افق روشن توسعه و پیشرفت با پژوهش و خلاقیت

پژوهش از مهمترین اركان و به عنوان شاخصه های توسعه و تعالی كشور شناخته می شود. دانسته ‌های جهان پیرامون با مطالعه منابع اطلاعاتی موجود و بنا بر پژوهش ‌های انجام شده به دست می آید. این مقوله در هر حوزه ای تلاشی منسجم و نظام مند در راستای توسعه دانش درباره موضوع‌ هایی است كه انسان با آنها سر وكار دارد و پژوهشگر فردی به شمار می رود كه با نگاهی نقادانه و موشكافانه به دنیای اطراف خود می‌نگرد و برای برطرف كردن مشكل های جامعه و ارایه بهترین راهكارهای عملی، اطلاعات موثقی را در اختیار دیگران قرار می دهد.

اینك پژوهش عامل زیربنایی در افزایش قدرت ملی هر كشور در چرخه جهانی شدن به شمار می رود. بدون انجام دادن پژوهش، ایستایی و سكون بر دانش بشری چیره خواهد شد. بنابراین پژوهش سبب درك بهتر از دنیای اطراف خواهد شد. پژوهش می تواند نتیجه های اقتصادی مهمی نیز داشته باشد و به بهبود شاخص های تولیدی كشور كمك شایانی كند. توسعه پایدار و پیشرفت هر جامعه ای مرهون پرورش، حفظ و نگهداری سرمایه ‌های علمی، پژوهشی و فناورانه آن كشور است. پژوهشگران و فناوران می توانند زمینه های توسعه علمی و فناوری و در نهایت ایجاد جهان پایدار را فراهم ‌سازند. بنابراین شناسایی، برقراری ارتباط و حمایت از این مقوله از اولویت ویژه‌ای برخوردار است.

كارشناسان و پژوهشگران معتقدند كه برای رسیدن به اقتصاد دانش بنیان به دور از دیدگاه های جناحی باید صبر داشت و برای به ثمر نشاندن یك اندیشه علمی بایستی سال ها تلاش و ریسك كرد زیرا این امر بخش جدایی ناپذیر برای رسیدن به رشد اقتصادی محسوب می شود، باوری كه در بسیاری از اقتصادهای موفق دنیا نهادینه شده است.

جایگاه پر اهمیت پژوهش و پژوهشگر در ایران سبب شد تا چهارمین هفته آذر را «هفته پژوهش» و 25 آذر را به عنوان «روز پژوهش» نامگذاری كنند. هفته پژوهش امسال با شعار «پژوهش تقاضامحور و تجاری سازی فناوری؛ زیربنای تولید و اشتغال» آغاز شده و تا 27 آذر ادامه دارد.

«روح الله مهرجو» پژوهشگر حوزه علوم انسانی، محقق و نویسنده؛ فعالیت های پژوهشی و فناوری را كلید توسعه كشور دانست كه تحقیقات در آن واژه ای شناخته شده برای تمامی صاحبان اندیشه است كه راه های لازم برای ارایه تحلیل از وضعیت موجود را فراهم می سازد. در این میان دیدگاه های وی را درباره اهمیت پژوهش در عرصه های مختلف از نظر می گذرانیم.


** توسعه علم و فرهنگ كشور در گرو گسترش مبانی پژوهشی
استفاده از نتایج پژوهش های انجام شده در هر زمینه ای به بهبود راهكارها و مدیریت صحیح دانش و زیربنای رشد و نوآوری منجر می شود. در واقع پژوهش به پیشرفت كشور كمك شایانی می كند زیرا توسعه در زمینه های علمی و فرهنگی بدون انجام دادن پژوهش لازم تحقق نمی یابد. مركزهای پژوهشی، فناوری و دانشگاه ها از جمله مهمترین اركان زیربنایی برای برای رشد اقتصادی كشور محسوب می شوند و توجه به آنها می تواند بستری برای شكوفایی توسعه و پیشرفت همه جانبه كشور باشد.

** جایگاه پژوهش در نظام آموزشی
آموزش و پژوهش به صورت نظامی به هم پیوسته هستند كه به تولید علم می پردازند. با نهادینه كردن پژوهش در برنامه ریزی های آموزشی می توان به رشد و شكوفایی دانش آموزان در همان سال های ابتدایی و بروز نوآوری در نوجوانی و جوانی رسید. توجه صاحبنظران و كارشناسان درسی به امر تحقیق و پژوهش می تواند دانش آموزان را در تمامی مقاطع تحصیلی با پژوهش همراه سازد و آنها از همان سال های ابتدایی با این مفهوم بر پایه نیاز و توانایی های خویش آشنا شوند. محتوای درسی باید به گونه ای باشد كه انگیزه تحقیق و پژوهش را در دانش آموزان برانگیزد و كنجكاوی آنان را برای انجام دادن تحقیق بیشتر كند. معلمان بایستی بتوانند فعالیت های علمی دانش آموزان را برنامه ریزی و هدایت و روحیه همفكری را در آنها تقویت كنند. برای نیل به این مقصود آموزگاران بایستی پژوهشگر و با دانش آموزان مشاركت و همكاری داشته باشند. مدرسه ها نیز بایستی در این زمینه تمام تلاش خود را برای رشد و یادگیری دانش آموزان به كار بندند و شرایط مناسب را جهت بها دادن به كارهای تحقیقاتی فراهم آورند. مجزا كردن كتابخانه های مدرسه ها به فناوری روز و تجهیز آزمایشگاه ها از جمله اقدام هایی است كه مسوولان امر می توانند در جهت شكوفایی استعداد دانش آموزان برای انجام دادن كارهای تحقیقاتی و پژوهشی انجام دهند.

** گسترش كمی و كیفی فعالیت های پژوهشی لازمه توسعه همه جانبه كشور
اهمیت دادن به پژوهش های كیفی و كمی در كشور می تواند توسعه همه جانبه كشور را رقم بزند كه این امر در گرو نگاه بلندمدت به امر پژوهش است. بدان معنا كه با گسترش رویكرد پژوهش مَدار در آموزش مقاطع مختلف تحصیلی این امر صورت پذیرد و دانش آموزان همانند پژوهشگرانی باشند كه تنها به منابع درسی خود اكتفا نكنند، بلكه با شیوه های علمی، دانش خویش را توسعه دهند. بنابراین پیشرفت در این زمینه در پرتو عزمی ملی و تعامل سازنده میان همه بخش های آموزشی و پژوهشی كشور است.

** نقش پژوهش در فعالیت های اقتصادی و اشتغال زایی
گسترش شهرها سبب تغییرهایی در شاخصه هایی همچون آموزش، حمل و نقل، بهداشت و ... شد كه اگر دراین باره تحقیق و پژوهش انجام نگیرد و توسعه شهری با برنامه ریزی ها و نظارت كافی شكل نگیرد، جامعه دچار شكاف طبقاتی و اهداف توسعه اجتماعی با مشكل هایی روبرو خواهد شد. نهادینه كردن فرهنگ پژوهش در جامعه اقدامی موثر در جهت توسعه دستاوردهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به شمار می رود تا با نگاهی علم محورانه و پژوهش مدارانه بتوان مشكلات را حل و مدیریت كرد. هنگامی كه از یافته های پژوهشی و مطالعات گسترده ای كه انجام شده استفاده نشود به صورت خودكار آنها بایگانی می شوند. بنابراین مسوولان امر و مدیران شهری بایستی راهكارهای مدیریتی خود را با دستاوردهای تحقیقات پژوهشگران ارتباط دهند و در تصمیم گیری های كلان از آنها استفاده كنند. اجرای صحیح برنامه ها در گرو اطلاع دقیق از آخرین یافته های علمی و پژوهشی است. نداشتن اطلاعات صحیح كارآمدترین برنامه ها را نیز با شكست روبرو می سازد، بدان معنا كه اطلاعات غیرواقعی سبب اختلال نظام برنامه ریزی می شود. بنابراین پژوهش و تحقیق از عوامل اصلی نظام اجتماعی به شمار می رود. هر برنامه ‌ریزی موفق به سلسله پژوهش‌های كارآمدی بستگی دارد كه به طور منسجم شگل گرفته باشد و به شكوفایی نهاد تحقیق منجر شود.

** نقش پژوهش در تولید ملی
تولید كنندگان می توانند با استفاده از روش های نوین و هماهنگ با استاندارهای جهانی در ارایه محصول های خود نقش مهمی در حمایت از تولید ملی داشته باشند. هرچه سطح پژوهش و آموزش بالاتر رود، اهمیت و درك از حمایت و تولید ملی بیشتر می شود. از این رو این مساله نیازمند آموزش های یكپارچه بر نیاز در سطح جامعه است، آموزش ها باید بر پایه آینده نگری و تخصصی سازی در جامعه استوار باشد تا كارایی خود را بیش از پیش نشان دهد و نیازهای كشور در حوزه های اقتصادی و تولیدی برطرف سازد. با ارتقای بهره وری و نهادینه كردن حمایت از كار و سرمایه ایرانی و مشاركت تمامی مردم در این امر می توان گام های اساسی در شكوفایی بسترهای تولیدی كشور برداشت.

** گسترش مباحث علمی در سایه پژوهش های دامنه دار
تحقیق و پژوهش، پایه حركت به طرف پیشرفت است. با انجام دادن پژوهش های مختلف و استفاده از نتایج حاصله از آن مباحث علمی نیز گسترش پیدا می كند و اینگونه می توان به پیشرفت همه جانبه علوم رسید. پژوهشگر با نگاهی موشكافانه می تواند پدیده های پیرامون خود را بررسی كند و به یافته های جدید برسد و مهارت های لازم را برای یافتن منابع اطلاعاتی مورد نیاز خویش دریابد. سرمایه گذاری بر روی پژوهشگران به دلیل آنكه نقش كلیدی بر توسعه دارند، بسیار با اهمیت است زیرا برای كسب بهره وری بیشتر باید آنان را كارآمد ساخت كه این امر بدون پژوهش های علمی میسر نیست. دانشگاه های كشور نیز باید بر پایه پژوهش به آموزش بپردازند و در واقع دانشجوها پژوهشگر جذب شوند و آموزش های كاربردی و هدفمند ارایه شود. هرگونه سرمایه گذاری در بخش آموزش های پژوهشی زمینه دریافت پاسخ مثبت در آینده را فراهم می آورد. با فراهم كردن تسهیلات لازم، فرایندهای اصلاحی و امكانات می توان زمینه های حضور اعضای هیات علمی دانشگاه ها را در امر پژوهش بیشتر كرد.

*** چشم انداز 20 ساله و سردمداری در علم
ایران با توجه به چشم انداز بیست ساله باید در زمینه های تولید علم در منطقه پیشرو باشد بنابراین ضروری است تا پژوهش های انجام شده به صورت كاربردی باشند و تنها انجام دادن آنها هدف نباشد. همكاری با برجسته ترین مراكز علمی و تحقیقاتی بین المللی می تواند تاثیر بهتری را در یافته های پژوهشی داخلی كشور داشته باشد. دانشگاه ها باید محصولات دانش بنیان با هدف توسعه كشور تولید كنند و بر پایه تدوین برنامه های راهبردی بلند مدت و كاربردی برای رسیدن به هدف های از پیش تعیین شده حركت كنند. توسعه تحقیقات كاربردی برای حل مسایل جامعه، پیشرفت در زمینه تحقیقات محصول محوربه منظورتولید بیشتر، تثبیت جایگاه دانشگاه ها و ایجاد بستری لازم برای پژوهش های باكیفیت از هدف های یك پژوهش علمی و كاربردی است.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9117**2002**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.