این روزها علاوه بر فروشگاه های اینترنتی شاهد كانال های مختلفی از فروش انواع و اقسام كالا در فضای تلگرام هستیم خیلی از افراد برای راه انداختن كسب و كار سالم به چنین فضایی روی آورده و یك مغازه مجازی را در چنین فضایی راه اندازی كرده اند كه این كانال ها به دلیل معرفی كالا و عموما قیمت های مناسب و حتی ارسال رایگان مورد استقبال قرار گرفته است در كنار این نوع كانال ها برخی از فروشندگان نیز در كنار داشتن مغازه برای تبلیغات اقلام مغازه خود نیز كانالی راه انداخته تا ضمن معرفی كالا اقدام به فروش و ارسال كالای مورد نیاز برای افرادی كنند كه وقت چندانی برای خرید های حضوری ندارند.
اما باید آگاه بود كه در كنار تمام این مزایا و كاركردهای مثبت فضای مجازی به ویژه تلگرام كه مورد استفاده بسیاری از ایرانیان است، برخی نیز به دنبال سوء استفاده از این فضا هستند به گونه ای كه در قالب راه اندازی سایت یا كانال های خرید آن لاین اقدام به فریب مردم كرده و از این كار هیچ ابایی ندارند.
بر این اساس در این شرایط افزایش سطح آگاهی و كسب آموزش هایی می تواند بسیار موثر بوده و از بسیاری از كلاهبرداریها جلوگیری كند و از مزایای خوب خرید اینترنتی از جمله صرفه‌جویی در وقت كاربران، مزایایی چون امنیت در جابجایی پول، كاهش هزینه‌های بازاریابی، صرفه‌جویی اقتصادی و افزایش فرصت‌های شغلی و غیره بهره برد.
در ذیل به نمونه ای از كلاهبرداری های اینترنتی اشاره می شود:
**دستگیری كلاهبردار 800 میلیون ریالی از مشتریان خرید اینترنتی سایتهای آگهی رایگان
شخصی با ارائه مرجوعه قضایی به پلیس اظهار داشت فردی، كالایی را برای جهت فروش در سایت دیوار قرار داده كه بنده تماس گرفتم و مبلغ مورد نظر را برای وی واریز كردم ولی بعد از واریز مبلغ مورد نظر، فروشنده دیگر پاسخگو نبود.
در ادامه روند رسیدگی به این پرونده، چند شخص دیگر نیز با ارائه مرجوعه قضایی به این پلیس مراجعه و در خصوص خرید از سایت دیوار و عدم وصول اقلام مورد نظر و پاسخگو نبودن فروشنده شكایت كردند در نهایت مشخص شد شكایات اخیر با عنوان كلاهبرداری از طریق سایت مورد نظر در مورد فروش اجناس توسط یك نفر بوده است.
با انجام اقدامات تخصصی و شگردهای خاص پلیسی متهم كه در یكی از استان های همجوار سكونت داشت شناسایی و ضمن هماهنگی با مقام قضایی دستگیر و به همراه ادله مكشوفه از وی به این پلیس انتقال داده شد.
در ادامه بررسی پرونده با توجه به بازجویی متهم، مستندات و ادله به دست آمده، وی به فعالیت در حدود دو سال كلاهبرداری به مبلغ 800 میلیون ریال اعتراف كرد.
این در حالی است كه پلیس بارها تذكر داده كه پیش از انجام هر گونه خریدی آدرس و شماره تلفن واقعی فروشنده اینترنتی را بررسی كنید و نسبت به صحت آن اطمینان حاصل كنید كه بعدها مشكلی پیش آمد این آدرس و شماره تلفن در دست شما بوده و بتوانید به آنها مراجعه كنید.از سوی دیگر قبل از خرید باید شرایطی را بررسی كنید مثلا اینكه می‌توانید آن محصول را برگردانده و پول خود را دریافت كنید؟ و دیگر اینكه هر نوع اطلاعات ثبت شده كه مربوط به این معامله است و شامل تمام نامه‌های الكترونیك ارسالی به فروشنده و دریافتی از فروشنده است، را ذخیره كرده و از آنها پرینت بگیرید.
**فروشنده قلابی لوازم خانگی در فضای مجازی، دستگیر شد
در پرونده دیگری متهمی با استفاده از سایتهای مختلف و درج تبلیغات كذب اقدام به كلاهبرداری از كاربران فضای مجازی می كرد.
در پی وصول یك فقره پرونده مبنی بر كلاهبرداری اینترنتی اقدامات اولیه شناسایی متهم یا متهمین در دستور كار كارآگاهان پلیس فتا قرار گرفت. با توجه به مستندات ارائه شده توسط شاكی و تحقیقات مقدماتی مشخص شد متهم با استفاده از سایتهای تبلیغاتی اقدام به تبلیغ كالاهای لوازم خانگی كرده است.
در جریان رسیدگی پرونده چندین پرونده مشابه به پلیس فتا ارجاع، كه مشخص شد متهم با ترفندهای مشابه و به صورت سریالی اقدام به كلاهبرداری از كاربران فضای مجازی كرده است. با پیگیری و جمع آوری ادله دیجیتال مرتبط با پرونده توسط كارشناسان پلیس فتا، محل سكونت متهم در یكی از شهرستان‌های اطراف تهران شناسایی شد و با هماهنگی مقام قضایی و اخذ دستورات لازم، طی یك عملیات غافلگیرانه و پلیسی متهم دستگیر و تعداد قابل توجهی سیم كارت، گوشی تلفن همراه و سایر اقلام و تجهیزاتی كه در این امر مجرمانه مورد استفاده قرار می‌گرفت از منزل متهم كشف و جمع آوری شد.
در تحقیقات فنی صورت گرفته، متهم با مشاهده شواهد و قرائن موجود به بزه خود اعتراف و انگیزه خود را كسب منفعت مالی عنوان كرده بود. در این پرونده متهم با استفاده از ترفندهای مختلف و ناآگاهی برخی كاربران در راستای خرید اینترنتی مرتكب این كلاهبرداری شده است.
**متهم فرزند شاكی بود
دربرخی از پرونده ها، نداشتن آشنایی با خرید های اینترنتی دردسرساز می شود. به عنوان مثال در یك پرونده فردی به پلیس فتا مراجعه و بیان داشت شخص یا اشخاص ناشناس به صورت اینترنتی و غیر مجاز مبلغی بیش از چهل میلیون ریال از حساب بانكی‌اش به سرقت برده‌اند لذا بلافاصله موضوع در دستور كار پلیس قرار گرفت.در انجام بررسی‌های تخصصی مشخص شد مبالغ كسر شده صرف خرید اینترنتی شده است كه با پیگیری سرنخ‌های به دست آمده، متهم كه فرزند شاكی بود شناسایی و برای ارائه توضیحات لازم به پلیس فتا احضار شد.
متهم در بازجویی اولیه به جرم خود اعتراف و بیان داشت پدرش شماره كارت و رمز دوم را در اختیارش قرار داده تا اقدام به خرید وسیله‌ای به صورت اینترنتی كند كه متاسفانه به دلیل عدم آشنایی فرزند شاكی با خریدهای اینترنتی سفارش به تعداد 20 بار صورت گرفته و مبلغ چهارمیلیون تومان از حساب شاكی برداشت شده است در حالی كه باید در هنگام خریدهای اینترنتی ابتدا نكات امنیتی لازم را رعایت و سپس خرید خود را انجام دهید همچنین اگر از یك سایت معتبر خریدی انجام دادید و بنا به دلایلی خرید انجام نگرفته ولی مبلغ از حساب كم شد با پشتیبانی فروشگاه تماس گرفته تا مشكل رفع شود.
**چگونه با اطمینان خاطر،خرید خود را از طریق اینترنت انجام دهیم؟
چگونه در اینترنت به خرده فروشان اعتماد كنیم و در دام دسیسه های كلاهبرداری نیافتیم؟ هر روز میلیون ها نفر بدون هیچ گونه مشكلی در اینترنت خرید می كنند. با داشتن كمی شجاعت و دانش، شما می توانید از ایجاد مشكلات مربوط به تجارت الكترونیكی جلوگیری كنید در ابتدا باید خطرات خرید های اینترنتی را بشناسیم:
1-خطرات خرید های اینترنتی را بشناسیم
• خرید كالاهایی كه تحویل داده نمی شوند.
• ارائه كالاهایی كه با خصوصیات گفته شده در سایت مطابقت ندارند
• تاخیر ها و زحمت هایی كه خرید آنلاین دارد
• خدمات ضعیف پس از فروش
• سوء استفاده از كارت های اعتباری شما
2-با فروشندگان مطمئن و معروف معامله كنید
• فروشندگان دارای اعتبار را انتخاب كنید بویژه زمانی كه از اشخاص خاصی خرید می كنید
• در جستجوی مدارك واقعی مانند جزئیات آدرس و شماره تلفن برای برقراری ارتباط باشید
• فقط با بازدید از وب سایت افراد یا شركت ها در مورد آنها قضاوت نكنید
• وقتی كه در حال خرید از شركت های خارجی هستید، به طور خاص خیلی حساس باشید
• سیاست فروشندگان در حفظ حریم شخصی و بازپرداخت مبلغ كالا را بررسی كنید
• از روش های مناسب و ایمن برای پرداخت پول در اینترنت استفاده كنید تا در صورت عدم تحویل كالا از اطلاعات مالی و بانكی شما تا حدی محافظت شود
3-از یك وب سایت مطمئن استفاده كنی
•اطمینان حاصل كنید كه از یك وب سایت مطمئن برای وارد كردن اطلاعات كارت اعتباری خود استفاده می كنید. در گوشه پایین سمت راست پنجره مرورگر خود به دنبال نشانه ای از قفل (Padlock) باشید و اطمینان حاصل كنید كه آدرس وب سایت با (https://) آغاز می شود
• اگر شما از آخرین نسخه مرورگر خود استفاده می كنید و وب سایت اینترنتی فروشگاه از جدیدترین تكنولوژی امنیتی مانند نسخه جدید و معتبر شناسه امنیتی SSL استفاده می كند، ممكن است وقتی كه از یك وب سایت مطمئن بازدید می كنید، نوار آدرس شما سبز شود
• اگر اخطاری در ارتباط با شناسه امنیتی سایت دریافت كردید، خیلی حساس و محتاط باشید. در هر حال، قفل (Padlock) نشانه ای دقیق از وجود امنیت در سایت نیست و هیچ ارتباطی با اصول اخلاقی مورد استفاده صاحبان سایت ندارد
• بر روی قفل (Padlock) كلیك كنید تا بتوانید ادعای فروشنده در مورد هویتش را ببینید و بررسی كنید كه آیا شناسه امنیتی آنها در آدرس درست و واقعی ثبت شده است یا خیر
• اطلاعاتی كه توسط قفل (Padlock) روی صفحه ظاهر می شود، نباید شما را فریب دهد. برای صاحبان اصلی سایت كپی كردن تصویر یك قفل (Padlock) كار آسانی است. شما باید به دنبال قفلی (Padlock) باشید كه در پنجره اصلی خود مرورگر وجود دارد
4-از دسیسه های كلاهبرداری بر حذر باشید
• اگر شرایط (یك معامله) خیلی بیشتر از حد واقعی ،عالی به نظر برسد، احتمالا حقه ای در كار است. در اینترنت به بررسی اطلاعات راجع به این شركت بپردازدید و بررسی كنید كه آیا شخصی قبلاً با این مشكل مواجه شده است
• از طرح های كار در خانه كه وعده می دهند به راحتی می توانید درآمد كسب كنید و هیچ وقت هزینه ای نپردازید، اجتناب كنید
• از شركت های معتبر خرید كنید
• به شدت از هر چیزی كه در پیام های ناخواسته یا هرزنامه ها (Spam) ارائه و تبلیغ می شود، اجتناب و دوری كنید
5-فروش آنلاین
اگر شما شركتی دارید كه بخش فروش آنلاین دارد،:
• مشتریان و عرضه كنندگان جدید را از طریق اطلاعات منتشر شده در مورد آنها (مانند شماره تلفن یا آدرس) شناسایی كنید
• قبل از ارسال هر نوع كالایی به صورت نسیه، گزارشی از وضعیت اعتباری مشتریان خود تهیه كنید.
• شركت های تجارت الكترونیك در قبال هر نوع كلاهبرداری از كارت های اعتباری مسئول هستند. (مگر آن كه آنها از خدمات Verified by Visa(شركت های تایید شده توسط Visa)یا MastercardSercurecode(كد امنیتی Mastercard)استفاده كنند چرا كه این سیستم ها از شركت ها در برابر اتهامات كلاهبرداری، حمایت می كنند
• استفاده از سیستم های بررسی هویت و اعتبار آدرس (AVS) و شماره امنیتی كارت (CSC) می تواند به گونه ای موثر خطرات تقلب و كلاهبرداری در تجارت الكترونیك را كاهش دهد
• تایید اعتبار مشتری پرداخت مبلغ پول را تضمین نمی كند و بنابراین شركت ها باید تمامی بررسی ها برای تایید اعتبار مشتری و آدرس مشتری برای تحویل كالا را انجام دهند
**اعلام لیست كسب و كارهای اینترنتی در سایت www.enamad.ir
سرگرد حمید كیانی سرپرست اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا نیروی انتظامی با اشره به اینكه لیست همه كسب و كارهای اینترنتی كه دارای نماد اعتماد الكترونیكی هستند در سایت www.enamad.ir قابل دریافت است به كاربران توصیه كرد: بهتر است در جهت افزایش امنیت خود از فروشگاه های اینترنتی كه فاقد این نماد می باشند خرید نكنند.
وی افزود: فروشگاه های اینترنتی را به عنوان چالشی جدید و پیش روی كاربران در برداشت های غیر مجاز خواند و علت اصلی این امر را كم دقت كاربران در انتخاب فروشگاه های اینترنتی قابل اعتماد دانست.
كیانی گفت: رشد روز افزون فعالیت های اقتصادی در فضای مجازی و برپایی فروشگاه های اینترنتی بی شمار، تا حدودی باعث سردرگمی كاربران برای انتخاب فروشگاه مطمئن شده است. هرچند سازمان های مرتبط، نظارت خود را برروند كاری این فروشگاه ها بیشتر كردند و با وضع برخی از قوانین مثل اعطای نماد اعتماد الكترونیكی توسط وزارت صنعت و معدن- مركز توسعه تجارت الكترونیك به دنبال هدفمند كردن این فروشگاه ها هستند. این كارشناس، اخذ نماد اعتماد الكترونیك را بسیار مهم دانست و دریافت نماد اعتماد را برای كسب و كارهای اینترنتی از وزارت صنعت و معدن را طبق الحاقیه آیین نامه اجرایی ضوابط لازم برای صدور پروانه كسب فروشگاه های الكترونیك(قانون نظام صنفی ماده 12- تبصره 1) و برنامه جامع توسعه تجارت الكترونیكی مصوب 84 ضروری دانست.
سرگرد كیانی با اشاره به برخی از جرائم در حوزه فروشگاه های اینترنتی از جمله، عدم تحویل كالا- مغایرت كالای درخواستی با كالای دریافتی، مبالغ غیر واقعی گفت: در تبانی یك فروشگاه اینترنتی با یكی از كاركنان شعب بانكی شاهد بودیم كه این فروشگاه در زمان تحویل كالای خریداری شده به مشتریان، درخواست كپی كارت ملی و شناسنامه می كرد و با این كپی ها توسط كارمند متخلف بانكی اقدام به باز كردن حساب بنام خریدار می كرد و با استفاده از قابلیت اتصال حساب های بانكی به یكدیگر، تمامی حساب های فرد قربانی در بانك مورد نظر را به یكدیگر متصل كرده و با دریافت عابر بانك عملاً، كارهای بانكی از جمله برداشت غیر مجاز از حساب بانكی قربانی انجام می داد.
سرپرست اداره تشخیص جرائم سایبری پلیس فتا نیروی انتظامی ادامه داد: این فروشگاه ها این اقدام( اخذ كپی كارت ملی یا ثبت شماره ملی افراد) را با دریافت بخش نامه از سوی پلیس فتا توجیه می كرد. این درحالی است كه پلیس فتا چنین بخش نامه ای مبنی بر دریافت كد ملی – اصل یا كپی كارت ملی و دیگر مدارك كاربران برای فروشگاه های اینترنتی ارسال نكرده است و این موضوع روشی است در جهت سوءاستفاده از كاربران فروشگاه های اینترنتی.
سرگرد كیانی با بیان اینكه برای خرید اینترنتی نیازی به ارسال تصاویر اسكن شده مدارك نیست، افزود: تصاویر مدارك هویتی و كپی آنها برای خرید اینترنتی و تحویل كالا ضرورتی ندارد و فروشگاههای اینترنتی برای افزایش ضریب امنیت تحویل كالای خود باید از ساز و كارهای قانونی دیگر استفاده كنند.
وی به كاربران توصیه كرد در صورت مشاهده چنین فروشگاههایی به هیچ عنوان مدارك هویتی خود را برای آنها ارسال نكنند و می توانند گزارش این قبیل فروشگاههای اینترنتی را از طریق سایت پلیس فتا بخش ارتباط مردمی به پلیس فتا اعلام كنند.
كیانی ایجاد مراكز تقلبی فروش اینترنتی، شبكه‌های فروش زنجیره‌ای تقلبی را نتیجه كم اطلاعی شهروندان و كاربران فضای سایبر دانست و گفت: مؤسسات تبلیغاتی دروغین و سایتهای سرمایه‌گذاری مجهول‌الهویه همه در پی بی اطلاعی هستند كه ایجاد می گردد و گردانندگان چنین سایت‌ها و شبكه‌هایی از بی‌اطلاعی كاربران سوءاستفاده می‌كنند.
**توصیه های پلیس برای انجام خرید های آن لاین
1-قیمت و اصالت كالا را قبل از خرید بررسی كنید و حتما قبل از اینكه خرید خود را نهایی كنید، كالای مد نظر خود را از جهات مختلفی چون اصالت، قیمت و خدمات بررسی و با فروشگاه های دیگر مقایسه كنید تا مبادا متضرر شوید.
2-هرگز از كامپیوتر ها و شبكه های عمومی برای انجام خرید اینترنتی استفاده نكنید چراكه شبكه های عمومی نسبت به شبكه اینترنت شخصی شما به مراتب نا امن تر است بنابراین از شبكه های عمومی فقط برای گشت و گذار و سرگرمی و تحقیق در اینترنت استفاده كنید و هرگز از آنها برای انجام تراكنش های مالی استفاده نكنید .
3-حتما آدرس سایت مربوطه را خودتان تایپ كنید و از لینك های موجود داخل ایمیل استفاده نكنید .
4- فروشگاههای اینترنتی قانونی و مورد اطمینان معمولا، قبل از ارسال كالا و بعد از انجام خرید، مورد خرید را به شما از طریق اس ام اس یا ایمیل گزارش می دهند و از شما تاییدیه خواهند گرفت .
5-اگر قصد خرید اینترنتی دارید عجله نكنید و با دقت فرآیند خرید را انجام دهید و نسبت به تهدیدات امنیتی سایبری و كلاهبرداریهای این فضا مطلع باشید. كاربران در زمان انجام این نوع از خریدها باید بیشتر از هر زمان دیگری تامین امنیت خود را جدی بگیرند.
6- نماد اعتماد الكترونیكی با یك آرم مشخص در صفحه نخست سایت مورد نظر قابل مشاهده است كه برای بررسی اصالت آن نماد میتوان روی آن كلیك كرده و اطلاعات فروشگاه را در آنجا مطالعه كرد.فعالیت دارندگان نماد دائم الكترونیكی از نظر قانونی مورد تائید است.
7-از امنیت سیستم یا رایانهای كه از آن خرید آنلاین خود را انجام میدهید مطمئن باشید
8-در پرداختهای آنلاین از طریق درگاههای بانكی به دستورالعملهای امنیتی آن توجه شود.
عدم توجه به تذكر پلیس فتا در خصوص خریدهای اینترنتی موجب شده تا بعد از اینكه فرد از یك وب‌سایت غیر معتبر خرید كرده و وجه را از طریق درگاه الكترونیك یكی از بانك‌های عضو شتاب پرداخت می‌كند حتی بعد از گذشت ماه‌ها موفق به دریافت كالا یا خدمات خریداری شده، نشده است و با پیگیری‌های وی وجه پرداختی نیز مسترد نشده است، از این رو پلیس فتا به تمام كاربران اینترنتی كه قصد خرید الكترونیكی را دارند توصیه اكید می‌كند تا از فروشگاههایی كه دارای نماد اعتماد الكترونیكی از مركز توسعه تجارت الكترونیك وزارت صنعت و معدن تجارت هستند، خرید كنند.
اجتمام9105**1569
خبرنگار:معصومه نیكنام **انتشار: علی حبیبی
*آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej
تهران-ایرنا- خریدهای آن لاین و اینترنتی با گسترش فضای مجازی و همچنین مزایایی كه دارند بیش از گذشته مورد استقبال مردم قرار گرفته است اما به رغم تمام مزایایی كه دارند دارای معایبی هستند كه در صورت آشنا نبودن با راه های درست خرید آن لاین به راحتی می توان در دام شیادان گرفتار و از كرده خود پشیمان شد.
