در ادامه اين گفت وگو مي خوانيم: زلزله كرمانشاه با همه داغي كه بر سينه ايراني‌ها گذاشت، نكات قابل تأملي داشت كه يكي از آنها وجود بحران اطلاع رساني بود. بسياري از ما شاهد اخبار بدون منبع مشخص و معتبر در فضاي مجازي بوديم كه گاه خودمان نيز حلقه‌اي از زنجيره انتشار آن شده‌ايم. فارغ از درستي يا نادرستي همه يا بخشي از اين اخبار، آنچه اهميت داشت واكنش‌هاي هيجاني مردم در فضاي مجازي بود كه به اين اخبار و شايعات دامن مي‌زد.
در كشورهاي توسعه يافته مردم به دنبال اين نيستند كه از فضاي غيررسمي و كمترشناخته شده، خبرها را بگيرند يعني مردم از رسانه‌هاي رسمي و معتبر، خبر مي‌گيرند اما چه اتفاقي افتاده كه مردم در كشور ما، عكس اين ماجرا عمل مي‌كنند؟ جواب اين به عملكرد مسئولان و رسانه ها بر مي‌گردد.
وي اضافه مي‌كند: مسئولان و رسانه‌هاي رسمي معمولاً اخبار را با تأخير و بعد از بروز شايعات در فضاي مجازي، عنوان مي‌كنند چون رويكرد سنتي و راهبرد انفعالي دارند بنابراين چون رسانه‌ها و مسئولان در شرايط بحران، فرصت سوزي مي‌كنند، مردم به رسانه‌اي غيررسمي، مراجعه مي‌كنند.
** آرايش جديد رسانه اي
به گفته نصراللهي، در آرايش جديد رسانه‌اي اين امكان براي همه به وجود آمده كه با تلفن همراهشان بتوانند خبر و فيلم تهيه و آن را منتشر كنند، در حاليكه تخصصي ندارند يا اينكه عده‌اي ناخواسته بازيچه اهداف ديگران قرار مي‌گيرند.
اين استاد ارتباطات تأكيد مي‌كند: اگر مسئولان و رسانه‌ها، كارشان را درست انجام بدهند، مردم به آنها اعتماد مي‌كنند. ضمن اينكه اگر سواد رسانه‌اي مردم هم بالا برود، مطمئن باشيد اگر پيامي از يك منبع جعلي و ناشناس توليد شود، بي اثر و كم اثر خواهد بود و باعث آشفتگي اذهان عمومي نمي‌شود.
به باور او، مسئولان در مديريت بحران، دچار بحرانند و نمي توانند از ظرفيت هاي رسانه اي، درست و به موقع استفاده كنند و فكر مي‌كنند كه تعداد رسانه‌ها همچون گذشته، كم است و هرچه آنها بگويند منتشر مي‌كنند و مردم هم قبول مي‌كنند در حاليكه آرايش جديد رسانه‌اي چنين نيست.
وي با اشاره به عدم تعادل در اطلاع رساني بحران خاطرنشان مي‌كند: مشكل ديگري كه در رسانه هاي رسمي وجود دارد. اينكه بخش مثبت امدادرساني را برجسته نمايي مي‌كنند يعني جهت‌گيري حمايتي از مسئولان دارند درحاليكه بايد نگاه واقع‌بينانه و دوجانبه داشته باشند. از سوي ديگر رسانه‌هاي غيررسمي، بخش منفي را بزرگنمايي مي‌كنند و مشكلات را نشان مي‌دهند.
به گفته نصراللهي، اشكال اينجاست كه كار رسانه ها و مسئولان با بحران شروع مي‌شود و با بحران هم تمام؛ يعني فقط بر دوره بحران، تمركز مي‌شود در حاليكه پيش از وقوع بحران، حين آن و بعد از بحران، كار مسئولان و رسانه ها نبايد تعطيل شود.
او معتقد است: وقتي رسانه هاي رسمي كارشان را به درستي انجام ندهند يا با تأخير خبررساني كنند و به نياز اطلاعاتي مردم در زمان بحران، توجه نداشته باشند، احساسات و هيجانات بر مديريت بحران غلبه مي‌كند و بايد انتظار داشته باشيم به تعداد افرادي كه تلفن همراه دارند، مسائل پيراموني خودشان را(حتي بدون مقاصد سياسي و مذهبي خاصي) منتشر كنند كه نتيجه آن بزرگ نمايي مشكلات است.
** زلزله بي اخلاقي
اين استاد ارتباطات با بيان اينكه زلزله بزرگتري از زلزله كرمانشاه در حال اتفاق افتادن است، اين زلزله را رواج بي‌اخلاقي، بهره برداري سياسي و تزريق نااميدي و ناكارآمدي نظام در مديريت امداد و اسكان آسيب ديدگان مي‌داند. وي در اين باره توضيح مي‌دهد: اگرچه معتقدم مسؤولان و رسانه ها در مديريت بحران خود دچار بحرانند اما تعميم ناكارآمدي بسياري از مسؤولان در مديريت بحران و تأخير در امدادرساني به همه مناطق زلزله زده و ناكافي بودن كمك هاي ارسالي به برخي مناطق را به ناتواني كل نظام در مديريت بحران‌ها و نرسيدن كمك‌ها به همه مناطق، كاري اخلاقي نيست.
او تأكيد مي‌كند: زماني كه اولويت امدادرساني و اسكان آسيب ديدگان است، نبايد دعواهاي سياسي، بي‌اخلاقي و بهره‌برداري سياسي به وجود آيد. در همه جاي دنيا تا زماني كه امداد و اسكان به آسيب ديدگان، تمام نشده، هر انتقاد و اشكالي كه منجر به كندشدن عمليات امداد رساني شود يا روحيه امدادگران را تضعيف كند، عملي غيراخلاقي و مغاير با اصول و آموزه‌هاي مديريت بحران در زمان بحران است.
نصراللهي با بيان اينكه چنين اصلي در همه جاي دنيا رعايت مي‌شود، خاطرنشان مي‌كند: اينكه در كشور ما هنوز عمليات امداد و اسكان تمام نشده، برخي فقط روي اشكالات، متمركز مي‌شوند و آن را بزرگنمايي مي‌كنند تا از آن بهره برداري سياسي كنند، كاري غيراخلاقي است.
او ادامه مي‌دهد: طرح اشكالات و نواقص با هدف رفع آن، اشكالي ندارد اما در روزهاي اوليه بحران كه اولويت امدادرساني و اسكان زلزله زدگان است نبايد به دنبال سند سازي براي بهره برداري سياسي بود يا در همان زمان، اسنادي با هدف تضعيف و محكوم كردن عده‌اي، منتشر شود.
وي وظيفه رسانه ها را پس از اتمام عمليات امداد و اسكان آسيب ديدگان، شناسايي مقصران ماجرا در تشديد بحران مي‌داند و مي‌گويد: وظيفه رسانه‌ها و كنشگران سياسي و غيرسياسي اين است كه اشكالات شناسايي و تا رفع آن پيگيري شود به طوريكه مقصران ماجرا، محكوم شوند اما طرح اين مباحث در شرايط كنوني كه اولويت امدادرساني، همراهي، همدلي و همدردي است، با مقاصد سياسي و بي‌اخلاقي است.
به گفته اين استاد ارتباطات، متأسفانه الان در شرايطي هستيم كه هر كسي ادعا مي‌كند، اتهام مي‌زند و حكم هم صادر مي‌كند به طوريكه راهي براي بررسي كارشناسي و دقيق هم باقي نمي‌گذارد.
وي در پايان يادآور مي‌شود: اميدواريم اين ماجرا با همه تلخي‌هايي كه داشته، شروعي براي بررسي‌هاي دقيق از علل تشديد خسارات مالي و جاني باشد و رسانه‌ها مطالبه كنند كه هر ساختماني «شناسنامه بحران» داشته باشد تا مشخص شود كه هر ساختماني اعم از مسكن مهر و شخصي ساز، تحمل چند ريشتر زلزله را دارد.
*منبع: روزنامه قدس؛ 1396،8،29
**گروه اطلاع رساني**9117**9131**انتشاردهنده: شهربانو جمعه
تهران- ايرنا- روزنامه قدس درباره نقش مسوولان و رسانه ها در حوادث طبيعي و مديريت بحران به گفت وگو با اكبر نصراللهي، استاد ارتباطات پرداخت و نوشت: مسئولان و رسانه هاي رسمي در انتشار اخبار درست و به موقع، كم كاري كرده‌اند.
