دكلمه اشعار شعراي بزرگ ايران توسط بهترين گويندگان زمان از قبيل روشنك ، آذر پژوهش ، فخري نيك زاد ، فيروزه امير معز ، رضا معيني و غيره به همراه موسيقي فاخر توسط بزرگان ، موجب ارتقاء كاركتر گلها شده تاجايي كه مخاطبان خاصي را به خود اختصاص داد.
معمولا موسيقي هر نقطه از دنيا يك خصيصه مشترك با ساير موسيقي هاي جهان دارد كه آن عبارت از بيان تاريخ، تمدن و فرهنگ همان سرزمين است و در اين زمينه كنفسيوس عقيده دارد كه ' با گوش كردن به هر موسيقي مي توان به هويت فرهنگي و تاريخي آن ملت پي برد ' .
همچنين اين هنر از لحاظ علمي بلا استثنا داراي خصوصيات مشترك بين المللي از قبيل ' نت ' ، ' حامل ' ، ' ميزان ' ، ' ريتم ' ،
' ملودي ' ، ' هارموني ' و غيره است ، ولي در عين حال موسيقي هر سرزمين ويژگي اي دارد كه آن را با انواع ديگر اين هنر متمايز مي كند.
يكي از امتيازات موسيقي ايراني نسبت به ساير موسيقي هاي دنيا ، وجود ' گل ها ' است كه تحت عنوان ' گل هاي رنگا رنگ ' ،
' گل هاي صحرايي ' ، ' يك شاخه گل ' ، ' برگ سبز ' ، ' گل هاي جاويدان ' و ' گل هاي تازه ' وجود داشته است.
* * از ولات تا وكالت و سياست
داوود پيرنيا در سال 1279 از يك خانواده بزرگ و قديمي در تهران ديده به جهان گشود. دوران طفوليت داوود تحت توجهات پدرش
' حسن پيرنيا ' (مشيرالدوله) كه از رجال خوش نام و روشنفكر بود ، طي شد.
وي تحصيلات ابتدايي را در مدرسه ' سن لويي ' فرانسه كه زير نظر معلمان فرانسوي بود گذراند و پس از اتمام دوره متوسطه ، براي تحصيلات عاليه به سوئيس سفر كرد و پس از سپري كردن تحصيلات عاليه در رشته حقوق به وطن بازگشت و به خدمت در وزارت دادگستري اشتغال يافت.
پيرنيا پس از تاسيس كانون وكلا و طي كردن تا رتبه 11 قضايي به وزارت دارايي منتقل شد و در اداره ' احصائيه ' (آمار) اشتغال يافت.
او در عين حال به موسيقي كلاسيك آشنايي كامل پيدا كرد و نواختن پيانو را به خوبي فرا گرفت . همچنين ضمن ادبيات فارسي به ادبيات فرانسه ، آلماني و انگليسي تسلط كامل داشت.
استاد پيرنيا پس از چندي در نخست وزيري به سمت رييس بازرسي كل كشور درآمد و سپس عهده دار پست معاونت نخست وزيري شد ولي همواره در فكر احياي موسيقي بود و همين امر موجب شد تا به فكر ايجاد برنامه گل ها بيفتد و در اين باره با استادان نامي چون علينقي وزيري، ابوالحسن صبا، روح الله خالقي، مرتضي محجوبي، حسين ياحقي، احمد عبادي و ديگر هنرمندان همفكري داشت.
** بازگشت به اصل
اين علاقه موجب شد تا پيرنيا مشاغل دولتي را كنار گذاشته و با جديت هدف والاي خود را دنبال كند و برنامه هاي ارزنده و گرانبهايي از خود به يادگار بگذارد و ادبيات موسيقي اصيل ايران زمين را نه تنها به مردم خودمان بلكه ساير دنيا معرفي نمايد.
اين هنرمند پس از چندي كار خود را به راديو برد و پس از تائيد مسئولان مربوطه ، تحت عنوان ' گل هاي جاويدان ' همراه با اشعار شعراي بزرگ، از اين رسانه پخش شد و مورد توجه دوستداران موسيقي اصيل ايراني قرار گرفت.
بخش اين برنامه در خلال برنامه هاي عيد نوروز سال 1335 در راديو تهران، با شيوه خاص، سرآغاز بدعتي نو براي موسيقي ايران زمين شد.
در نخستين برنامه گل هاي جاويدان ، قطعاتي در آواز بيات ترك توسط استادان احمدعبادي و عبدالعلي وزيري با شعري از حافظ به مدت ده دقيقه اجرا شد.
شرح حال شاعر و اظهار نظر در مورد شاعر نيز قسمتي از برنامه بود كه با جمله ' اين گلي بود جاويدان از گلزار بي همتاي ادب ايران، هميشه خوش و جاويد باشيد' پايان مي يافت.
به تدريج اين انديشه در ذهن پيرنيا راه يافت كه بهتر است ' موسيقي ضربي ايران ' نيز در برنامه گلها راه يافته، بخصوص كه ترانه ها و تصنيف ها غالبا از اصالت كافي برخوردار نبود. به مرور زمان ، اركستر گلها بزرگ و بزرگ تر و از حالت تك صدايي (منوفونيك) به چند صدايي (پلي فونيك) تبديل شد.
از سوي ديگر ، تشكيل اركستري از هنرمندان صاحب نام كه بتوانند نظر اورا تامين كنند، نياز به تامين بودجه داشت كه از توانايي اداره انتشارات و راديو خارج بود ولي وي با زحمت طاقت فرسا موفق شد بودجه لازم را تهيه كند و به اين ترتيب اركستر گلها تشكيل شد و اين برنامه ها با صداي صديقه رسولي (روشنك) گوينده سرشناس از راديوبخش مي شد.
' برگ سبز ' ، ' يك شاخه گل ' و ' گل هاي صحرايي ' از ديگر برنامه هايي بودند كه به برنامه گلها تنوع و تاثير گذاشتند. معمولا برگ سبز با جمله ' اين هم برگ سبزي بود تحفه درويش ، علي نگهدارتان ' پايان مي يافت كه از ارادت پيرنيا به حضرت علي(ع) دلالت مي كرد.
از مجموع 300 هنرمند برجسته كشور اعم از آهنگسازان ، تنظيم كنندگان ، نوازندگان سازهاي مختلف ، رهبر اركستر ، خوانندگان ، گويندگان راديو ، ترانه سرايان معاصر و شاعران متقدم و متاخر شايد تعداد انگشت شماري در برنامه هاي شش گانه گلها شركت نداشتند.
ناگفته نماند كه بسياري از برنامه هاي اين چنيني از قبيل ' موسيقي ايراني ' ، ' نوايي از موسيقي ملي ' ، ' گلچين هفته ' ،
' تكنوازان ' و ' شاعران قصه مي گويند ' و غيره همگي متاثر از برنامه گل ها بوده و از آن الگو مي گرفتند.
** برنامه گل ها ، تلفيق شعر ، احساس و موسيقي
سيد عليرضا در بندي در پژوهشي در سري برنامه هاي گل هاي تازه ، نوشت : برنامه گل هاي موسيقي اعم از گل هاي جاويدان ، گل هاي رنگارنگ ، برگ سبز ، يك شاخه گل ، گل هاي صحرايي و گل هاي تازه از بهترين و زيبا ترين نوع موسيقي ايراني بوده كه تا به حال در ايران آفريده شده است.
وي براي اثبات اين ادعا به چند مورد اشاره كرد : نخست اين كه هيچ برنامه راديويي و يا تلويزيوني تا كنون ارائه نشده كه از نظر تلفيق موسيقي وشعر به اندازه اين برنامه قوي و پرمحتوا باشد، دوم آنكه هيچ برنامه اي ساخته نشده كه داراي شماره و اطلاعات كامل برنامه باشد و از نام هنرمندان شركت كننده از قبيل سلو نوازان، آهنگسازان، تنظيم كنندگان، رهبر اركستر و شاعران و ترانه سرايان و حتي گويندگان و صدا برداران نام برده باشد. سوم اين كه تا كنون برنامه اي با اين كثرت ساخته نشده كه در آن هنرمندان و استادان درجه يك موسيقي كشور شركت داشته باشند.
هر كدام از برنامه گلها باشماره هاي مخصوص شكل و ويژگي اي در نحوه اجرا و كار نوازندگان و ترانه و آواز داشته كه در اول و آخر برنامه گفته مي شد كه حكم شناسنامه اثر را داشته و شنونده آگاه به اين سري از برنامه ها مي توانست جزييات آن را تشخيص دهد.
شاپور بهروزي در كتاب ' چهره هاي موسيقي ايران ' نوشت : اين برنامه گرچه در آن موقع ابتكاري بود ، ولي نبايد فراموش كرد كه خيلي بيشتر از آن يعني در سال 1332 نيز به صورت ' فستيوال آهنگ ها و تصانيف سال ' از راديو پخش گرديد و همين برنامه بود كه مبتكر برنامه گلها را به صرافت گردآوري اشعار عرفاني و شاهكارهاي ادبيات و موسيقي اصيل و كلاسيك ايراني انداخت.
وي افزود : پس از مدتي كوتاه در كنار گل هاي جاويدان ، برنامه گل هاي رنگارنگ نيز به وجود آمد ، در اين دو برنامه ارزنده ترين هنرمندان ايران كه هر يك در كار خود ماهر و سال هاي سال هنر آموخته و تجربه اندوخته بودند ، شركت كردند. اين دو برنامه به سعي و اهتمام شادروان پيرنيا با شش ، هفت نفر آغاز و به مرور به تعدادشان افزوده شد.
كمتر از 200 برنامه گل ها با عناوين گل هاي جاويدان ، گل هاي رنگارنگ ، برگ سبر ، يك شاخه گل ، گل هاي صحرايي ' و ' گل هاي تازه با شركت حدود 300 هنرمند به همت استاد پيرنيا توليد شد.
از جمله هنرمنداني كه به عنوان سوليست و خواننده با اين برنامه شركت داشتند مي توان از مهدي خالدي، علي تجويدي، حبيب الله بديعي، رحمت الله بديعي، پرويز ياحقي، همايون خرم، اسدالله ملك، عماد رام، مرتضي محجوبي، جواد معروفي، حسن كسايي، محمد موسوي، حسن ناهيد، لطف الله مجد، فريدون حافظي، جليل شهناز ، فرهنگ شريف، هوشنگ ظريف، محمد رضا لطفي، احمد عبادي، رضا ورزنده، منصور صارمي، فرامرز پايور، فضل الله توكل، مجيد نجاهي، فرهاد فخرالديني، فريدون شهبازيان، حسين همدانيان، جهانگير ملك، امير ناصر افتتاح، عبدالعلي وزيري، بنان، عبدالوهاب شهيدي، حسين قوامي، محمد رضا شجريان، محمود محمودي خوانساري، حسين خواجه اميري (ايرج)، اكبر گلپايگاني، نادر گلچين، فرح، الهه، خاطره پروانه و.... ياد كرد.
شادروان داوود پيرنيا در يازدهم آبان ماه 1350 در اثر سكته قلبي درگذشت.
خبرنگار: زهره كرمي ** انتشار دهنده : حسن فلاحتي
7330/1654
ساري - ايرنا - يازدهم آبان ماه چهل و ششمين سالمرگ استاد ' داوود پيرنيا ' يكي از بزرگان تاريخ موسيقي ايران است كه با بنيان نهادن برنامه ' گل ها ' ، تحولي شگرف در اين هنر ايجاد كرد.