سفر ظریف به دوشنبه نقطه عطفی در روابط ایران و تاجیكستان است

فرزاد رمضانی بونش روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا افزود: روابط ایران و تاجیكستان گذشته از پیوندهای گوناگون فرهنگی، زبانی، تاریخی و تمدنی بویژه بعد از استقلال تاجیكستان روابط بسیار گرم و به سمت روابط راهبردی در حال حركت بود اما بروز برخی چالش های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نوع نگاه مختلف تهران و دوشنبه به برخی مسائل موجب شد در چند سال گذشته روابط دو طرف با فراز و نشیب هایی همراه باشد.
وی خاطرنشان كرد: با این حال می توان نقطه عطف چالش در مناسبات دو طرف را در نگاه به نهضت اسلامی تاجیكستان ذكر كرد.
پژوهشگر ارشد مسائل منطقه ای ادامه داد: به نظر می رسد نوع نگاه دو طرف به جایگاه نهضت اسلامی تاجیكستان روند روابط دو طرف را با چالش هایی مواجه كرده است، دوشنبه در یكی دو سال اخیر اصرار داشته كه نهضت اسلامی به عنوان یك جریان تندرو شناسایی شود اما نگاه تهران به این نهضت به عنوان كسی كه میانجی گر و از عاملان اصلی فرایند صلح تاجیكستان بوده با نگاه دوشنبه متفاوت است.
رمضانی اضافه كرد: همین امر دامنه انتقادات و خواسته های دوشنبه از تهران را در یك سال اخیر بیشتر كرده و حتی در مقاطعی برخی رسانه ها و برخی مقامات امنیتی و سیاسی تاجیكستان تهران را به نوعی دخالت در مسائل تاجیكستان در زمان جنگ داخلی متهم كردند.
پژوهشگر مسائل منطقه ای با بیان اینكه در سال های اخیر ایران از مجموعه شركای اصلی تجاری تاجیكستان بیرون آمده اظهار كرد: علاوه بر اینكه روابط اقتصادی دو طرف در این سالها با چالش های بیشتری روبرو شده، در سایر حوزه ها هم شاهد بسته شدن برخی نهادهای ایرانی در تاجیكستان، اعمال سختگیری بیشتر برای فعالیت های بازرگانان و شهروندان ایرانی بوده ایم به طوری كه این اقدامات روابط را كاهش داده است.
رمضانی ادامه داد: در كنار اینها نقش بازیگران خارجی را هم می توان در كاهش روابط تهران و دوشنبه مد نظر قرار داد. در دو سال گذشته تاجیكستان با اعلام سیاست درهای باز نشان داده به دنبال جلب سرمایه خارجی است و رویكردهایی به سمت نهادهای مختلف اقتصادی و سیاسی منطقه ای انجام داده است.
وی یادآور شد: برخی مخالفت های آشكار و پنهان تاجیكستان با عضویت كامل ایران در شانگهای و تداوم برخی اظهارات و سخنان ضد ایرانی در رسانه های تاجیكستان یك سال اخیر بیانگر سردی روابط تهران و دوشنبه در سال های اخیر بوده است.
رمضانی افزود: سفری كه آقای دكتر ظریف در شرایط كنونی می تواند نقطه عطفی در روابط دو كشور باشد و چالش های اقتصادی، سیاسی، ژئوپلتیكی و دیپلماتیك تهران و دوشنبه را حل كند.
به گفته این پژوهشگر مسائل منطقه، بسترهای روابط سیاسی دیپلماتیك فرهنگی و اقتصادی و ژئوپلتیكی ایران و تاجیكستان به اندازه ای عمیق و گسترده است كه برخی تحلیلگران و كارشناسان به درستی ایران و تاجیكستان را «یك ملت در قالب دو دولت » می دانند، دو طرف می توانند با گذر از چالش های پیش رو به سمت افزایش روابط در جهات مختلف گام بردارند.
وی با اشاره به تنگناهای اقتصادی پیش روی تاجیكستان گفت: در وضعیت كنونی اقتصاد تاجكستان با توجه به كاهش درآمدهای نیروهای كار از روسیه متاثر است و این كشور تلاش می كند این مشكلات را از طریق همكاری و گسترش مناسبات با كشورهای ثروتمند عربی و اعزام كارگر به این كشورها حل كند.
رمضانی با اشاره به سابقه جمهوری اسلامی ایران در میانجی گری بحران و جنگ داخلی تاجیكستان در سال های گذشته اظهار داشت: اگر دو طرف بخواهند ایران باز هم می تواند برای كاهش تنش و مشكلات بین دولت و نهضت اسلامی در تاجیكستان ورود كند كما اینكه از نگاه بسیاری از روشنفكران مقامات حزبی و سیاسی تاجیكستان، جمهوری اسلامی از مهمترین عناصر جلوگیری از روند واگرایی در تاجیكستان به شمار می آید و در آن مقطع كمك گسترده ای به روند صلح در این كشور كرده است.
وی با اشاره به حضور گسترده تاجیك ها در صفوف گروه تروریستی داعش اظهار كرد: با شكست های داعش در سوریه و عراق و تنگناهایی كه این گروه تروریستی با آن مواجه است، بحث بازگشت این نیروها به كشورهای خود قوت گرفته و در این شرایط نحوه مواجهه به این نیروهای رزم دیده هم از مهمترین مسائلی است كه دو طرف می توانند با یكدیگر همكاری كنند
به گفته وی با توجه به شناختی كه جمهوری اسلامی ایران از روند مبارزه با داعش در سوریه و عراق دارد، دو طرف می توانند همكاری های امنیتی خود را در این مسئله مد نظر قرار دهند تا مانع از افزایش نا امنی در منطقه شود. در هر صورت سفر وزیر امور خارجه به تاجیكستان این سفرمی تواند نقطه عطفی باشد در حل و فصل چالشهای روابط تهران دوشنبه در ابعاد مختلف سیاسی اقتصادی و امنیتی و روابط دو طرف به سمت عادی شدن و توسعه حركت كند.
رمضانی تصریح كرد: با توجه به ظرفیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی موجود برای افزایش مناسبات تهران - دوشنبه به نظر نمی رسد بازیگرانی مثل عربستان بتوانند برای تعمیق واگرایی بین دو طرف كاری انجام دهند.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران روز چهارشنبه در سفر تاجیكستان با با امامعلی رحمانف رییس جمهوری این كشور دیدار و گفت وگو كرد.
سیام **2021 ** گفت وگو: داود مرادپور * انتشار: امید غیاثوند