میزگرد ایرنا/آسیب های اجتماعی، گسل هایی كه بنیان جامعه را می لرزاند

به گزارش ایرنا، رشد آسیب های اجتماعی از یك سو و تاكید مقام معظم رهبری مبنی بر توجه جدی مسئولان و دست اندركاران به این حوزه و تلاش برای مهار و كنترل آن از سوی دیگر، نشانگر اهمیت این موضوع در جامعه ما است.
به همین مناسبت در میزگرد ایرنا قزوین، علل و عوامل ایجاد آسیب های اجتماعی و اقدام های پیشگیرانه در خصوص آنها و همچنین نقش دستگاه هایی چون بهزیستی و دیگر نهادها و ارگان ها مورد برررسی قرار گرفت.
این میزگرد با حضور مریم بیدخام مدیركل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین، زهرا آتشگران كارشناس مسائل اجتماعی و سرپرست سابق اداره كل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین و زهرا غلامرضایی معاون امور پیشگیری اداره‌كل بهزیستی استان قزوین برگزار شد.

**حاشیه نشینی، خاستگاه اصلی آسیب های اجتماعی
مدیركل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین در این میزگرد به علل و عوامل ایجاد آسیب های اجتماعی اشاره كرد و گفت: عوامل فرهنگی و اقتصادی در ایجاد آسیب های اجتماعی تاثیرگذار است كه می تواند بنیان جامعه را هدف گرفته و آن را به اضمحلال بكشاند.
مریم بیدخام خاطرنشان كرد: باید از حاشیه نشینی كه خود مولود عوامل دیگری چون فقر و بیكاری و مشكلات اقتصادی است به عنوان خاستگاه اصلی آسیب های اجتماعی نام برد.
این مسئول با بیان اینكه در نقاط حاشیه ای شهرها و سكونتگاه های غیررسمی موجی از آسیب های اجتماعی را شاهد هستیم، افزود: حاشیه نشینی نسبت به یك دهه گذشته رو به افزایش بوده است ومطالعات نشان می دهد كه وسعت این پدیده در استان بیشتر شده بنابراین با همین روند شاهد رشد آسیب ها نیز بوده ایم.
وی با بیان اینكه مسئولان و دست اندركاران باید روند روبه رشد حاشیه نشینی را كاهش دهند، افزود: در همین راستا طرح تاب آوری اجتماعی با كاهش آسیب های اجتماعی در مناطق حاشیه ای و سكونتگاه های غیررسمی استان در حال اجرا است.
این مسئول همچنین گفت: مخاطبان اصلی این طرح زنان سرپرست خانوار و درمعرض آسیب هستند كه بیشتر در محله های حاشیه نشین شهرها زندگی می كنند.
مدیركل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین افزود: دستگاه های فرهنگی باید تمركز فعالیت ها و برنامه های خود را به نقاط حاشیه ای شهرها ببرند چرا كه این مناطق از نقاط دارای آسیب های مختلف اجتماعی همچون اعتیاد و طلاق هستند.
وی، تحكیم بنیان خانواده و تقویت بنیه اجتماعی جوانان را از مهم ترین برنامه‌های راهبردی برای كاهش و كنترل طلاق به عنوان یكی از مهم ترین آسیب های اجتماعی برشمرد و نداشتن مهارت همسرداری را در ایجاد آن مهم دانست و افزود: با آموزش مهارت های همسرداری می توان تا حد قابل توجهی از معضل طلاق كاست.
این مسئول اضافه كرد: نداشتن مهارت همسرداری علت نخست طلاق در كشور است كه به دلایل مختلف نظیر نداشتن تفاهم، مسئولیت پذیر نبودن زوج و زوجه، خیانت، دخالت دیگران، مشكلات اقتصادی و انتخاب براساس معیارهای ظاهری و مادی و مواردی از این دست باز می گردد.
بیدخام با اشاره به آثار مخرب طلاق بر روی خانواده ها و جامعه، ادامه داد: دومین دلیل وقوع این معضل، تغییر شیوه های همسرگزینی و ازدواج از سنتی به مدرن است.
وی با اشاره به اینكه كودكان طلاق به دلیل شرایط خاص خود و ناكامی هایی كه به دلیل جدایی والدین با آن روبرو شده‌اند شرایط حساسی پیدا می كنند، ادامه داد: اداره كل امور اجتماعی استانداری قزوین با همراهی دستگاه های متولی شامل بهزیستی، دادگستری و علوم پزشكی اجرای طرح كنترل و كاهش طلاق و مداخله موثر با رویكرد تخصصی خانواده درمانی مشكل مدار را در دستور كار قرار داده است.
مدیركل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین افزود: با اجرایی شدن این طرح می‌توان با مداخله و مشاوره های تخصصی زوجین متقاضی طلاق، آنان را در جهت سازش و رفع اختلافات خانوادگی یاری كرد.
بیدخام با اشاره به اینكه اگر طلاق آخرین راهكار برای زوجین باشد توصیه‌ها و رهنمودهای لازم در رابطه با نحوه ارتباط صحیح با فرزندان پس از طلاق به والدین ارائه خواهد شد، افزود: هرگونه بی توجهی و كم كاری راجع به كودكان طلاق منجر به آسیب های جبران ناپذیر اجتماعی خواهد شد.

**لزوم پررنگ شدن جایگاه پیشگیری برای مهار آسیب‌های اجتماعی
معاون امور پیشگیری بهزیستی استان قزوین نیز در این میزگرد گفت: معاونت پیشگیری در این دستگاه از چهار دفتر تخصصی مشاوره و خدمات روانشناختی، پیشگیری از معلولیت‌ها، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری و درمان اعتیاد تشكیل شده است.
زهرا غلامرضایی افزود: سازمان بهزیستی فعالیت‌های متنوعی در حوزه پیشگیری از آسیب اجتماعی دارد اما عموم مردم تصور می‌كنند فعالیت‌های این سازمان بیشتر به توانبخشی معلولان محدود می‌شود.
وی با بیان اینكه آسیب‌های اجتماعی به عنوان یك تهدید جدی سلامت روحی و روانی افراد جامعه را با خطر مواجه كرده است و شدت یافتن آن زلزله ای خطرناك برای جامعه است،اظهار كرد: سازمان بهزیستی با استفاده از برنامه‌های فرهنگی و پیشگیرانه از ورود افراد مستعد به آسیب جلوگیری می كند و كسانی كه به هر دلیلی دچار آسیب شده‌اند را توانمند می‌سازد تا از این طریق از چرخه حمایتی سازمان خارج شوند و جامعه هدف زیرپوشش آن كوچك تر شود.
غلامرضایی ادامه داد: در این طرح هیچ هزینه برای درمان افراد زیرپوشش دریافت نمی شود و افراد به شكل رایگان خدمات دریافت می كنند.
** فعالیت 15 پایگاه همیاران سلامت روانی-اجتماعی در محله‌های قزوین
معاون امور پیشگیری بهزیستی استان قزوین از فعالیت 15 پایگاه همیاران سلامت روانی - اجتماعی در محله های قزوین خبر داد و گفت: گروه همیاران سلامت روانی-اجتماعی گروهی هستند كه در زمینه های مددكاری اجتماعی غیر حرفه ای و پیشگیری از آسیب های اجتماعی فعالیت می كنند و با مراكز مشاوره ارتباط مستقیم دارند.
وی اظهار كرد: همیاران سلامت روان، گروه‌های متشكل از افراد داوطلب با تخصص‌ها و تحصیلات مختلف هستند كه با به كارگیری مشاركت نهادها و ارگان‌های مختلف،استفاده از منابع موجود و با هدف ارتقا سلامت روان افراد جامعه فعالیت می‌كنند.
غلامرضایی با بیان اینكه طرح همیاران سلامت روانی و اجتماعی با همكاری مستقیم مردم 20 سال است در محلات قزوین در حال اجرا است،افزود: همیاران در راستای پیشگیری،آگاه‌ سازی و توانمندسازی آنان، با تشكیل سمن ها و دریافت مجوز از سازمان بهزیستی در محله‌های مختلف و آسیب‌خیز استان قزوین فعالیت می‌كنند.
غلامرضایی، یكی از مهم ترین عوامل آسیب‌پذیری افراد را پایین بودن سطح آگاهی فرهنگی، آموزشی و بهداشتی در زمینه‌های گوناگون زندگی و نداشتن مهارت‌های فردی و اجتماعی دانست و گفت: این گروه ها برای رفع خلاء های یاد شده در بین افراد مستعد آسیب پذیری تلاش می كنند.
** فعالیت 140محله محیط آموزشی و كار در قزوین جهت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
معاون امور پیشگیری اداره‌كل بهزیستی استان قزوین خاطرنشان كرد: دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد در سه محور پیشگیری، درمان و كاهش آسیب‌ها فعالیت می‌كند كه پیشگیری و درمان اعتیاد از مهم‌ترین اهداف این دفتر است.
غلامرضایی افزود: در حوزه پیشگیری ، ارائه خدمات آموزشی به جامعه هدف صورت می گیرد كه شامل جامعه هدف مردمی در سطح محلات، جامعه هدف آموزشی در سطح مدارس و دانشگاه‌ها و جامعه هدف محیط كار در كارخانه ها و كارگاه ها است.
وی اظهار داشت: در حال حاضر 140 محله، محیط آموزشی و محیط كار در قزوین تحت پوشش خدمات آموزشی قرار دارند كه با كمك موسسه ها و مراكز همسو و تحت نظارت سازمان بهزیستی این اهداف را دنبال می‌كنند.
این مسئول هدف از اجرای طرح‌های پیشگیری از اعتیاد با محوریت اجتماع‌ محور را ارائه خدمات آموزشی به جامعه هدف و ارتقای سطح دانش و آگاهی افراد در زمینه پیشگیری از معضل اعتیاد به مواد مخدر و مقابله با آن عنوان كرد.
غلامرضایی ادامه داد: همچنین در حوزه درمان، ارائه خدمات درمانی به معتادان در مراكز سرپایی، مراكز اقامتی میان‌مدت و حوزه كاهش آسیب‌ها انجام می‌شود.

** فعالیت یك مركز شبانه و پنج مركز روزانه برای كاهش آسیب های اعتیاد در قزوین
وی با بیان اینكه در حال حاضر یك مركز شبانه و پنج مركز روزانه در استان برای كاهش آسیب اجتماعی اعتیاد فعال هستند،اضافه كرد: مجتمع اقامتی میان مدت كه به نوعی كمپ‌های اقامتی محسوب می‌شوند، مراكزی هستند كه بیماران جهت انجام مراحل سم‌زدایی و تجربه زندگی بدون مواد به این مراكز مراجعه كرده و تحت خدمات درمانی اعم از درمان جسم و روان‌درمانی قرار می‌گیرند.
این مسئول با اشاره به فعالیت 22 مركز اقامتی برای معتادان تحت درمان در سطح استان، تاكید كرد: این مراكز تحت نظارت و با مجوز سازمان بهزیستی مشغول به فعالیت هستند كه دوره اقامت در این مراكز 28 روز تا سه ماه تعریف شده است اما بسته به نوع بیمار و شرایط پیشرفت در درمان می‌تواند متغیر باشد.
وی افزود: سال گذشته 6 هزار نفر و در نیمه اول امسال نیز چهار هزار نفر به این مراكز مراجعه كرده و خدمات لازم را دریافت كردند و یك مركز درمان بانوان نیز در سال جاری راه اندازی شد و در حال حاضر 80 نفر از بانوان معتاد تحت درمان قرار گرفته اند.
غلامرضایی خاطرنشان كرد: مراكز كاهش آسیب‌ شامل مراكز گذری، سرپناه شبانه، تیم‌های سیار و باشگاه مثبت است كه در مراكز گذری و روزانه، خدمات بهداشتی، آموزشی، یك وعده غذای گرم، امكان استحمام و پوشاك به معتادان تزریقی و متجاهر ارائه می‌شود.
وی با اشاره به وجود یك مركز سرپناه شبانه ویژه مردان معتاد در استان قزوین، افزود: در این مراكز كلیه خدمات ارائه شده در مراكز گذری به علاوه امكان استراحت شب تا صبح را در اختیار معتادان قرار می‌دهد.
معاون امور پیشگیری اداره‌كل بهزیستی استان قزوین از اجرای طرح ویژه درمان معتادان متجاهر و كارتن خواب در قزوین با عنوان «دادگاه درمان محور » با مسئولیت این دستگاه و همكاری سایر نهادها در سال جاری خبر داد.
وی با بیان اینكه اجرای این طرح از تیرماه سال جاری به صورت پایلوت در استان قزوین آغاز شده است،افزود: ساماندهی 100 معتاد بی‌سرپناه در دستور كار قرار دارد كه این افراد تحت پوشش خدمات غربالگری و ارجاع به مراكز اقامتی و متادون درمانی قرار گرفته‌اند.
وی افزود: معتادان متجاهر پس از بهبودی و برداشته شدن حكم قضا از آن‌ها برای اشتغال، كسب مهارت و مسكن به دستگاه‌های مربوطه معرفی خواهند شد.
**اجرای طرح مشاركت اجتماعی دانش‌آموزان در 25 مدرسه قزوین
معاون امور پیشگیری اداره‌كل بهزیستی استان قزوین با بیان اینكه مشاركت اجتماعی دانش آموزان به كاهش آسیب های اجتماعی كمك می كند، گفت: طرح مشاركت اجتماعی دانش‌آموزان در مدارس متوسطه اول دخترانه و پسرانه در پایه هشتم در 25 مدرسه در حال اجراست.
غلامرضایی افزود: طرح مشاركت اجتماعی دانش‌آموزان با هدف ارتقای توانمندی‌های آن‌ها در زمینه‌هایی همچون اصلاح نگرش‌ها در رفتارهای پرخطر، افزایش مهارت‌های كارگروهی و مشاركت در بین دانش‌آموزان، افزایش اعتماد عمومی، آموزش تمرین تصمیم‌گیری‌های درست انجام می‌شود.
وی تصریح كرد: این طرح می‌تواند با افزایش مشاركت اجتماعی در میان دانش‌آموزان در كنترل آسیب‌های اجتماعی نقش مهمی را ایفا كند.
غلامرضایی اضافه كرد: سوق دادن دانش‌آموزان به سمت مشاركت اجتماعی سبب تقویت سرمایه اجتماعی و خروج از فردگرایی و خودخواهی جوانان می‌شود كه در این زمینه می‌توانیم با تقویت كارگروهی و با مشاركت خود دانش‌آموزان، آنان را در برابر آسیب‌های اجتماعی مصون كنیم.
وی با بیان اینكه این طرح از سه سال گذشته به صورت پایلوت در استان قزوین در حال اجرا است،تصریح كرد: طرح مشاركت اجتماعی دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته در 10 مدرسه به صورت پایلوت با موفقیت اجرا شد و در سال تحصیلی جاری نیز با مشاركت ادارات كل بهزیستی و آموزش و پرورش استان در حال اجرا است.
معاون پیشگیری اداره كل بهزیستی استان قزوین اظهاركرد: دفتر مشاوره و خدمات روان شناختی در معاونت پیشگیری اداره كل بهزیستی استان قزوین با هدف افزایش سطح آگاهی و پیشگیری از بروز مشكلات رفتاری، ارتباطی و درمان اختلالات روانی به متقاضیان خدمات ارایه می دهد.
**تلفن 1480 خطی برای دریافت مشاوره های اجتماعی
وی از تماس‌ پنج هزار نفر با خط 1480 در 6 ماهه نخست امسال خبر داد و افزود: تلفن 1480 بهزیستی بدلیل سرعت ارائه خدمات نوعی مشاوره اورژانسی محسوب می شود.
غلامرضایی تماس تلفنی با صدای خط مشاوره 1480 را راه ارتباطی بین مشاوران و تماس گیرنده عنوان كرد و افزود: این خط در استان قزوین به متقاضیان در حوزه های خانواده، تربیت كودك، پیش از ازدواج و تحصیلی خدمات مشاوره ای ارائه می دهد.
غلامرضایی افزود: هر فردی در هر زمان و مكان می تواند با دسترسی به تلفن به آسانی با خط 1480 تماس بگیرد و با مطرح كردن مشكل خود به مشاوران بهترین راهكار را برای رفع آن دریافت كند.
**آسیب‌های اجتماعی مولود فقر و بیكاری
سرپرست سابق امور بانوان و خانواده استانداری قزوین و كارشناس مسایل اجتماعی نیز در این میزگرد با بیان اینكه بسیاری از آسیب های اجتماعی در فقر و بیكاری ریشه دارد، افزود: تا ریشه كن نشدن این 2 باید شاهد بروز و ظهور خیلی از آسیب های اجتماعی باشیم.
زهرا اتشگران اظهار كرد: البته باید بین مفاسد و آسیب های اجتماعی تفاوت قائل شویم و بدانیم كه آسیب های اجتماعی همیشه به این معنی نیست كه مفاسد اجتماعی در جامعه افزایش پیدا كرده است.
وی، نبود آموزش های لازم را دركنار مشكلات اقتصادی و فرهنگی از دیگر دلایل بروز آسیب های اجتماعی برشمرد و گفت: آموزش باید از خانواده آغاز شود و دركنار آن آموزش سیستمی باید در رابطه با پیشگیری و مقابله با معضلات اجتماعی مورد توجه جدی قرار گیرد.

**كاهش آسیب های اجتماعی با كارآفرینی
آتشگران گفت: توانمندی قشر بانوان به عنوان یك اصل اساسی و مهم باید مورد توجه واقع شود چرا كه اگر زنان در جامعه توانمند و خودكفا نباشند به طور حتم نمی‌توانند در ارتباط با حمایت از خانواده موفق عمل كنند.
وی تاكید كرد: اشتغال‌زایی برای این قشر از جامعه و به خصوص برای زنان سرپرست باید به طور ویژه و اساسی مورد توجه واقع شود تا بتوانیم از این طریق از گسترش آسیب‌های اجتماعی تا حد امكان جلوگیری به عمل آورده و مشكلات و عواقبی كه احتمال آن وجود دارد را به حداقل برسانیم.
این كارشناس مسایل اجتماعی در پاسخ به این سوال كه برای كاهش آسیب های اجتماعی چه اقدام های دیگری باید انجام داد نیز گفت: در كنار بهبود وضعیت اقتصادی در خانواده های دارای فقر و مشكلات مالی برای كنترل و كاهش آسیب های اجتماعی، تقسیم كار ملی، تعیین دقیق اولویت ها و استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد می تواند موثر باشد.
وی همچنین با اشاره به نقش اشتغال در كم شدن آسیب های اجتماعی افزود: بیكاری بدون شك یكی از ریشه های مهم بزهكاری، كجروی و آسیب در جامعه است .
آتشگران با اشاره به نقش آموزش و فرهنگ سازی در كاهش آسیب های اجتماعی همچون طلاق، گفت: 60 درصد علل طلاق به كمبود سواد ارتباط موثر و سواد جنسی مرتبط است كه برای آگاه سازی این قشر با مشاورین امور فرمانداریها در سطح شهرستانها و بخشداری ها ارتباط گرفته ایم تا شاهد ارایه آموزش های مناسب باشیم چرا كه روستاها نقطه شروع خوبی برای آموزش و فرهنگ سازی هستند.
این كارشناس مسایل اجتماعی گفت: مشكلات و آسیب‌های اجتماعی جامعه ما در حال زنانه شدن است و باید راهكاری برای جلوگیری از این مهم اندیشیده شود.
وی در خصوص اعتیاد زنان نیز گفت: متاسفانه امروزه الگوی اعتیاد سنتی به مصرف اعتیاد صنعتی تبدیل شده و نبود علم و آگاهی در این زمینه نیز منجر به آسیب‌پذیر شدن معتادان جامعه شده است.
آتشگران ادامه داد: در بحث اعتیاد هم نگاه مرد سالارانه وجود دارد در حالی كه شرایط بروز اعتیاد در زنان و مردان كاملا متفاوت است و مردها بیشتر به سمت محرك ها و زن ها به قرص های آرامبخش گرایش دارند و میل آقایان و خانم ها متفاوت و دلایل نیز مختلف است و برای زنان زیبایی مهم است و به همین دلیل سر منشاء اعتیاد در برخی آرایشگاه ها است.
وی افزود: در مجموع باید شاهد عزم جدی در جامعه برای برخورد با آسیب های اجتماعی بویژه 2 آسیب بزرگ طلاق و اعتیاد باشیم چرا كه این آسیب ها می تواند جامعه ای را از عرش به پایین آورده و آن را به ورطه نابودی بكشاند.
7389*3013
خبرنگار: نسرین رحیمی**انتشار دهنده: علی حیدر شاه حسینی