به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، شورای همكاری خلیج فارس این روزها بدترین دوره حیات خود را در طول عمر 36 ساله تجربه می كند. سی و هشتمین نشست این شورا كه سه شنبه گذشته در كویت برگزار شد، در نتیجه اعلام ایجاد یك پیمان همكاری مشترك میان عربستان و امارات به ضعیف و بی اثرترین نشست آن طی سال های گذشته تبدیل شد.
پیمان 6 كشور عربی حوزه خلیج فارس در سال 1981 با هدف اعلانی تشكیل بلوكی سیاسی- تجاری و در واقع با انگیزه متحد و هماهنگ كردن پایتخت های عربی در برابر آنچه «نفوذ ایران» خوانده می شد، شكل گرفت. این پیمان از دید سعودی ها دیگر چنان كه باید از كارآمدی برخوردار نیست و باید با اتحادیه هایی موجزتر و با اهداف مشخص تر جایگزین شود تا بتواند منافع رهبران تازه ریاض را تامین كند.
** سایه سنگین اختلاف بر سر نشست اخیر شورای همكاری خلیج فارس
سی و هشتمین نشست شورای همكاری خلیج فارس، پس از تردیدهای بسیار در مورد زمان و لزوم برگزاری، سرانجام سه شنبه گذشته (14 آذر) در كویت برگزار شد. نگاهی اجمالی به تركیب شركت كنندگان در این نشست، از شكاف هایی عمیق میان كشورهای عضو نشان دارد.
این بار بر خلاف دوره های پیشین، به جای سران وزرای خارجه عربستان و امارات و معاونان وزرای خارجه عمان و بحرین حضور داشتند و تنها كسانی كه در سطح ارشد در این اجلاس شركت كردند، «شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی» امیر قطر و «شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح» امیر كویت بودند.
از حدود 6 ماه پیش تاكنون كه اختلافات قطر و عربستان، صف بندی های مشخصی را میان كشورهای مختلف اتحادیه عرب ایجاد كرد، شورای همكاری خلیج فارس هم دچار قطب بندی های آشكاری شده است.
همداستانی امارات و بحرین با عربستان در اتهام زنی و مخاصمه با رهبران قطر و ادعای حمایت دوحه از گروه های افراطی، پشتیبانی از تروریسم، توطئه علیه همسایگان و در نهایت تهدید و تحریم گسترده قطر از سوی این كشورها در برابرِ سیاست های معتدل كویت و عمان، شورای همكاری را چنان دوپاره كرد كه نمودش در نشست اخیر كاملا مشهود بود.
با توجه به فرسایشی شدن تكاپوی معطوف به رایزنی برای حل و فصل اختلافات، نشستی كه قرار بود دو روزه باشد، با حضور نمایندگانی با اختیارات ناكافی، به نشستی یك ساعت و نیمه محدود شد. امیر كویت به خاطر اختلافات دیپلماتیك مربوط به مناسبات با قطر این نشست را پس از یك ساعت و نیم تعطیل كرد. تصمیم امیر قطر بعد از آن اتخاذ شد كه امارات متحده عربی از امضای یك پیمان همكاری مجزا با عربستان سعودی خبر داد.
** عربستان، امارات و عبور از شورای همكاری
ساعتی پیش از آغاز نشست شورا، وزارت امور خارجه امارات از تشكیل كمیسیون همكاری مشترك نظامی و اقتصادی با عربستان برای همكاری و هماهنگی میان دو كشور در عرصه‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی خبر داده بود.
بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه امارات، این كمیسیون همچنین مسئول همكاری دوجانبه در هر زمینه دیگری مرتبط با منافع مشترك خواهد بود.
تدارك كمیسیونی برای گسترش همكاری ها در همه زمینه ها به ویژه سیاسی و اقتصادی، آن هم در آستانه برگزاری نشست شورا، پیام آشكاری برای اعضای ناهمسو با عربستان در شورا، به ویژه كویت در بر دارد.
كویت، از 6 ماه پیش كه اختلافات میان قطر و عربستان بالا گرفت، همواره در تلاش بوده با ایفای نقش میانجی زمینه های نزدیكی و همگرایی دوباره پایتخت های عربی حوزه خلیج فارس را فراهم كند. اما این كنشگری چیزی نبود كه عربستان انتظار داشت. عربستان تنها و تنها همراهی و همكاری كشورهای عربی را در اعمال فشار بر قطر طلب می كرد؛ انتظاری كه چون برآورده نشد، به تلاش ریاض برای عبور از شورا منجر شده است.
بر اساس گزارش شبكه المیادین، «علی الهیل» روزنامه‌نگار قطری در گزارشی پیمان دوجانبه عربستان و امارات را نتیجه نارضایتی شدید آنها از ایفای نقش كویت و امیر آن دانست و نوشت: آنچه رخ می‌دهد در راستای تقویت محور سعودی-اماراتی با اسرائیل است.
عربستان و امارات چند سالی است همكاری های راهبردی خود را به ویژه در حوزه های سیاسی و نظامی كلید زده اند. نمونه روشن و آشكار این همكاری ها را در حضور پر رنگ امارات در ائتلاف سعودی علیه یمن می توان مشاهده كرد؛ مساله ای كه سرانجام واكنش نیروهای انصارالله را برانگیخت و به حمله موشكی آنان به به تاسیسات اتمی امارات انجامید. نیروهای انصارالله همچنین پس از خنثی كردن توطئه سعودی- اماراتی در یمن و كشته شدن «علی عبدالله صالح» رییس جمهوری مخلوع این كشور، به امارات به صورت جدی هشدار داده اند كه دست از مداخله جویی در یمن بردارد.
در چنین شرایطی، امارات به جای تجدید نظر در سیاست های پرهزینه، همراهی و همكاری بیشتر با سعودی ها را در دستور كار قرار داده تا در ازای این همراهی با عربستان، در آینده منافعی را نصیب خود سازد؛ بدون توجه به این واقعیت كه سیاست های مداخله جویانه عربستان در خاورمیانه، سعودی ها را به انفعال و رفتارهای هیجانی و غیرعقلایی كشانده است. از دید بسیاری از ناظران، سیاست های نسل جدید رهبران آل سعود در عرصه تحولات سوریه، عراق، قطر و ... جز ناكامی به بار نیاورده است.
شكاف در شورای همكاری خلیج فارس در حالی بروز پیدا كرده است كه ایالات متحده آمریكا و همپیمانان اروپایی آن همواره بر نزدیكی و یكپارچگی كشورهای عربی حوزه خلیج فارس تاكید می كنند. غرب سال ها است كه به دنبال بهره جویی از همراهی و هماهنگی عربستان، امارات، عمان، قطر، كویت و بحرین به عنوان سدی در برابر ایران است.
در چنین شرایطی تلاش امیر كویت برای سرپانگاه داشتن شورای همكاری خلیج فارس ثمر چندانی به بار نیاورده است. ایجاد تشكیلاتی موازی با شورای همكاری خلیج فارس، با اهدافی گسترده تر و راهبردی تر می تواند حیات شورا را به شكلی جدی زیر تاثیر قرار داده و آغازی بر اضمحلال آن باشد.
پژوهشم**9275**9279**خبرنگار: اعظم حمیدپور**انتشار: سیدمحمد موسی كاظمی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- ناتوانی عربستان در شكل دادن به اجماع علیه قطر و ترمیم نشدن شكاف ها در شورای همكاری خلیج فارس، چشم انداز فروپاشی این سازمان را پدید آورده است؛ در این میان، امضای پیمانی تازه برای همكاری مشترك ریاض و ابوظبی، از دید برخی ناظران سرعت تحقق این دورنما را افزایش می دهد.
