رضا دانشجوی ترم سوم حقوق به صراحت می گوید كه چندان دل خوشی از كتاب ندارد؛ همینكه به زور و اجبار جزوه های دانشگاهی ام را بخوانم برایم بس است و عجیب است كه در حین گفت و گو با خبرنگار ایرنا به زحمت و اجبار چشم از گوشی موبایلش برمی دارد.
می گوید: وقتی فضای مجازی همیشه در دسترس است نیازی به كتاب خوانی در خود حس نمی كنم ، این فضا از هر جهت مرا ارضا می كند، تازه در مقایسه با قیمت گران كتاب و محتوای پایین اغلب آنها رایگان نیز دم دست است.
امیر حسین كارشناس ارشد رشته برق كه هنوز ارتباط خود را تا حدودی با كتاب حفظ كرده است، می گوید كه روزی حداكثر یك ساعت را به مطالعه كتاب اختصاص می دهد.
او اما در برابر پرسشی در باره اختصاص زمان به فضای مجازی می افزاید كه 6 ساعت كمترین زمان وقت گذرانی در این دنیای مجازی است و اعتراف می كند كه اغلب مطالعه اش هم مربوط به كتب و جزوه ها ی دانشگاهی است.
كارشناسان می گویند كه امروزه فضای مجازی به رقیبی خطرناك برای كتاب و كتابخوانی تبدیل شده است و در كنار این امر باید به دیگر مشكلات از جمله گرانی كتاب ، نبود فرهنگ مطالعه ، عدم توجه كافی ارگان های فرهنگی به موضوع كتاب ، مسیر سخت تالیف كتاب، نبود صرفه اقتصادی ناشران و كتابفروشی ها و .. نیز اشاره كرد كه هر روز كتاب را در زندگی مجازی امروزی به حاشیه می راند.
امیر حسین كارشناس ارشد برق معتقد است كه دلیل پایین آمدن سطح مطالعه در جامعه نبود فرهنگ سازی است، دانشگاههای ما به جای كتاب جزوه خوانی و مطالعات اینترنتی را جایگزین كرده اند و صداو سیما و دیگر ارگان های فرهنگی نیز برنامه ای برای فرهنگ مطالعه ندارند.
به گفته یك كارشناس تربیتی، هیچ ابزار فرهنگی نمی تواند جای كتاب را در پرورش فكری انسان بگیرد اما متاسفانه در خانواده ها از سنین پایین ابزارهای الكترونیكی با محتوای بازی و سرگرمی جایگزین كتابخوانی برای كودكان شده است.
خانم طیبی معتقد است: كودكی كه از سن دو یا سه سالگی به موبایل و بازی های پر زرق و برق آن عادت كرد به سختی می تواند كتاب و مطالعه را جایگزین آن كند و خانواده ها و نظام آموزش و پرورش در این زمینه مسئولیت سنگینی بر عهده دارند.
** نظام آموزش و پرورش در مطالعه پایین كتاب دخیل است
عزیز احدی مدیر انتشارات محقق اردبیلی و ناشر نمونه كشور، در غرفه خود در دهمین نمایشگاه كتاب استان اردبیل از وضعیت كتا ب و كتابخوانی در جامعه بسیار گله مند است.
وی به خبرنگار ایرنا گفت: در كشور ما بواقع كتاب دیگر ارزشمند و عزیز نیست، مردم دیگر رغبتی به كتابخوانی ندارند، در حال حاضر سرانه مطالعه در كشور ما زیر 10 دقیقه و در كشورهای توسعه یافته بالای 80 دقیقه است، از طرفی هم تعداد كتابخانه های ما در مقایسه با كشورهای دیگر بسیار كم است.
احدی نظام آموزش و پرورش را در مطالعه پایین كتاب دخیل دانست و افزود: در نظام آموزش و پرورش ما ترویج كتاب و اهمیت مطالعه فوق العاده كم است، دانشگاهها و اساتید هم به جای معرفی كتاب بعنوان منابع درسی تنها به جزوه بسنده می كنند و اكثر دانشگاهها جزوه محور هستند تا كتاب محور و همین عامل سبب شده كه كتاب اهمیت چندانی در بین مردم نداشته باشد.
وی اضافه كرد: در استان اردبیل مشكل كتاب و كتابخوانی محسوس تر است، در استان مشكل جدی در تولید كتاب ، پایین بودن سرانه مطالعه ، پایین بودن شمارگان كتاب، نبود چاپخانه مناسب ، نبود رقابت در چاپخانه های تخصصی و توزیع نامناسب كتاب وجود دارد.
احدی به تعطیلی انتشارات در استان اشاره و بیان كرد: از 45 انتشارات مجوزدار در استان پنج یا 6 مورد فعال بوده و بقیه غیر فعال شده اند و دلیل عمده آن نیز درآمد پایین ناشران می باشد.
او همچنین با اشاره به تعطیلی تدریجی كتابفروشی ها در استان گفت: روز بروز از تعداد كتابفروشی ها كاسته شده و دلیل آن هم درآمد پایین و گرانی كتاب هاست .
** فضای مجازی كتاب را به حاشیه رانده است
محمدرضا پرنیا مدیر كتابفروشی بهروز و نمایندگی چند انتشاراتی معتبر كشور نیز به خبرنگار ایرنا گفت: چندین عامل در پایین بودن سرانه مطالعه مردم دخیل است كه علت عمده آن نبود فرهنگ سازی از سوی متولیان فرهنگی است.
وی افزود: عامل دیگر نبود گرایش مردم به كتابخوانی رشد و گسترش فضای مجازی است كه متاسفانه گوی سبقت را از كتاب ربوده و بعنوان سرگرم كننده كاذب مردم را از خواندن ومطالعه كتاب دلسرد كرده است.
پرنیا بیان كرد: گران بودن بودن كتاب نیز دلیل دیگری در این زمینه است، مردم با این قیمت ها توانایی خرید كتاب های مورد علاقه خود را ندارند.
پرنیا با اشاره به وضعیت فروش كتاب در استان افزود: وضعیت فروش كتاب در استان بسیار پایین است و این امر باعث شده بسیاری از كتابفروش ها غیر فعال و تعطیل شوند .
مسئولان چه می گویند ؟
حجت الاسلام حمید رضا ارباب سلیمانی مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور فرهنگی و دینی نیز در آیین افتتاح نمایشگاه كتاب استان اردبیل گفت: فاصله گرفتن مردم از كتابخوانی ، علم و علم آموزی كه یكی از گرفتاری های فرهنگی در كشور محسوب می شود باید آسیب شناسی شده و برای ترویج فرهنگ كتابخوانی اقدام موثری صورت گیرد .
وی افزود: فاصله گرفتن مردم از كتاب و كتابخوانی حتی در حوزه های علمیه هم مشاهده می شود و متاسفانه بجای علم و علم آموزی مدرك گرایی در مراكز علمی كشور رواج یافته است.
سید ناصر اسحاقی مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل هم در این باره به ایرنا گفت: كتابفروشی های اردبیل به دلایل مختلف در حال خروج از فضای فرهنگی هستند و لازم است تدابیری برای ساماندهی وضعیت آنها اتخاذ شود.
وی افزود: كتابفروشی ها فرهنگ سازان ما هستند و حمایت از آنها با هدف ترویج فرهنگ كتابخوانی ضروری است و باید جلوی تعطیلی كتابفروشی ها در این استان گرفته شود .
اسحاقی بیان كرد: گردش مالی كتاب در كشور به میزان 30 هزار میلیار د ریال است كه 20هزار میلیارد ریال آن مربوط به كتابهای درسی و كمك درسی می باشد.
مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل اضافه كرد: امسال در حوزه كتاب در استان اردبیل 6میلیارد ریال هزینه شده و برای برگزاری نمایشگاه كتاب نیز یك میلیارد و 300 میلیون ریال اختصاص داده شده است.
اوی افزود: وضعیت استان اردبیل در حوزه تولید و عرضه كتاب مطلوب است ولی پایین بودن سرانه مطالعه مشكل اساسی در حوزه فرهنگ محسوب می شود و دلیل اصلی آن آن نیز مربوط به گسترش رسانه های مجازی، شبكه های اجتماعی و ماهواره ها می باشد.
وی گفت : سرانه مطالعه كتاب در این استان زیر 10 دقیقه است و باید برای بالابردن آن فرهنگ سازی شود..
رباب عزیز خانی مدیركل كتابخانه‌های عمومی استان اردبیل هم گفت: در حال حاضر 54 هزار اردبیلی در كتابخانه‌های عمومی استان عضو هستند و سالانه یك میلیون و 900 هزار نفر به كتابخانه‌های عمومی اردبیل مراجعه می‌كنند.
وی افزود: بیشترین مراجعات از سوی دانش آموزان و دانشجویان بوده و در واقع سهم قابل توجهی از مراجعات به كتابخانه‌های عمومی را شامل می‌شود.
مدیركل كتابخانه‌های عمومی استان اردبیل با اشاره به وجود 900 هزار نسخه كتاب در كتابخانه‌های عمومی اردبیل اضافه كرد: سالانه 400 هزار نسخه كتاب به امانت گرفته می‌شود.
عزیزخانی با بیان اینكه بیشترین امانت كتاب مربوط به كتب كودك و نوجوان است، اضافه كرد: تلاش امور كتابخانه‌های استان افزایش تعداد اعضای كتابخانه‌ها و ترویج كتاب و كتابخوانی است.
چه باید كرد ؟
اما در پاسخ به این سئوال كه در زمینه رفع معضل دوی از كتاب در جامعه چه باید كرد؟ مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر آسیب شناسی فرهنگ مطالعه، مخاطب شناسی مولفان و ناشران، برگزاری برنامه های ویژه برای كودكان ونوجوان، گرایش مادران به كتابخوانی، فراهم كردن زمینه آثار كتاب، دسترسی آسان به كتابخانه ها و حمایت بیشتر از متولیان، ناشران و محققان تاكید می كند ..
حجت الاسلام ارباب سلیمانی گفت: با عمل به این اقدامات می توان شاهد ترویج فرهنگ كتابخوانی در جامعه بود.
اكبر بهنامجو استاندار اردبیل هم گفت: كتاب و كتابخوانی در زندگی ما نقش پررنگ و مهمی دارد و لازم است فرهنگ كتابخوانی در استان از سوی متولیان فرهنگی به درستی ترویج شود
وی افزود : اگر مردم با كتاب بیشتر مانوس باشند ضمن آگاهی بیشتر در مسائل مختلف با مشكل اجتماعی كمتری مواجه خواهند بود .
استاندار اردبیل برگزاری نمایشگاه كتاب را در ترویج فرهنگ كتابخوانی موثر دانست و گفت: نمایشگاه بهانه ای است برای ترویج فرهنگ كتابخوانی تا با حضور در این نمایشگاه مردم ضمن آشنایی با آثار تالیف شده جدید اثر و كتاب مورد علاقه خود را تهیه كند .
احدی مدیر انتشارات محقق اردبیلی نیز با اشاره به راهكارهای حمایت از كتاب و كتابخوانی گفت: توسعه سبد كالاهای فرهنگی در خانواده ها در جهت گرایش بیشتر آنها به مطالعه كتاب ،تغییر و تحول اساسی در نظام آموزشی ،حمایت نهاد ها ، ادارات و سازمان ها در بالابردن سرانه مطالعه كتاب با روش های اهدای جوایز كتاب به جای كالاهای دیگر، راه اندازی بازارچه كتاب و یا مركز بورس فرهنگی، برگزاری نمایشگاههای متعدد در طول سال به صورت فصلی و اهمیت دادن به ناشران محلی از جمله راهكارهای رفع موانع ومشكلات كتاب و كتابخوانی است كه با اجرای آن می توان شاهد رونق كتاب و كتابخوانی در استان شد.
اسحاقی مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل نیزگفت: مدارس و دانشگاهها می توانند فرهنگ كتابخوانی را نهادینه كرده و دانش آموزان و دانشجویان را به كتابخوانی ترغیب كنند و بیشترین سهم را آنها بر عهده دارند.
پرنیا مدیر كتابفروشی بهروز اردبیل نیز گفت: مردم لذت مطالعه را نچشیده اند و اگر آن را حس كنند دنبال فضای مجازی نخواهند رفت زیرا علم و آگاهی كه از كتاب بدست می آید از دیگر رسانه ها بدست نمی آید .
وی بیان كرد: باید برای حمایت از كتاب فروش ها هم مشوق های لازم با توزیع بن كتاب و راه اندازی بازارچه كتاب اقدام موثری صورت بگیرد.
گزارش :یعقوب شاددل/ سیفعلی موسی زاده
/6016 /7110
اردبیل- ایرنا- مدت زمانی است كه دیگر شعر معروف ' من یار مهربانم' از ذهن بسیاری پاك شده و دیگر این شعر معروف را كه زمانی ورد زبان كودكان بود دیگر از زبان كمتر كودكی می توان شنید، آدم های مجازی امروزی به راستی ' بهترین یارشان' را به فراموشی سپرده و اورا در دیار غربت و در كنج كتابخانه ها حبس كرده اند.
