به گزارش ایرنا، برداشت متوسط سالانه 371 میلیون مترمكعب آب از منابع زیر زمینی استان زنجان، این منطقه را در مرز مواجهه با بحران كم آبی و خشكسالی قرار داده است.
زنجان هفت دشت دارد كه پنج دشت آن به عنوان مناطق ممنوعه اعلام شده است و هر نوع برداشتی از سفره های زیر زمینی آنها با برخورد قانونی مواجه خواهد شد.
فرونشست كلی زمین كه خسارتی غیرقابل جبران محسوب می شود، همان چاله های نیست كه در برخی مناطق می توان مشاهده كرد. این چاله ها فقط بر اثر شسته شدن سطح رسی یا آهكی زمین در ناحیه ای كه خاك با آب در سفره های زیر زمینی مواجه است، رخ می دهد.
معاون حفاظت و بهره برداری شركت آب منطقه ای زنجان فرونشست خطرناك و غیر قابل بازگشت زمین را فرونشست كلی خاك اعلام كرد و گفت: تمام كارشناسان آب منطقه ای در این حوزه حفاظت فعالیت می كنند تا میزان برداشت از سفره های زیر زمینی به مرحله ای نرسد كه دیگری كاری از دست كسی ساخته نباشد.
پرویز قزلباش زنجان را دارای پنج دشت آبی ممنوعه خواند و از افت متوسط سالانه 55 سانتی متری دشت زنجان، 144 سانتی متری دشت ابهر، 51 سانتی متری دشت سجاس، 65 سانتی متری دشت قیدار و 73 سانتی متری دشت گل تپه – زرین آباد خبر داد.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای زنجان هم حجم تخلیه سالانه از منابع آب زیر زمینی با برداشت از چاه ها را یك میلیارد و 178.98 میلیون مترمكعب اعلام كرد و یادآورشد: سالانه 41 میلیون مترمكعب از طریق قنات ها و 151.01 میلیون مترمكعب از طریق چشمه ها از منابع زیر زمینی این استان برداشت می شود.
یوسف رضاپور اظهار كرد: طی 24 سال گذشته سطح منابع آبی دشت زنجان 13.12 متر، 19 سال قبل دشت ابهر 27.30 متر، 19 سال قبل دشت سجاس 9.74 متر، 18 سال گذشته دشت قیدار 11.7 متر و 14 ساله دشت گل تپه – زرین آباد 10.17 متر افت داشته است.
معاون حفاظت و بهره برداری شركت آب منطقه ای زنجان خاطر نشان كرد: به طور معمول می توان تا 40 درصد از سفره های زیر زمینی برداشت كرد، اما گاه این میزان برداشت از حد معمول فراتر می رود.
مدیركل محیط زیست استان زنجان هم گفت: كارشناسان اعلام كرده اند كه نباید بیش از 40 درصد این منابع را استفاده كرد اما بر اساس آمار شنیده می شود كه در برخی مناطق بیش از 86 درصد و در برخی دیگر تا 110 درصد از سفره های زیر زمینی و منابع آبی مورد بهره برداری قرار گرفته است.
سید رضا موسوی تصریح كرد: این مساله سال هاست كه تكرار می شود و رئیس سازمان محیط زیست بارها نسبت به خطر آن هشدار داده اما برخی مسئولان نه شنیده اند و نه علاقه ای به شنیدن این زنگ خطر دارند.
وی برداشت بی رویه از سفره های زیر زمینی را دارای تبعات جبران ناپذیر بسیاری خواند و تاكید كرد: شواهد نشان می دهد كه نگران كننده ترین وضعیت هم اكنون در استان زنجان مربوط به افت سفره در دشت ابهر – خرمدره است.
موسوی تاكید كرد: زمانی كه این اضافه برداشت استمرار داشته باشد، به تدریج زمین نشست می كند و باید متوجه بود كه در صورت وقوع این رخداد خطرناك، خاك آن منطقه به خاكی مرده تبدیل می شود كه دیگر قدرت جذب آب را از دست می دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه زنجان هم در این زمینه گفت: به طور معمول با فرونشست یك قسمت از زمین، بالا آمدن زمین در نقطه ای دیگر را هم می توان مشاهده كرد اما این موضوع در خصوص فرونشست بر اثر تخلیه سفره های آبی صدق نمی كند.
نصرالله عباسی با بیان اینكه خاك روی دشت های ابی دارای آستانه تحمل مختلفی هستند، ادامه داد: با برداشت بی رویه از سفره های زیر زمینی امكان دارد، این خاك قادر به تحمل برداشت نباشد و در نتیجه زمین دچار فشردگی بیشتر شود و پدیده فرونشست اتفاق بیفتد.
وی اضافه كرد: با وقوع فرو نشست مزنی ،به هر میزان كه سفره های زیر زمینی تغذیه شود، خسارت از دست رفتن آب های زیر زمینی كه طی 100 ها سال به این سطح رسیده بودند، جبران نمی شود.
معاون حفاظت و بهره برداری شركت آب منطقه ای زنجان گفت: دشت های آبی، همچون اسفنج خیس از آب هستند، با برداشت اب از سفره های زیر زمینی، این اسفنج فشرده تر می شود و دیگر توان جذب مجدد آب را ندارد و به مرور پدیده فرونشست رخ می دهد.
قزلباش تاكید كرد: به تازگی كشاورزان و بهره برداران از سفره های زیر زمینی متوجه خطر برداشت بی رویه از دشت ها شده اند و نسبت به حفر چاه های غیر مجاز واكنش نشان می دهند.
استاد زمین شناسی دانشگاه زنجان به راهكار جلوگیری از مواجهه با پدیده فرونشست زمین اشاره كرد و گفت: بهترین كار در این زمینه مدیریت كاربری اراضی و جلوگیری از توسعه یك جانبه استان است.
عباسی ابراز كرد: كشاورزی به آب نیاز دارد و استمرار شیوه سنتی بهره برداری از منابع آبی، خطر فرونشست را تشدید می كند اما می توان با بهره گیری سنتی و فناوری های نوین در این زمینه، از این فاجعه زیست محیطی جلوگیری كرد.
مدیركل محیط زیست استان زنجان هم در كنار تاكید بر اصلاح فرآیندهای آبیاری درحوزه كشاورزی خواستار جلوگیری از استقرار صنایع آببر و بهره گیری صنایع از آب تصفیه شده فاضلاب های شهری شد.
مدیرعامل آب شركت آب منطقه ای زنجان هم بر لزوم مدیریت منابع آب موجود تاكید كرد و استمرار روند كنونی برداشت از منابع زیر زمینی را زمینه ساز مواجهه این استان با بحران آب برشمرد.
این روزها اما برای جلوگیری از مواجهه استان با پدیده فرونشست زمین، دستگاه قضایی هم فعالیت خود را آغاز كرده است به گونه ای كه حجت الاسلام حسن مظفری دادستان زنجان گفت: بدون تعامل، همراهی و هماهنگی دستگاه های قضایی و دولتی امكان جلوگیری از تخلفات گسترده و بی ضابطه استفاده از چاه های غیر مجاز وجود ندارد.
دادستان زنجان تاكید كرد: برای ممانعت از ادامه بحران آب در آینده و درگیر شدن كشور با مسائل جدید اجتماعی، دولت باید برنامه ریزی مطلوب كرده و گندم یا سایر محصولات پر مصرف آبی را وارد كند.
وی افزود: امكان واردات انواع محصولات زراعی و باغی همیشه وجود دارد، اما آیا واردات آب به تمام نقاط كشور نیز امكان پذیر است؟
مدیرعامل شركت آب منطقه استان با بیان اینكه در همه محدوده‌های زنجان با افت سطح منابع آب زیرزمینی مواجه هستیم، گفت: این افت سبب ایجاد كسری مخزن 3.2 میلیارد مكعبی در آبخوان‌های استان شده است.
رضاپور خاطر نشان كرد: علاوه بر آن از میان دشت‌های استان وضعیت دشت ابهر بحرانی‌تر بوده و سالانه 142 سانتی‌متر افت دارد.
استاد زمین شناسی دانشگاه زنجان معتقد است در زنجان شرایط كاهش سطح سفره های زیر زمینی و قرار گرفتن در وضعیت مواجهه با پدیده فرونشست زمین را داریم و دشت های شرقی استان به ویژه دشت های ابهر – خرمدره حالت گودی داشته و این گودی پر شده از رسوب را می توان مشاهده كرد.
3001/6085
خبرنگار: مینا افشاری** انتشار دهنده: رویا رفیعی
زنجان - ایرنا - فرونشست زمین، فاجعه غیرقابل جبران زیست محیطی، درصورت تداوم بی توجهی به بهره برداری از سفره های زیرزمینی در كمین دشت های استان زنجان است.
