان مي دهد. همين تلقي نادرست در شكل گيري باورهاي نادرست عموم نسبت به اين بيماري ها اثرگذار است.
نتيجه اين معضل، شيوع ابتلا به بيماري هاي اعصاب و روان در كشور است. چرا كه فرد مبتلا به اختلالات روحي و رواني نه تنها خود بلكه خانواده و اطرافيان را نيز دچار مشكلات عمده اي مي سازد.
به رسميت نشناختن اين نوع بيماري از سوي بيمه ها معضل ديگر مبتلايان به اين بيماري ها است. به گفته وزير بهداشت، بيماران اعصاب و روان نه تنها از دريافت خدمات بيمه ها محروم اند بلكه اجازي بستري شدن نيز ندارند.
اينكه رفتارها در چه سطوحي نگران كننده و از علائمِ مشكلات روحي و رواني اند؟ پرسش عموم مردم است.
روانپزشكان مي گويند: ميزان خواب شبانگاهي، خلق و خو، جايگاه شغلي متناسب با سن فرد، وضعيت آراستگي و ظاهري افراد، ميزان علاقه مندي به افراد و اشياء، افت تحصيلي، ميزان شادي، غم و اندوه، شيوه رفتار اجتماعي در جامعه و محيط كار، نوع رفتار با همسر و فرزندان از نشانه ها يا رفتارهاي به ظاهر كم اهميت يا بي اهميتي اند كه افراط و تفريط يا افزايش و كاهش غيرعادي و مستمر در هر يك از آن ها زمينه ساز ابتلا به بيماري هاي روحي و رواني است.
«سامان توكلي» دبير انجمن علمي روانپزشكان ايران و عضو هيأت مديره انجمن علمي روان درماني ايران پيشتر در گفت وگو با پژوهشگر ايرنا در تشريح عوامل بروز اختلالات رواني گفته بود : عوامل كلان اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي يا به اصطلاح تعيين گرهاي اجتماعي سلامت روان در سطح جامعه بيشترين تاثير را در بروز و شيوع اين اختلالات دارند.
بيش از 25 درصد افراد در جامعه از اختلالات روانپزشكي رنج برده و در عين حال از خدمات سلامت روان بهره مند نيستند. بسياري از خانواده با اين پاسخ كه «خودش خوب مي شود» از درمان فرد مبتلا امتناع كرده و باور ندارند كه با مشكلات رواني بايد مانند يك مشكل بهداشتي و درماني برخورد شود و براي بهبود نياز به مداخله دارويي و مشاوره اي است.
اين در حالي است كه پوشش بيمه اي اين نوع بيماري ها و فراهم آوردن خدمات درماني، مشاوره اي و اجتماعي براي اين گروه از مبتلايان، ضمن افزايش دانش مردم درباره سلامت روان، فرد را به سمت شناسايي اختلال روحي و درمان آن سوق مي دهد.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در حال اجراي برنامه اي با عنوان خودمراقبتي با هدف افزايش سطح سواد سلامت روان مردم است. اين برنامه با همكاري دفتر آموزش و ارتقاي سلامت و از طريق كارشناسان سلامت روان، كارشناسان مراقب سلامت و سفيران سلامت اجرا مي شود. اين دست اقدامات اگرچه چراغ راه كاهش بيماري هاي روحي و رواني است اما جلوگيري از شيوع اين بيماري ها در جامعه نيازمند حل ريشه اي چالش هاي اقتصادي و اجتماعي و شناسايي مبتلايان است.فرهنگ سازي و آگاهي بخشي با هدف از بين بردن فقر سواد درباره بيماري هاي روان، افكار عمومي را اصلاح خواهد كرد و باعث تسهيل پذيرش بيمار و خانواده در بيماري خواهد شد.
پژوهشم** 9283** 1601**خبرنگار: فرشته ذبيحيان** انتشار: شهناز حسني
ايرنا پژوهش، كانالي براي انعكاس تازه ترين تحليل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشي ايران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شويد
تهران- ايرنا- هشدارها درباره شيوع اختلالات روحي و رواني در جامعه ايران، بيش از پيش جاي خالي آموزش مهارت هاي فردي و اجتماعي و حمايت هاي نظام بهداشتي و درماني را از مبتلايان به اين نوع بيماري ها آشكار ساخته است.
