براساس آمارها، میزان توزیع جعبه كرم ابریشم در مازندران در دهه 80 بیش از 18 هزار جعبه بود، این درحالی است كه اكنون به یك هزار و 800 جعبه رسیده كه مهمترین عوامل كاهش ، دلایلی همچون واردات بی رویه پیله و ابریشم، نبود مشتری به علت گرانی تولید داخلی و مهاجرت برخی روستائیان علاقه مند به این حرفه به شهر است.
مقبوله غلامی از نوغانداران در روستای قادیكلای بزرگ قائمشهر به خبرنگار ایرنا گفت: از كودكی به نوغانداری مشغول بوده ام، در زمان های گذشته در هر خانه ای از روستاهای قائمشهر، زنان به صورت سنتی به این كار اشتغال داشتند.
وی با بیان اینكه در هر باغی برای غذای كرم ابریشم درخت توت وجود داشت، افزود: اما هم اكنون به دلیل نبود حمایت، روستائیان درختان توت خود را قطع كرده اند و به حرفه دیگری مشغول شده اند.
این بانوی قائمشهری با بیان اینكه اكنون نوغانداری در روستاها به صورت محدود انجام می شود، خواستار توجه به این صنعت شد.
یكی دیگر از بانوان روستای آهنگركلا بیشه سر كه تقریبا چهل سال به این كار مشغول است به خبرنگار ایرنا گفت: در قدم اول برای نوغانداری با پرورش كرم ابریشم در اتاق منزلم شروع كردم.
مریم كیانی با بیان اینكه فروش سال اول از این راه خوب بوده، بیان كرد: به دلیل فروش خوب از انباری منزلم برای نوغانداری استفاده كردم.
وی گفت: چند سالی است به دلیل نبود تقاضا، این صنعت خوابیده است، اما بنده به دلیل علاقه مندی به این كار به پرورش یك جعبه كرم ابریشم در طول سال نیز راضی هستم.
** زمان نوغانداری
نوغانداری در مازندران یك شغل جانبی و مكمل در كنار سایر مشاغل سنتی است كه در اقتصاد خانوارهای روستایی نقش آفرینی می كند.
زمان نوغانداری در فصل بهار با رشد درختان توت آغاز و نهایت تا 30 خرداد كه تمامی پیله ها جمع اوری شود ادامه دارد. كل فعالیت در 40 روز است كه روزهای 27 الی 38 روز دوران لاروی است كه در این مرحله كرم صرفا برای تغذیه خود از برگ توت استفاده می كند.
ابریشمی كه از پیله استخراج می شود در 95 درصد تك محصوله برای بافت پشم ابریشم است و 5 درصد دیگر مثلا در برخی مناطق چون قاسم آباد ، رامسر و مینودشت خود كشاورز ابریشم كشی می كند و از ابریشم برای درست كردن پارچه های قدیمی استفاده تا از این پارچه ها و دستمال ها برای پخش كردن در مراسم استفاده كنند.
** كاهش نوغانداری در مازندارن
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینكه میزان توزیع كرم ابریشم در دهه 80 در استان بالغ بر 18 هزار جعبه بوده گفت : این در حالی است كه هم اكنون به یك هزار و 800 جعبه رسیده است .
وی با بیان اینكه در گذشته به دلیل میزان كرم ابریشم تولید شده تولید و تقاضا هم بالا بود ، افزود : كشاورز هم رغبت بیشتری برای این كار داشته و حتی به دلیل قیمت بالای نخ ابریشم هنگامی كه قیمت بازار جهانی برای فروش نخ بالا می رفت نخ تولیدی اش را به فروش می رساند.
مناف شوكت جلیل ادامه داد: اما هم اكنون كشاورز درصدد است تا به دلیل نبود تقاضا تنها تخم نوغان خود را به فروش برساند.
رئیس اداره نوغانداری مازندران دلایل كاهش مقدار تولیدرا واردات بی رویه پیله و ابریشم ، قاچاق و مهاجرت روستائیان به شهر اعلام كرد.
شوكت جلیل از بی رغبتی جوانان نسبت به این كار اشاره كرد و گفت : نوغانداری توسط برخی روستائیان كه شغل آباواجدادیشان بوده دنبال می شود.
**بهتر شدن وضعیت نرخ تضمینی نسبت به سال های گذشته
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با اعلام اینكه درچند سال اخیر وضعیت نرخ تضمینی پیله نسبت به سال های گذشته بهتر شده است ، تصریح كرد : قبل از این نرخ تضمینی پیله با بازار هم خوانی نداشته است و كشاورز دلسرد می شد.
شوكت جلیل با اشاره به اینكه برای پیله ابریشم هر ساله دولت براساس معیارها نرخ تضمینی را تعیین و ابلاغ می كند ، افزود: نرخ تضمینی پیله ابریشم امسال نسبت به سال گذشته 9 درصدی افزایش یافته ویك كیلو پیله تر 18 هزار و 104 تومان خریداری می شود .
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با بیان اینكه خوشبختانه از سال 92 تاكنون قیمت پیله در بازار بهتر از نرخ تضمینی بوده است ، افزود : تمامی پیله های تر توسط تاجران و بازاریان پیله و ابریشم با نرخ ازاد و بیشتر از نرخ تضمینی خریداری می شود.
وی همچنین به وجود برخی كارخانه ها برای خرید چوب درخت توت خبر داد و گفت : این امر باعث شد تا روستائیان قبل از زمان موعود درختان قدیمی را قطع كنند.
شوكت جلیل گفت : در چند سال اخیر تولید نهال توت به صورت رایگان از طرف دولت تكثیر و در اختیار كشاورز قرار می گیرد.
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با بیان اینكه قیمت یك جعبه تخم نوغان 100 هزار تومان برای دولت هزینه دارد ، افزود : از این میزان هفت هزار و 500 تومان را كشاورز متقبل می شود و مابقی را دولت از طریق یارانه پرداخت می كند.
وی حمایت دیگر دولت را بیمه كرم ابریشم كشاورزان اعلام كرد كه نصف قیمت را دولت پرداخت می كند.
شوكت جلیل مراحل پرورش كرم ابریشم را شامل تخم ، لارو ، شفیله و پروانه كرم ابریشم اعلام كرد : تخم نوغانی كه در اختیار كشاورز قرار می گیرد 10 الی 11 روز طول می كشد تا تخم تكثیر شود و در هر جعبه اصولا 22 تا 24 هزار تخم قرار می گیرد.
وی توضیح داد : در مرحله تلفیق اصولا كارگر بر نیست و هر جعبه نوغان را در دمای 25 تا 24 درجه و رطوبت 70 تا 80 درصد تلفیق می شود و مرحله لارو 27 تا 30 روز با توجه به شرایط آب و هوایی طول می كشد .
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با بیان اینكه در این مدت یك جعبه كرم ابریشم حدود 600 كیلوگرم برگ خالص توت می خورد ، افزود : از هر جعبه حدودا 30 تا 35 كیلوگرم پیله برداشت می شود.
** توزیع یك هزار و 805 جعبه كرم ابریشم در مازندران
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با بیان اینكه در سال جاری یك هزار و 805 جعبه كرم ابریشم در بین كشاورزان توزیع شده است ، افزود : در استان مازندران تعداد نوغانداران یك هزارو 200 نفر هستند .
وی گفت كه بیشترین فعالیت نوغانداران در استان مازندران در بندپی شرقی ، بابلكنار ، لفور شهرستان سوادكوه شمالی ، قائمشهر ، ساری و رامسر است.
به گفته شوكت جلیل 90 درصد از توزیع تخم نوغان در شهرستان های بابل و سوادكوه شمالی انجام می شود؛ این درحالی است كه تا چهار سال پیش كارگاه تولید تخم نوغان در شهرستان قائمشهر بوده است.
** تكثیر نهال توت در آهنگر كلا بیشه سر قائمشهر
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با بیان اینكه اداره نوغانداری استان دارای یك توتستان به معنای واقعی است ، گفت : این مزرعه حدود سه سال پیش در مركز توسعه نوغانداری مازندران در روستای آهنگركلای بیشه سر شهرستان قائمشهر راه اندازی شده است.
مناف شوكت جلیل با بیان اینكه از 10 هكتار زمین ، 6 هكتار آن به درختان توت اختصاص یافته است ، افزود : این مزرعه برای تولید نهال قلم توت اصلاح شده و تكثیر نهال است كه در سال شاهد استخراج حدود 700 هزار قلمه از این توتستان هستیم .
فصل قلمه گیری اوایل بهمن ماه هنگامی كه هیچ برگی در درخت توت نباشد انجام می شود و تقریبا 3 سالی طول می كشد تا یك درخت توت به بهره برداری برسد.
وی با بیان اینكه هنگامی كه قلمه تبدیل به نهال شود افرادی برای شركت در مزایده و خرید نهال شركت می كنند ، افزود : این مزایده با نظارت كارشناسان این اداره انجام می شود تا قلمه تحویل داده شده به افراد برنده ، منجر به خزانه گیری شود.
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با بیان اینكه توسعه صنعت نوغانداری نیازمند گسترش باغ توت است ، گفت : نهال اصلاح شده اصولا باعث بالا رفتن راندمان می شود تا میزان برگ تولید شده در درخت برای غذای كرم ابریشم افزایش یابد .
** 475 هكتار توتستان در استان مازندران
رئیس اداره توسعه نوغانداری مازندران با بیان اینكه در استان ،توتستان به معنای واقعی نداریم ، افزود : در كل استان مازندران 475 هكتار توتستان وجود دارد كه برای تامین ماده غذایی كرم ابریشم از ان استفاده می شود.
شوكت جلیل با اشاره به اینكه متاسفانه از توتستان هابه نحو احسن استفاده نمی شود ، افزود : به هرحال اگر كشاورزان از این توتستان ها به نحو بهینه استفاده كنند ؛ پرورش كرم ابریشم به سه هزار جعبه در مازندران خواهد رسید.
خبرنگار : مونا معینی كوچكسرائی**انتشا ردهنده: محسن حسن نیا
7334/1899
ساری - ایرنا - اگر چه نبود تقاضا، واردات و مهاجرت روستائیان از مهم ترین عوامل ركود صنعت نوغانداری در مازندران ذكر شده است، اما هنوز افرادی به دلیل علاقه مندی به این رشته در برخی روستاهای مازندران به این حرفه مشغول هستند.
