به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، بيستم تا بيست و ششم آبان ماه هر سال هفته كتاب و كتابخواني نام دارد. به همين مناسبت و به منظور بررسي شرايط حوزه نشر و چالش ها و اميدهاي اين حوزه، پژوهشگر ايرنا به گفت وگو با تني چند از ناشران پرداخت.
«اعظم كيان افراز» مدير انتشارات «افراز» و سخنگوي انجمن صنفي كارفرمايي زنان ناشر، «پروين صدقيان حكاك» مدير انتشارات «گل آذين» و «سميه نصراللهي» مترجم و مدير انتشارات «مهرگان خرد» در گفت وگو با پژوهشگر ايرنا ، نبود رويه ها و دستورالعمل هاي شفاف براي چاپ كتاب، وجود مميزي هاي دست و پاگير و بي توجهي به قوانين مربوط به حق تكثير را از جمله چالش هاي حوزه نشر دانستند كه در سال هاي گذشته همواره موجب ناخرسندي اهالي اين حوزه بوده است؛ چالش هايي كه دولت كنوني گام هاي موثري در مسير مرتفع ساختن آنها برداشته است.
اهالي نشر اما بر اين باورند كه با وجود بهبود نسبي فضاي نشر در طول دولت هاي يازدهم و دوازدهم، بايد به فكر ايجاد شرايط ايده آل تري در اين حوزه بود.
** كيان افراز: رفع مميزي هاي سختگيرانه و محدوديت هاي پخش؛ خدمتي به ناشران
چاپ كتاب در همه جاي دنيا كار سختي است اما در بعضي كشورها مراحل پيچيده اداري، مميزي ها و پروسه هاي ديگر مزيد بر علت مي شود و اين دشواري را دوچندان مي سازد. براي چاپ يك كتاب بايد مراحلي چون تايپ، حروف چيني، صفحه آرايي، ويراستاري، نمونه خواني، صحافي و طراحي جلد پشت سر بگذاريم و به بيان ديگر از هفت خوان رستم عبور كنيم و تازه بعد از گذشتن از تمام اين مراحل وارد مرحله پخش شويم؛ مرحله اي كه به سبب وجود برخي انحصار طلبي ها در آن مشكلات خاص خودش را دارد.
در سال هاي اخير ما شاهد صدور مجوزهاي زيادي در حوزه نشر بوديم. اين امر اگرچه في نفسه خوب است اما از اين نظر كه براي ارايه آثار اين ناشران ويترين كافي وجود ندارد، به نشر ضربه مي زند. اگرچه افزايش مجوزهاي تاسيس انتشارات از سوي وزارت ارشاد با هدف خدمت رساني به حوزه نشر صورت مي گيرد اما عملكرد نادرست برخي ناشران در اين زمينه موجب توليد حجم انبوهي از آثار بي كيفيت نيز شده است.
** كيان افراز: اهميت توجه به قانون كپي رايت و افزايش حمايت هاي يارنه اي از ناشران
كم توجهي به قوانين مربوط به حق تكثير، موضوع ديگري است كه به نشر لطمه مي زند. عدم توجه برخي ناشران به قوانين مربوط به كپي رايت در ايران و نبود اخلاق حرفه اي و رقابت سالم در بازار كتاب، چالش ديگري است كه باعث آسيب به بازار نشر و كتاب شده است. اين موضوع منجر به موازي كاري مي شود. مثلا در حوزه ترجمه باعث مي شود يك اثري را همزمان چند ناشر منتشر كنند.
متاسفانه نبود قانون كپي رايت باعث بروز اخلاق هاي غير حرفه اي در حوزه نشر شده است. به دليل نبود همين قانون است كه برخي ناشران به سراغ نويسنده اي مي روند كه ناشري ديگر او را با زحمت معرفي كرده و در بين مخاطبان جا انداخته است. سرقت ادبي و قاچاق در بازار كتاب نتيجه نبود قوانين مربوط به كپي رايت است.
اگرچه دادگاه رسانه اين گونه تخلف ها را پيگري مي كند اما روند رسيدگي در اين دادگاه ها تا اندازه اي مشكل و وقت گير است كه بيشتر اوقات ناشران را از ادامه پيگيري منصرف مي سازد. از اين رو بهتر است به جاي مراجعي چون دادگاه رسانه، محكمه هاي كوچكتري در اتحاديه ناشران يا وزارت فرهنگ و ارشاد براي رسيدگي به تخلفات نشر وجود داشته باشد.
همچنين بايد بيشتر از اينها از حوزه فرهنگ حمايت كرد. درست است كه وزارت ارشاد با برگزاري نمايشگاه هايي چون نمايشگاه كتاب و برنامه هايي چون عيدانه كتاب، پاييزه كتاب تلاش خود را براي رسيدن راحت تر كتاب به دست مخاطبان انجام مي دهد اما همچنان مسايلي وجود دارد كه باعث گراني كتاب شده و ضمن آنكه خريد آن را براي افراد دشوار مي كند، به فروش ناشران هم لطمه مي زند.
گراني و نوسان قيمت كاغذ، يكي از مشكلاتي است كه باعث بالا رفتن قيمت كتاب مي شود و اين موضوع موجب سخت شدن خريد كتاب براي مخاطبان شده است.ما كاغذ را بايد با همان ارز خارجي كه وارد مي شود بخريم يعني براي خريد كاغذ يارانه اي به ما تعلق نمي گيرد و ديگر هزينه هاي چاپ كتاب نيز سرسام آور است. در اين زمينه بايد حمايت بيشتري از ناشران صورت گيرد تا كتاب با قيمت مناسب تري به دست مخاطبان برسد.
** صدقيان: ناشران؛ هزينه گزاف چاپ و فروش اندك
چالش هاي ناشران خيلي زياد است. حوزه نشر كتاب حوزه سختي است. نمي دانم از كدام يك از سختي هاي اين حوزه بگويم؛ از گراني كاغذ يا مشكلاتي كه پس از آماده سازي پر زحمت كتاب براي ناشران در وزارت ارشاد ايجاد مي شود. به عنوان مثال ناشران براي دريافت مجوز كتاب هايشان بايد خيلي منتظر شوند و اين رويه كار آنان را سخت مي كند و وقت بسياري از آنان مي گيرد. گاهي پس از هفته ها انتظار و هزينه زيادي كه ناشران متحمل مي شوند، خبر مي رسد كه نمي توانند كتاب را چاپ كنند و كتاب با مميزي هاي فراواني رو به رو شده است.
به فرض رفع تمام مشكلات مرتبط با مميزي كتاب در مراجع قانوني و رسيدن كتاب به مرحله چاپ، سختي كار ناشران تازه در زمان پخش كتاب ها بيشتر آشكار مي شود. به معناي دير وقتي ناشران چاپ كتاب را با هزار و يك سختي ناشي از گراني كاغذ و گراني چاپ انجام دهند، ناگهان با چالش بازار پخش روبرو مي شوند. اين روزها فروش كتاب به واسطه اوضاع نابسامان پخش كتاب، گراني پخش و موضوعاتي چون همه گير شده مطالعه در دنياي مجازي خيلي سخت شده است؛ موضوعاتي كه مستقيم با فروش ناشران مرتبط است و فروش را پايين مي آورد.
برگزاري نمايشگاه كتاب سالانه هم نمي تواند به قدر كافي برطرف كننده مشكلات فروش ناشران باشد. اين مشكلات البته براي ناشران بخش دولتي به دليل شرايط مناسبي كه براي آنان مهيا است از جمله كاغذ ارزان و چاپ ارزان و ... در مقايسه با ناشران بخش خصوصي به مراتب كمتر است.
** نصراللهي: لزوم ابلاغ دستورالعمل هاي شفاف و حمايت از ناشران جوان
عدم وجود دستورالعمل شفاف براي نظارت بر محتواي كتاب كه منجر به بلاتكليفي ناشران در انتخاب كتاب و مترجمان در نحوه ترجمه است، يكي از مهمترين چالش هاي حوزه نشر است. وزارت ارشاد براي رفع سرگرداني ناشران و نويسندگان بايد ليستي از موارد مورد نظر خود را ابلاغ كند تا مترجمان يا نويسندگان در توليد محتوا با دقت بيشتري عمل كنند. با روشن شدن اين نكات به عنوان مثال مترجمان محتوايي را كه براي ارشاد قابل پذيرش نيست براي ترجمه انتخاب نخواهند كرد. اين شفافيت به تسريع در روند انتخاب و مجوز كتاب منجر مي شود كه هم به ناشر و هم به وزارتخانه مربوطه كمك مي كند و مانع از هدر رفت سرمايه مادي و معنوي مي شود.
حمايت از ناشران جوان هم نكته اي است كه مسوولان بايد به آن توجه بيشتري نشان دهند. در برخي موارد ديده شده است كه وقتي يك عنوان كتاب توسط چند ناشر چاپ مي شود كتاب ناشر با سابقه تر و قديمي تر بيشتر مورد استقبال مسوولان فرهنگي قرار مي گيرد. اين در حالي است كه ناشران جوان بخش خصوصي به مراتب نياز بيشتري به حمايت و توجه دارند.
مشكل پخش هم مشكلي جدي براي حوزه نشر است. در بسياري موارد كتاب ها با عنوان هاي خوب، كيفيت بالا و دقت زياد آماده مي شوند اما تعداد محدودي از مردم به آنها دسترسي دارند و به درستي در همه شهرها پخش نمي شوند. اين مساله آسيب جدي بر پيكر نشر وارد مي كند و در طولاني مدت علاوه بر تاثيرگذاري بر ميزان مطالعه مردم، باعث حذف برخي ناشران و مشاغل وابسته آن مي شود. وزارت ارشاد بايد به اين مساله توجه ويژه اي داشته باشد.
حوزه نشر به عنوان يكي از مهم ترين حوزه هاي فرهنگي كه با آگاهي و دانش جامعه ارتباط مستقيم دارد، همواره نيازمند توجه و رسيدگي مسوولان است. افزايش حضور ناشران و نويسندگان جوان در حوزه نشر طي سال هاي گذشته، نشان از علاقه مندي جامعه ايران به اين حوزه فرهنگي دارد؛ عرصه اي كه هر چه بيشتر مورد توجه مسوولان قرار گيرد به همان ميزان شاهد شكوفايي و رشد فرهنگي جامعه خواهيم بود.
پژوهشم**9282**1601**خبرنگار: مهتاب افشين نسب**انتشار: شهناز حسني
ايرنا پژوهش، كانالي براي انعكاس تازه ترين تحليل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشي ايران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شويد
تهران- ايرنا- تقويت قوانين مربوط به حق تكثير، شفاف سازي رويه ها و دستورالعمل هاي چاپ كتاب، اختصاص حمايت هاي يارانه اي به حوزه نشر و سامان بازار پخش كتاب، از جمله پيشنهادات ناشران براي بهبود فضاي نشر در هفته كتاب و كتابخواني است.
