میزگرد ایرنا/ معضل كودك آزاری زائیده فقر فرهنگی و اقتصادی

به گزارش ایرنا، امروزه خبرهای ناگوار از كودك آزاری كه هر از چند گاهی به عنوان نخست رسانه ها تبدیل می شود، به گوش می رسد.
امسال اخبار تكان دهنده از این دست از جمله آزار و قتل آتنا دختر بچه هفت ساله پارس آبادی و آزار و قتل اهورا پسربچه 2 ساله به دست پدرخوانده خود در رسانه ها منتشر شد و به شدت احساسات مردم را جریحه دار كرد.
علل و عوامل و اقدام های پیشگیرانه و نقش بهزیستی و دیگر دستگاه های اجتماعی و فرهنگی، سازمان های مردم نهاد و رسانه ها در كاهش كودك آزاری به عنوان یك آسیب اجتماعی رو به گسترش در میزگرد ایرنا كه با حضور كارشناسان در قزوین برگزار شد مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

**فقر فرهنگی از مهمترین عوامل كودك آزاری
مدیركل امور فرهنگی و اجتماعی استانداری قزوین در این میزگرد با بیان اینكه فقر فرهنگی از مهمترین عوامل كودك آزاری به شمار می رود، گفت: اگرچه در اذهان عمومی مصرف مخدرهای صنعتی چون شیشه به عنوان عامل اصلی كودك آزاری و فرزندكشی مطرح می شود اما به عقیده من این تنها یكی از عوامل كودك آزاری است.
مریم بیدخام بر لزوم برنامه‌ریزی برای رعایت حقوق كودكان به منظور پیشگیری از آزار و اذیت آنان و بحران روحی ناشی از آن تاكید كرد و افزود: اولین و مهمترین حق هر كودك، حق بقاست كه به معنای برطرف كردن نیازهای او به غذا، سرپناه، امنیت و مراقبت از سلامت است بنابر این كودكان، نیازمند محافظت در مقابل صدمه ها و آزارهای جسمی و روحی هستند و باید از امنیت خانوادگی و اجتماعی كافی و مراقبت و حمایت خاص كه شامل توجه ویژه قبل و بعد از تولد است، برخوردار باشند و محبت به كودكان اصل اولیه ای است كه ضرورت آن توسط روان شناسان و جرم شناسان به اثبات رسیده است.
وی اظهار كرد: كودك‌آزاری از آن دست آسیب‌های اجتماعی است كه تمام ابعاد آن باید مورد واكاوی و بررسی قرار بگیرد و برای كنترل عوامل آن تلاش شود.
بیدخام، با بیان اینكه عوامل فرهنگی و سطح تحصیلات والدین ارتباط نزدیك باكودك آزاری دارد، افزود: در خانواده هایی كه تعداد اعضای آنان زیاد بوده و مشكلات خانوادگی از قبیل طلاق و ازدواج مجدد وجود داشته باشد شاهد موارد بیشتری از این آسیب هستیم.
وی اظهار كرد: كودك آزاری ارتباط معناداری با شغل والدین نداشته اما وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با بروز این پدیده زشت دارد.
این مسئول با اشاره به دلایل كودك آزاری تصریح كرد: وقتی در جامعه بستر آرامش و امنیت لازم برای كودكان فراهم نباشد كودكان از لحاظ روانی واخلاقی دچار اختلالات گوناگونی خواهند شد.
وی با اشاره به آسیب های روحی و روانی ناشی از كودك‌آزاری در بین كودكان، اضافه كرد: برای این‌كه این اتفاق كمتر رخ دهد و تبدیل به بحران روحی پنهان نشود، باید برای رعایت حقوق كودكان در ابعاد گوناگون برنامه‌ریزی كرد.

**خود مراقبتی، آموزشی به كودكان برای پیشگیری از كودك آزاری
این مسئول افزود: ارائه آموزش‌های خودمراقبتی بحثی تازه نیست و از گذشته در دستور كار دستگاه‌های متولی امر آموزش و تعلیم و تربیت بوده است اكنون آموزش‌ها باید پررنگ‌تر و با دقت بیشتر انجام شود.
وی تاكید كرد: پیامدهای كودك‌آزاری تنها متوجه كودك و خانواده وی نیست و همه جامعه را در بر می‌گیرد زیرا كودكان آزار دیده امروز به آزارگران فردا تبدیل خواهند شد و این تسلسل همچنان ادامه خواهد داشت.
بیدخام با تاكید براینكه كودكان توان دفاع از خود را ندارند و باید نهادهایی خاص از آن‌ها حمایت كنند، افزود: در تعریف امروزی كودكان به افراد زیر 18 سال اطلاق می شود كه امروز 30درصد جمعیت كشور را تشكیل می‌دهند و نگاه به آن‌ها بیشتر عاطفی است و كمتر به حقوق آنها توجه می‌شود.
وی با بیان اینكه كنوانسیون حقوق كودك به عنوان قانون لازم الاجرای مصوب مجلس است، خاطرنشان كرد: امروز سازمان‌هایی كه با حوزه كودك مرتبط هستند چشم انداز هایی را ترسیم كرده اند كه باید به آنها دست پیدا كنیم.

**رابطه تغییر سبك زندگی با كودك آزاری
بیدخام، در ادامه تغییر سبك زندگی را عاملی برای تشدید معضل كودك آزاری عنوان كرد و گفت: امروزه زندگی ها ماشینی شده و اغلب شهروندان در آپارتمان ها و خانه های كوچك زندگی می كنند كودكان قدیم برخلاف كودكان امروزی انرژی خود را در بیرون از خانه تخلیه می كردند.
وی با بیان اینكه كودكان نیاز به بازی و شیطنت های كودكانه دارند و این موضوع با محیط كوچك خانه های امروزی سازگار نیست و از سوی دیگر والدین به دلیل تغییر سبك های زندگی پس از كار در خانه نیاز بیشتری به آرامش و استراحت دارند و تضاد این 2 عامل، گاهی اوقات به كودك آزاری و سركوب حس های كودكان ختم می شود.
مدیركل فرهنگی اجتماعی استانداری قزوین همچنین ضعف باورهای دینی را از دیگر عوامل بروز كودك آزاری عنوان كرد و افزود: اگر به باورها و ارزش های دینی پایبند باشیم، حقوق كودكان خود را رعایت كرده و به آنها آزار نمی رسانیم.
وی، تقویت باورهای دینی توسط روحانیون و دیگر افراد موثر محلی در كنار ارایه آموزش های پررنگ و مستمر و البته تاثیرگذار در رسانه ها را از جمله راهكارهای كاهش كودك آزاری از سوی والدین و سایر گروه ها دانست و افزود: از سوی دیگر تلاش دستگاه های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی برای كاهش مشكلات این حوزه ها به طور مستقیم با كم شدن آسیب هایی چون كودك ازاری نقش دارد.

** قزوین رتبه دوم كشف كودك آزاری در كشور
معاون امور اجتماعی اداره كل بهزیستی قزوین نیز در این میزگرد گفت:بنا به تعریف كلی و بر اساس استانداردهای جهانی هر گونه كوتاهی از سوی والدین و مراقبان كودك كه منجر به آسیب فیزیكی و جسمی و روحی به كودك شود كودك آزاری به شمار می رود.
بهاره رحمانی اضافه كرد:: كودك آزاری، عبارت است از هرگونه فعل یا ترك فعلی كه باعث آزار روحی، جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یك طفل شود، البته برخی از این آثار مانند ممانعت از حاضر شدن در كلاس درس، محروم كردن از غذا و حبس در حمام یا زیر زمین می تواند، مخفی باشد.
وی اظهار كرد: فقر، فضای نامساعد خانواده، بروز پدیده‌های اجتماعی مانند مهاجرت، بلایای طبیعی و انسانی، اعتیاد و بیماری‌های روانی را می‌توان از شایع‌ترین دلایل كودك‌آزاری از سوی والدین برشمرد.
رحمانی تصریح كرد: كودكان زیر شش سال بیشتر مورد آزار قرار می‌گیرند به‌دلیل اینكه كودك هرچه كوچك‌تر باشد آسیب‌پذیرتر بوده و قدرت دفاعی كمتری دارد بنابراین در معرض آزار بیشتری قرار دارد.

**غفلت والدین، شیوه ای مخفی از كودك آزاری
این مسئول اجتماعی با بیان اینكه كودكان 6 تا 12 سال بیشتر مورد خشونت های جنسی و نوجوانان نیز مورد غفلت و بی توجهی قرار می گیرند ، افزود: در كشورما هرگاه صحبت از كودك آزاری می شود به سرعت به دنبال نمونه های تنبیه می رویم در حالی كه در جامعه ما نوع دیگری از كودك آزاری رایج است و آن غفلت از كودكان می باشد كه شیوه ای مخفی است و مانند آثار تنبیه به شكل شفاف قابل مشاهده نیست.
رحمانی با اشاره به اینكه علت برخی كودك آزاری ها را باید در كودكی فرد آزاردهنده جست و جو كرد، اضافه كرد: برخی موارد كودك آزاری ریشه در بیماری عاطفی یا شخصی كودك آزار دارد كه منبع این بیمارها را می توان در گذشته فرد از جمله دوران كودكی نابسامان و الگوهای تربیتی بیمارگونه كه فرد از طرف والدین، اطرافیان، سرپرست و یاجایگزین آنان با آن مواجه بوده است، جست و جو كرد.

**كودك آزاری، بیشترین مورد تماس با اورژانس اجتماعی 123
معاون امور اجتماعی اداره كل بهزیستی قزوین ادامه داد: كودك آزاری در صدر تماس های اورژانس اجتماعی (سامانه 123) استان قرار دارد.
وی همچنین از طلاق و اعتیاد به عنوان مهم ترین آسیب های اجتماعی در جامعه یاد كرد و افزود: اورژانس اجتماعی كه مانع تبدیل شدن مشكلات به بحران می شود در حوزه های مركز مداخله های بحران فردی و خانوادگی و خدمات اجتماعی فعالیت دارد.
این مسئول با بیان اینكه خط 123 یا اورژانس اجتماعی از سال 87 با هدف رسیدگی به مسائل كودك آزاری پایه گذاری شد، اضافه كرد: این مركز اكنون به افراد آسیب دیده و در معرض خطر در موضوع های همسر آزاری، كودك آزاری، طلاق، اعتیاد، كودكان كار و خیابانی و نیز معلول آزاری خدمات می دهد.
رحمانی، یكی از اهداف مهم اورژانس اجتماعی را مداخله های روانی-اجتماعی قبل از مداخله قضائی و انتظامی دانست و ادامه داد: این مساله در پیشگیری از وقوع جرم و قضازدایی نقش مهمی ایفا می كند.
وی اضافه كرد: اورژانس اجتماعی در مداخله موثر به منظور كاهش جرائم، جلوگیری از تشدید بحران و آسیب های اجتماعی، كاهش صدمه بر اقشار در معرض آسیب و نیز جایگزینی مداخله های روانی - اجتماعی قبل از مداخله قضائی و انتظامی نیز تلاش مضاعف دارد.
به گفته وی،اولویت كاری این واحد رسیدگی به موارد كودك آزاری از جمله آسیب جسمی، فكری، جنسی، سوء استفاده، بی توجهی و بدرفتاری با كودكان زیر 18 سال است.

** ثبت 156 مورد كودك آزاری در قزوین در نیمه نخست امسال
معاون امور اجتماعی اداره كل بهزیستی قزوین یادآور شد: بیشترین كودك آزاری ها در سنن پایین، به ویژه 2 تا 5 سال دیده می شود زیرا كودك در این سن توانایی و قدرت لازم برای دفاع از خود ندارد.
رحمانی با بیان اینكه در نیمه نخست امسال 156 مورد كودك آزاری با اورژانس اجتماعی تماس گرفته شده است،افزود: همه خدماتی كه اورژانس اجتماعی به افراد آسیب دیده می‌دهد رایگان بوده و بدون دریافت هیچ‌گونه هزینه‌ای انجام می‌شود.
وی افزود: كسانی كه به منزلشان باز می‌گردند تا 6 ماه آنها را تحت پوشش اورژانس اجتماعی قرار می‌دهیم و فرد آسیب‌دیده را هم اگر خانواده كودك صلاحیت نداشته باشند، برای خدمات طولانی‌تر به بهزیستی تحویل می شود.
وی خاطرنشان كرد: اطلاع رسانی، تنها مخصوص افراد آسیب دیده نیست بلكه همه مردم باید از خدمات و تمهیدات اورژانس اجتماعی(123) با خبر باشند.
وی از رسانه ها خواست تا با معرفی بیشتر اورژانس 123 مردم را با خدمات آن آشنا كنند و افزود: استفاده از خدمات مشاوره ای بهزیستی راهكاری برای پیشگیری و كاهش معضل های اجتماعی از جمله كودك آزاری است.
رحمانی با بیان اینكه به محض اینكه سرمان درد كند به پزشك مراجعه می كنیم، افزود: وقتی روح و روان ما دچار مشكل می شود خود را از حضور در نزد روانپزشكان و مشاوران بی نیاز می بینیم كه باید این فرهنگ نادرست را از میان برداریم.

**آموزش نه گفتن، مهارتی برای كاهش كودك آزاری
معاون امور اجتماعی اداره كل بهزیستی قزوین، آموزش به كودكان را در كاهش معضل آسیب كودك آزاری موثر دانست و اظهار داشت: در همین رابطه باید نه گفتن را به كودكان آموزش دهیم چرا كه داشتن همین مهارت می تواند مانع از كودك آزاری و شود و در سنین بالاتر آنها را از ابتلا به آسیب های اجتماعی دیگر نجات دهد.
رحمانی اضافه كرد: در اصل نه گفتن را باید یك مهارتی كه همه كودكان در مواقع لازم باید انرا به كار بگیرند دانست كه این مهم می تواند در مواردی از بروز كودك آزاری از جمله آزارهای جنسی پیشگیری كند.
وی اظهار كرد: در همین خصوص بهزیستی همكاری هایی را با آموزش و پرورش داشته و آموزش هایی نیز در این خصوص به شكل موردی ارایه می شود كه البته كافی نیست و باید سایر دستگاه های فرهنگی و اجتماعی نیز در این خصوص ورود پیدا كرده و به وظایف خود عمل كنند.
** استفاده از توان سازمان های مردم نهاد، كمك به كاهش كودك آزاری
رحمانی استفاده از توان و ظرفیت سازمان های مردم را نیز راهكاری برای حل آسیب اجتماعی كودك آزاری عنوان كرد و افزود: با محدودیت های فیزیكی و اعتباری دستگاه های دولتی نمی توان به سمت ریشه كن كردن آسیب های اجتماعی همچون كودك آزاری رفت.
وی ادامه داد: در این راه باید از ظرفیت نهادها و سازمان های مردمی كه به شكل داوطلبانه درصدد كمك به حل مسایل و مشكلات اجتماعی هستند، قدم برداریم.
رحمانی اظهار كرد: فعالان اجتماعی سازمان های مردم نهاد می توانند با حضور در مناطق پرخطر و ارایه آموزش ها و برخی كمك های دیگر به كاهش معضل های این حوزه از جمله كودك آزاری كمك كنند.
وی، بهبود شرایط اقتصادی خانواده ها، ارایه آموزش های مشاوره ای به خانواده های دارای مشكلات اجتماعی و كاهش طلاق و اعتیاد را از جمله دیگر راهكارها برای كاهش پدیده كودك آزاری عنوان كرد.

**كودك آزاری، جرم عمومی محسوب می شود
مددكار تیم سیار اورژانس اجتماعی بهزیستی استان قزوین نیز در این میزگرد گفت: كودك آزاری جرم عمومی محسوب می شود و این نوع رفتار، شاكی خصوصی ندارد و اگر شهروندی در گوشه و كنار شهر شاهد كودك آزاری باشد و در مقابل این نوع رفتار چشم پوشی كند، خود شریك جرم است.
نرگش پارسا افزود: شهروندان مانند همسایگان، آشنایان و اقوام باید در خصوص مساله كودك آزاری حساس باشند و در صورت مشاهده آن با اورژانس اجتماعی 123 تماس بگیرند و موضوع را برای رسیدگی مددكاران گزارش دهند.
وی اضافه كرد: هنوز بسیاری از والدین برای تنبیه كودكشان را از خانه بیرون می كنند، برخی از آنها از چگونگی نگهداری كودك خود در مهدها بی خبرند و در این خصوص پیگیری ندارند و برخی دیگر از این كه فرزندشان از صبح تا شب در بیرون از خانه چه كار می كنند، اطلاعی ندارند كه این موارد نیز باید از مصادیق كودك آزاری پنهان نامید.

** بیشتر موارد كودك آزاری از سوی والدین و اقوام صورت می گیرد
وی با بیان اینكه كودك آزاری بیشتر در والدین جوان و كم سن و سال دیده می شود، افزود:اقدام كنندگان به كودك آزاری، والدین هستند و مواردی كه بیگانگان و غریبه ها را شامل می شود تنها درصد كمی را به خود اختصاص می دهد.
پارسا با بیان اینكه در خانواده هایی كه دارای مشكلات و ناهنجاری های روانی و عاطفی هستند خطر كودك آزاری بالاست،افزود: مشكل در زمینه كنترل خشم، آستانه تحمل پایین، ناكامی، افسردگی، كاستی در زمینه برقراری همدلی و عدم انعطاف پذیری شخصیتی از عوامل مهم كودك آزاری هستند.
وی تصریح كرد: والدین كودك آزار توقع های نامناسبی از فرزندان خود دارند و پدر یا مادر به گونه ای با كودك رفتار می كنند كه گویی كودك فردی بزرگ سال است و چنین والدینی خود قربانی آزار جسمی از جانب پدر یا مادر خود بوده اند و آنان رفتار كودك را چنان تعبیر و تفسیر می كنند كه انگار به قصد مخالفت و آزار والدین انجام گرفته است.
این مسئول درپاسخ به این سوال كه كودكانی كه قربانی كودك‌آزاری می‌شوند پس از جدا شدن از والدین چه سرنوشتی پیدا می كنند،اظهار كرد: اگر كودكی از طرف خانواده خود مورد آزار و اذیت قرار بگیرد پس از دوره درمان و در صورت تغییر رفتار والدین به خانواده خود باز گردانده می شوند، در غیر این صورت اگر خانواده صلاحیت نگهداری از كودك را نداشته باشد، كودك برای نگهداری به اقوام درجه یك و یا سازمان شبانه روزی بهزیستی انتقال داده می شود.
وی با اشاره به خدمات اورژانس اجتماعی 123 در سطح استان قزوین گفت: خدمات سیار این اورژانس از 2 كارشناس و یك روانشناس تشكیل شده كه با حضور در محل تحقیقات میدانی را انجام می‌دهند و اگر بحث كودك آزاری باشد منزل و شرایط خانه كودك را كارشناسی می‌كنند واگر موضوع حاد باشد، تلفنی دستور قاضی را برای ورود به منزل می‌گیرند و وضعیت والدین و كودك را مورد بررسی قرار می‌دهند.
وی با اشاره به موارد كودك آزاری و افرادی كه با اورژانس در این رابطه تماس می گیرند ،اظهار كرد: بیشتر اوقات همسایه‌ها و اقوام در این خصوص تماس می گیرند و گاهی اوقات نیز كودك آزاری از سمت غیر والدین باشد كه آنان با اورژانس اجتماعی تماس می گیرند.
37 درصد از تماس های اورژانس اجتماعی استان در سال جاری كودك‌آزاری بوده است.
خط 123 و تیم های سیار اورژانس اجتماعی هم اكنون در سه شهرستان قزوین، بویین زهرا و تاكستان فعال است
7389*3013 * 6012
خبرنگاران: نسرین رحیمی و رضا اولادی ** انتشاردهنده: علی حیدر شاه حسینی