به گزارش ایرنا، هنگامی كه رئیس جمهوری آمریكا در سخنرانی جمعه (21 مهر) اعلام كرد كه پایبندی ایران به توافق هسته ای را تائید نكرده و نخواهد كرد، با روالی قانونی مخالفت كرد كه بر اساس آن ملزم است تا هر 90 روز گزارشی از الف - پایبندی ایران به برجام و ب - مطابقت رفع تحریم های ضد ایرانی آمریكا با امنیت ملی آن كشور به كنگره ارائه دهد.
این الزام ها بخشی از 'قانون بررسی توافق هسته ای ایران' (INARA) سال 2015 كنگره است تا بر توافق هسته ای ایران و 1+5 كه علیرغم مخالفت قاطبه جمهوریخواهان به امضاء دولت دمكرات باراك اوباما رسید، نظارت بیشتری شود.
دونالد ترامپ كه در دوران تبلیغات انتخاباتی، برجام را بدترین توافق آمریكا خوانده بود، پس از تكیه بر مسند ریاست جمهوری خود را ملزم به رعایت و اجرای قانونی دید كه از یك سو وی را ملزم به رسمیت شناختن توافق هسته ای می كرد و از سوی دیگر وی را ناچار می ساخت كه در دوره های زمانی 90 روزه، پایبندی ایران به برجام را با اكراه تمام به كنگره اعلام كند.
ترامپ كه اخبار مشاجره او با مشاورانش بر سر تائید سومین بار پایبندی ایران به برجام در رسانه های غربی منتشر شده بود، در سخنرانی جمعه نه تنها این الزام را برای همیشه رد كرد، بلكه از كنگره خواست تا 'نواقص و كاستی های برجام' را اصلاح نماید. بدین ترتیب وی شرایط جدیدی را برای كنگره و متحدین اروپایی آمریكا تعریف كرد: 1- رئیس جمهوری آمریكا دیگر زیر بار تائید دوره ای پایبندی ایران به برجام نمی رود 2- 'نواقص برجام' باید رفع شود 3 – اگر نواقص مد نظر دولت آمریكا برطرف نگردد، دونالد ترامپ توافق هسته ای را فسخ خواهد كرد.
نشریه آتلانتیك با توجه به سخنرانی ترامپ نوشت كه مستمسك وی برای عدم تائید پایبندی ایران به توافق هسته ای، نقض برجام از سوی ایران نبوده و دلیل آن مغایرت عدم اجرای تحریم های ضد ایرانی واشنگتن با منافع ملی آمریكا است. مقام های آمریكایی از دوران اوباما بارها با به میان كشاندن آزمایش های موشكی ایران و تلاش های تهران برای حفظ امنیت و ثبات كشورهای منطقه مدعی بودند كه تهران با وجود رعایت نص برجام به 'روح' آن پایبند نیست.
به رغم آنكه آژانس بین المللی انرژی اتمی بارها پایبندی ایران به برجام را تائید كرده است، اتهامات واهی فوق كه دیگر كشورهای امضا كننده برجام نیز گاهی اوقات آنها را تكرار می كردند این زمینه را فراهم كرد تا رئیس جمهوری جدید آمریكا پایبندی ایران به برجام را دیگر تائید نكند.
آتلانتیك معتقد است كه با توجه به شرایط كنونی، سه گزینه در برابر برجام وجود دارد: 1- اعمال مجدد تحریم ها 2- تجدید مذاكرات و تغییر روند بررسی برجام در آمریكا 3- سكوت كنگره
1 - اعمال مجدد تحریم ها: یكی از راههایی كه در صورت عدم تائید پایبندی ایران به برجام پیش روی كنگره قرار دارد، اعمال مجدد تحریم های ضد ایرانی آمریكا و از جمله تحریم های مالی و بانكی می باشد. سخنان مقام های آمریكایی و به خصوص ركس تیلرسون وزیر امور خارجه آن كشور نشان می دهد كه بازگشت تحریم ها هنوز در دستور كار واشنگتن نیست هر چند كه ممكن است گزینه فوری و مورد علاقه برخی از سناتورها از جمله تام كاتن باشد.
پیشتر گفته شده بود كه ترامپ قصد دارد با بهانه كردن مخالفت ایران با تغییر برجام، راه را بر خروج از آن و اعمال مجدد تحریم ها باز كند ولی بعید به نظر می رسد كه با توجه به پیامدهای جهانی و مخالفت دمكراتها، كنگره در شرایط فعلی چنین تصمیمی را اتخاذ نماید. به هر حال اتخاذ این راهكار و خروج آمریكا از برجام ممكن است منجر به فروپاشی توافق هسته ای شود. وزیر امور خارجه آلمان به تازگی و با مد نظر قرار دادن این احتمال اعلام كرده بود كه برلین با خروج واشنگتن از توافق هسته ای تلاش بیشتری برای پا بر جا ماندن برجام خواهد نمود.
2 - تجدید مذاكرات و تغییر روند بررسی برجام در آمریكا: به نظر می آید كه با توجه به مواضع اخیر ترامپ و گفته های مقام های وزارت امور خارجه و كنگره محتمل ترین گزینه پیش روی برجام باشد. ترامپ در صدد است تا با تغییر روند بررسی پایبندی ایران به برجام و همچنین تغییر مفاد برجام به آرزوی خود جامه عمل پوشانده و 'بدترین توافق تاریخ آمریكا' را اصلاح نماید.
پیشتر برخی از سناتورها اعلام كرده بودند كه برای خوشایند ترامپ سعی می كنند تا در این مصوبه تغییراتی ایجاد كرده و زمان ارائه گزارش را از 90 روز به 180 روز افزایش دهند. با این حال با مواضع اخیر ترامپ به نظر می رسد كه كنگره برای خوشایند وی باید قید بررسی دوره ای برجام را زده و اصلاحات دیگری در 'قانون بررسی توافق هسته ای ایران' را مد نظر قرار دهد.
سناتور باب كوركر، از بانیان (INARA) به تازگی اعلام كرده كه اصلاحیه ای تدارك دیده تا با 'انجماد برجام'، ایران ملزم به پذیرش و اجرای برخی از تغییرات از جمله محدودیت دائمی برنامه هسته ای و بازرسی های سختگیرانه تر شده و راه مذاكره مجدد آمریكا و متحدان آن و ایران هموار شود.
رئیس جمهوری فرانسه نیز چندی پیش ایده تنظیم و تصویب الحاقیه برجام را برای پاسخ به نگرانی های فرابرجامی برخی كشورها مطرح كرده بود.
3 - سكوت كنگره: احتمال وقوع این گزینه اندك است. اگر كنگره در برابر عدم تائید پایبندی ایران به برجام سكوت كرده و اقدامی انجام ندهد و این دور 90 روزه تكرار شود، انتقادهای متقابل ایران و آمریكا و بی عملی كنگره منجر به فرسایش برجام و بلاتكلیفی سرمایه گذاران بین المللی خواهد شد.
آینده مشخص خواهد كرد كه طرف آمریكایی چه رفتاری را در قبال برجام در پیش می گیرد. آنچه كه ایران و سایر اعضای 1+5 از مدت ها پیش مشخص ساخته اند آن است كه برجام توافقی است كه با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل لازم الاجرا شده و هیچ تغییری در آن پذیرفته نیست.
اروپام**3092** گردآوری: سیّد منصور جاوید
تهران – ایرنا – پس از سخنان راهبردی دونالد ترامپ و عدم تائید پایبندی ایران به توافق هسته ای، گمان می رود كه سه گزینه در برابر برجام باشد.
