حل معضل كودك آزاري نيازمند پژوهش، راهكارهاي اصولي و فرهنگ سازي است

به گزارش ايرنا، صاحبنظران علوم اجتماعي معتقدند ، كودك آزاري به عنوان يك معضل اجتماعي جامعه امروز زائيده فقر اقتصادي و فرهنگي در قالب هاي مختلف و به ويژه در خانواده هاي از هم گسيخته رواني مشاهده مي شود.
در تعريف اين آسيب اجتماعي گفته شده، هرگونه فعل يا ترك فعلي كه باعث آزار روحي و جسمي و ايجاد آثار ماندگار در وجود يك طفل شود را كودك آزاري مي گويند و به عبارت ديگر كودك آزاري عبارتست از آسيب يا تهديد سلامت جسم و روان يا تهديد سعادت و رفاه و بهزيستي كودك به دست والدين يا افرادي كه نسبت به او مسئول هستند.
خشونت عليه كودكان و زنان هميشه از بدترين و خشن ترين انواع خشونت هاي خانگي مطرح بوده و علل و عوامل شكل گيري و راههاي جلوگيري از آن هميشه يكي از موضوعات مورد توجه در بين تحليلگران و پژوهشگران علوم اجتماعي و جامعه شناسان بوده است.
شماري از جامعه شناسان و روانشناسان بر اين باورند كه فشارهاي زندگي مدرن و صنعتي، مشكلات اقتصادي و معيشتي و عدم توانايي افراد براي مقابله با معضلات و به تعبيري عدم برخورداري از مهارت هاي زندگي موجب رشد خشونت در جامعه شده است.
افزون بر اين ، كاهش آستانه تحمل افراد جامعه، عدم توان كنترل بر رفتار و گفتار در زمان بروز عصبانيت و هيجانات، موجب بروز حوادث دلخراش ناشي از درگيري هاي خياباني و خشونت هاي خانگي شده است.
از جمله قربانيان خشونت هاي خانگي كه جزو بي دفاع ترين ها محسوب مي شوند، كودكاني هستند كه قرباني خشونت و بي ثباتي والدين خود مي شوند و زخم هاي اين بي مبالاتي ها و رفتارهاي غير انساني بر تن و روحشان اثري ماندگار و قابل مشاهده مي گذارد.
امروز گوش شهروندان به خبرهاي ناگوار و هولناكي از كودك آزاري كه هرازچندگاهي به عنوان يك رسانه ها تبديل مي شود، عادت كرده است ولي كارشناسان درصد يافتن چرايي اين رفتارها و راهكارهاي كاهش آن هستند.
امسال اخباري تكان دهنده از اين دست از جمله آزار و قتل آتنا دختر بچه هفت ساله پارس آبادي و آزار و قتل اهورا پسربچه 2 ساله به دست پدرخوانده خود در رسانه ها منتشر شد و به شدت احساسات مردم را جريحه دار كرد.
همچنين در ماه گذشته خبري كودك آزاري دختربچه پنج ساله با نام «سارينا» در شهرستان سمنان بر نگراني ها جامعغه نيز افزوده است. به طوري كه اين دختربچه علاوه بر جراحت بسيار زياد در حال خفگي به كاركنان بيمارستان امير المومنين انتقال يافت و چند روز در ICU بستري بود.
«ستايش»، «آتنا»، «بنيتا» و «اهورا» «سارينا» نام هاي دختراني هستند كه هر كدام طي چند ماه اخير افكار عمومي را به شدت تحت تاثير قرار داده و جامعه را در شوك چرايي افزايش خشونت و ناامني عليه كودكان فرو برده است.
كودكاني كه مورد آزار قرار گرفته اند، آسيب ديده اند و حتي كشته شده اند اگرچه اين مشكل در تمام كشورهاي دنيا مشاهده مي شود و مختص جامعه ما نيست اما مثل هر مشكل ديگري بايد راهكارهايي براي جلوگيري از آن گرفته شود.
كودكان به علت ويژگي هايي كه از نظر سني دارند، بسيار آسيب پذيرهستند و نياز به حمايت و مراقبت ما دارند اما گاهي بزرگسالان به دلايل مختلف به جاي حمايت و مواظبت از كودكان آنان را مورد آزار قرار خود قرار مي دهند.
دوران كودكي دوران رشد و شكل گيري شخصيت است. انواع كودك آزاري در اين سال هاي حساس و مهم به رشد و سلامت كودكان آسيب هاي جدي مي رساند. كودكان آزارديده در همه جنبه هاي رشد اعم از جسمي، ذهني، رواني و اجتماعي با مشكلات و نارسايي هاي فراوان رو به رو خواهند شد.
به گفته كارشناسان،اولين و بهترين راه براي جلوگيري اين آسيب اجتماعي آموزش است. خانواده ‌ها بايد اطلاعات و درك صحيحي در مورد وجود خطراتي كه از نظر آزار جسمي و جنسي فرزندان را تهديد مي ‌كند، داشته باشند.
خشونت عليه كودكان و كودك آزاري مانند هر رفتار ديگري علتي دارد لذا بايد سعي كنيم علت آن را پيدا كنيم و با برطرف كردن آن، كودك آزاري را كاهش دهيم و جامعه اي امن براي كودكانمان ايجاد كنيم.
بنا به آمار صندوق كودكان سازمان ملل متحد، اكنون 300 ميليون كودك در جهان با خشونت بزرگ مي‌شوند.
مجمع عمومي سازمان ملل متحد به منظور رعايت حقوق كودكان و بر پايه نظر صندوق كودكان سازمان ملل متحد(يونيسف) پيمان نامه حقوق كودك را در 1989 ميلادي تصويب كرد كه اين پيمان نامه به حقوقي چون «حق حيات، كسب هويت، حق زيستن با والدين، حق ابراز عقيده، آزادي تفكر و مذهب و حق تفريح و بازي براي كودكان» اشاره دارد و كشورهايي كه به آن مي پيوندند، بايد بكوشند تا شرايط رفاهي، حقوقي، آموزشي و پرورشي كودكان را بر پايه اين پيمان نامه ارتقا دهند.
خبرگزاري جمهوري اسلامي استان سمنان در همين ارتباط ميزگردي با عنوان ' راهكارهاي كاهش كودك آزاري در جامعه ' يا حضور امير بينايي مديركل دفتر امور اجتماعي و فرهنگي استانداري سمنان، هاجر اندرخور معاون اجتماعي اداره كل بهزيستي استان ، مجتبي رجب پور استاد دانشگاه و محبوبه قدس كارشناس مسوول مداخله و اورژانس اداره كل بهزيستي استان سمنان برگزار كرد.
بر اساس آمار اداره سلامت كودكان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي 18 درصد والدين ايراني بر اين باور هستند كه تنبيه بدني در تربيت كودكان نقش عمده داشته و آنان را تنبيه بدني مي كنند و بيش از 70 درصد والدين كودكان خود را تنبيه كلامي مي كنند.
همچنين بر اساس آمار امور اجتماعي سازمان بهزيستي كشور اغلب موارد كودك آزاري را همسايه ها و اقوام كودك به اورژانس اجتماعي كشور با شماره 123 ، اطلاع مي دهند.
كارشناسان تاكيد مي كنند اطلاع رساني درباره پديده كودك آزاري بايد از جانب همگان ترويج شود و مردم فكر نكنند كه كودك آزاري فقط اين است كه بچه اي حتما بايد جايي باشد كه چند معتاد هم آنجا زندگي مي كنند بلكه اجازه ندادن تحصيل به فرزند و مراقبت نكردن از سلامت كودك جزو مصاديق كودك آزاري به شمار مي روند.
** جايگاه كودك تاكنون در جامعه شناخته نشده است.
مديركل دفتر امور اجتماعي و فرهنگي استانداري سمنان بابيان اين كه جايگاه كودك هنوز به خوبي در جامعه شناخته نشده است، افزود: كودك آزاري يكي از مصاديق آسيب هاي اجتماعي است.
به گزارش ايرنا ، امير بينايي مانع شدن براي دويدن كودكان در مدارس ،خانه هاي آپارتماني را نوعي استعمار كودكان برشمرد و افزود:اگر كمي با دقت بنگريم ،كودك آزاري در جاي جاي زندگي كودكان وجود دارد .
وي تغيير صد درصدي ساختار فكري جامعه را از جمله راهكارهاي كاهش آسيب هاي اجتماعي به خصوص كودك آزاري برشمرد .
بينايي اعلام آمار درباره آسيب هاي اجتماعي را آفت جامعه دانست و خاطرنشان كرد : در بيشتر موارد تناقض آمار وجود دارد و آمار اعلام شده در مورد اين آسيب اجتماعي صحت ندارند.
مديركل دفتر امور اجتماعي و فرهنگي استانداري سمنان فقر، بيكاري ،نبود آموزش، نبود عدالت اجتماعي را از جمله عوامل اصلي ايجاد آسيب اجتماعي دانست و نبود نظارت و كنترل، نبود مركز راهبردي براي جهت دهي ،نبود سيستم پايش و تحليل آمار را از چالش هاي سر راه كنترل آسيب هاي اجتماعي برشمرد.
بينايي تشكيل پرونده رشد براي بررسي رشد تحصيلي، جسمي، فرهنگي، خانوادگي تغذيه و بهداشت براي 10 هزار دانش آموز در 15 منطقه استان را اقدامات در دست اجرا براي مقابله با آسيب هاي اجتماعي برشمرد.
وي با تاكيد بر اين كه آمارهاي مربوط به آسيب هاي اجتماعي نبايد رسانه اي شود و بايد در دستگاه هاي اجرايي مربوطه با نگاه كارشناسي مورد بررسي قرار گيرد، اضافه كرد : بيان آمار نه تنها مشكلي را حل نمي كند و بلكه ذهن مردم را درگير و جز ايجاد گمراهي ،از بين رفتن قبح موضوع و ايجاد بحران در جامعه پيامد ديگري ندارد.
بينايي با بيان اين كه براي حل مشكل بايد ريشه يابي شود ، ورود كارهاي پژوهشي و علمي را در حوزه شناسايي كودك آزاري موثر دانست.
مديركل دفتر امور اجتماعي و فرهنگي استانداري سمنان با تاكيد بر اين كه بررسي آسيب هاي اجتماعي نبايد تك بعدي باشد و بايد تمام عوامل زمينه سازي و ايجاد آسيب هاي اجتماعي مورد بررسي قرار گيرد، گفت : براي نتيجه گيري و حل مشكل بايد تمام دستگاه هاي اجرايي و سازمان هاي مردم نهاد عملكرد گروهي داشته باشند و از جزيره اي عمل كردن بپرهيزند.
وي عامل اصلي ناكامي در كسب نتيجه مطلوب در كاهش آسيب هاي اجتماعي را نبود هم افزايي دستگاه هاي اجرايي، نبود قوانين موثر و داراي ابهام دانست و افزود : براي حل مشكلات نياز به يك عزم ملي است كه ساختارها درهم كوبيده و دوباره ساخته شود.
**رسانه ها راهكارهاي مقابله با كودك آزاري را براي مردم اطلاع رساني كنند.
مدرس دانشگاه و عضو بخش درمان شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر استان سمنان در اين ميزگرد ايرنا با بيان اين كه با سرعت تبادل اطلاعات در عصر حاضر ممانعت از ارايه آمار تبعات زيادي را به همراه دارد ، افزود : يكي از راهكارهاي كاهش آسيب اجتماعي بررسي آن در بعد اجتماعي است.
مجتبي رجب پوربا بيان اين كه همه موضوعات پژوهشي با اتفاقاتي كه در جامعه رخ مي دهد ارتباط زماني دارد، تصريح كرد : اگر آسيب هاي اجتماعي در بعد اجتماعي مورد بررسي قرار نگيرد به صورت علمي هم به موضوع پرداخته نمي شود.
وي با بيان اين كه جامعه نسبت به آسيب هاي اجتماعي و كودك آزاري حساس است، اظهار داشت:براي آن كه مانع فرافكني و شايعه در جامعه شويم بايد رسانه ها موضوع و راهكارهاي مقابله با آن را براي مردم روشن كنند.
رجب پور آشنايي نداشتن كودكان و والدين نسبت به حقوق خود، نبود آموزش مناسب و نبود اطلاع رساني كافي را از عوامل ايجاد آسيب هاي اجتماعي دانست و آموزش به والدين درباره نحوه برخورد با كودكان و به كودكان نحوه هم افزايي با جامعه و غريبه ها را فارغ از جنبه هاي هيجاني ازعوامل مهم در كاهش آسيب هاي اجتماعي مانند آزار جسمي و جنسي كودكان برشمرد.
وي با بيان اين كه از نظر روانشناسي زندگي كودك با يكي از والدين در محيط بدون تنش بهتر از زندگي كودك با هر 2 والد در محيط پرتنش است، افزود : مهارت آموزي و تقويت بنيان خانواده سالم نقش موثري در پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي بخصوص كودك آزاري دارد.
اين استاد دانشگاه با اشاره به اين كه پيشگيري از كودك آزاري بهتر از درمان است، گفت: پيشگري بايد در سه سطح اوليه ثانويه وثالث انجام شود.
وي آموزش ساختار و اساس خانواده براي ايجاد يك خانواده سالم بدون تنش،حفظ حق و حقوق والدين و فرزند و صحيح بودن روابط والدين با هم را پيشگيري اوليه دانست و اظهار داشت : اگر ساختار اجتماعي و اقتصادي جامعه مشكل نداشته باشد ديگر با پديده شوم كودك آزاري روبه رو نخواهيم شد.
وي آموزش به كودكان در معرض خطر را پيشگيري ثانويه برشمرد و اضافه كرد : كودكان طلاق يا كودكان داراي معلوليت و داراي والدين معتاد و خانواده هاي دچار فقر فرهنگي و اقتصادي در اين گروه قرار مي گيرند كه بايد براي اين گروه آموزش ويژه تر و مرتبط براي پيشگيري انجام شود.
رجب پور حل نشدن مشكل و بحران خانواده هاي داراي ريسك را نقطه عطف ايجاد آسيب هاي اجتماعي از جمله كودك آزاري دانست.
** كودك آزاري در والدين معتاد بيشتر است.
كارشناس مسوول مداخله و اورژانس اداره كل بهزيستي سمنان ازاقدامات انجام شده به وسيله سازمان بهزيسي براي مقابله با كودك آزاري را راه اندازي اورژانس اجتماعي ياسامانه 123 درسال 83 در كشور برشمرد و گفت : اين سامانه در سال 87 در چهار شهرستان سمنان، دامغان، شاهرود و گرمسارهم راه اندازي شد.
محبوبه قدس با بيان اين كه بيشتر موارد كودك آزاري گزارش شده به سامانه به علت اعتياد و به خصوص مصرف شيشه ، طلاق والدين و كتك به وسيله ناپدري يا نامادري است ، يادآورشد :در گذشته نوع كودك آزاري به شدت امروز نبوده و با تذكر به والدين مسايل حل مي شد و بيشتر موارد گزارش شده مربوط به رها كردن كودك بود.
وي اضافه كرد : در صورت گزارش كودك آزاري به دادستان و قوه قضاييه اعلام مي شود و پزشك قانوني كودك را از لحاظ آزارهاي جسمي و جنسي مورد بررسي قرار مي دهد و با توجه به نتيجه تحقيقات براي ادامه زندگي كودك با والدين يا در مراكز نگهداري كودكان سازمان تصميم گيري مي شود.
كارشناس مسوول مداخله و اورژانس اداره كل بهزيستي استان سمنان توزيع مراكز اورژانس كودكان، آموزش به كودكان و والدين آن ها در مهدكودك ها با موضوع هاي فرزندپروري،بدن من، آموزش به مربيان ، طراحي بروشور براي اطلاع رساني را از جمله اقدامات بهزيستي براي مقابله با كودك آزاري برشمرد.
وي آموزش تربيتي را از سوي اين سازمان كافي ندانست،تصريح كرد: بايد دستگاه هاي ديگر مانند آموزش و پرورش ، رسانه ها و صدا و سيما حساسيت بيشتر در فرهنگ سازي در جامعه سهيم باشند تا آموزش بيشتر شود.
**مشكلات اقتصادي، فشار و استرس كار والدين در افزايش كودك آزاري تاثيرگذار است
معاون اجتماعي اداره كل بهزيستي استان سمنان با بيان اين كه كودك آزاري طيف وسيعي دارد كه كتك زدن، غفلت از تحصيل و آزار رواني مانند غفلت وطردكردن نمونه هايي از آن است، گفت: براي بررسي و ارايه راهكار اساسي براي مقوله كودك آزاري برگزاري چندين نشست كارشناسانه ضروري است.
هاجر اندرخور با تاكيد بر برخورد جدي تر قوه قضاييه در اين ارتباط افزود : با توجه به اهميت موضوع اگر لازم است دادگاه ويژه كودكان براي بررسي تخصصي مسايل مربوط به كودك تشكيل شود.
اندرخور مشكلات اقتصادي، فشار و استرس كار را عوامل كودك آزاري برشمرد و گفت : براي ريشه كن شدن كودك آزاري بايد در جامعه فرهنگ سازي و كودكان به حقوق خود آشنا شوند.
معاون اجتماعي اداره كل بهزيستي استان سمنان با بيان اين كه بيشتر پدر و مادر ها و حتي قشر تحصيل كرده مشكلات اعصاب و روان دارند كه موجب كودك آزاري مي شود، گفت: ازدواج درست و غير هيجاني ،آموزش فرزند پروري، مشاور قبل از ازدواج را از اقدامات پيشگيرانه از آسيب هاي اجتماعي است.
اندرخور با تاكيد بر اين كه انعكاس آمار و اخبار مربوط به آسيب هاي اجتماعي بايد درست و نتيجه گرا باشد، خاطرنشان كرد: در هر اتفاق بررسي چرايي ،ريشه و عوامل بروز بايد در اولويت اعلام آمار قرار گيرد.
وي آماري از كودك آزاري در سمنان ارايه نگرد.
وي بيان اين كه كودك آزاري بسياري در جامعه رخ مي دهد كه فقط برخي از آن به بهزيستي گزارش مي شود، گفت : متاسفانه در برخي مواقع در مدت زمان ارايه گزارش بهزيستي به دادگستري براي پيگيري كودك آزاري والدين از شهر مهاجرت كرده و ديگر قابليت پيداشدن و پيگيري ندارد.
اين مسوول اداره كل بهزيستي اضافه كرد : به تازگي امضاي تفاهم نامه همكاري چهارجانبه بين قوه قضاييه، بهزيستي، اورژانس پزشكي و اجتماعي در دستور كاراست تا رسيدگي به مشكلات بهتر و سريع تر انجام شود.
اندرخور وضعيت اقتصادي و فقر را مهم ترين عامل آسيب اجتماعي به خصوص كودك آزاري برشمرد و افزود: رويكرد اين اداره كل كمك به اقتصاد و رفع موانع رواني خانواده هاي زير چتر بهزيستي براي ماندن كودك در خانواده است.
وي اظهار داشت : در مواردي كه شدت آسيب به كودك زياد است و يا والدين صلاحيت نگهداري از كودك را ندارد كودكان بي سرپرست و بد سرپرست زير چتر بهزيستي و در مراكز ساماندهي كودكان نگهداري مي شوند.
معاون اجتماعي اداره كل بهزيستي استان سمنان با اشاره به مواردي كه كودك آزاري به وسيله نامادري يا ناپدري صورت مي گيرد، يادآورشد: در كشور براي برخورد با اين افراد قوانين وجود دارد ولي لازم است اجراي قوانين در چارچوب و با جديت بيشتر اجرا شود.
وي با اشاره به برخي نارسايي در قوانين برخورد باكودك آزاري رفع نواقص قانوني را خواستار شد و گفت: مواردي وجود دارد كه بعد ازطي مراحل قانوني و صدور حكم كودك به خانواده برمي گردد ولي مدتي بعد با شدت آسيب بيشتر به بهزيستي بازگشت داده مي شوند.
وي سخت گيري در اجراي قوانين را از جمله راهكارهاي مانع تكرار كودك آزاري به وسيله والدين دانست و اضافه كرد : اگر برخورد قانوني با كودك آزاران شدت يابد خود عامل مانع و سد برخورد نامناسب با كودكان مي شود.
7339/7342/6026
*ميزگرد: محمدرضا يوسف نژاد- الناز ملكي ** انتشار دهنده :جانعلي فتحي