بيت كوين، پولِ داغ اين روزها!

در ادامه اين يادداشت مي خوانيم: اين روزها اخبار زيادي درباره 'بيت كوين' و ركوردهاي عجيبش منتشر مي شود و اين در حالي است كه در ايران، شناخت اندكي نسبت به اين واحد پولي و كلاً 'دارايي هاي ديجيتال' وجود دارد. بيت كوين تركيبي از بيت به معناي واحد اطلاعات رايانه اي و كوين به معناي سكه در زبان انگليسي است.

البته در حوزه اقتصاد نيز تكليف Bitcoin چندان مشخص نيست و حتي آنهايي كه به خوبي اين پول ديجيتال را مي شناسند توانايي ارائه تحليل قابل اعتمادي درباره اش ندارند. برخي از كشورها معاملات بيت كوين را ممنوع كرده اند، برخي ديگر سعي دارند خود را با آن همراه كنند اما اقدام اجرايي در اين رابطه ندارند! حتي اختلاف نظرهايي نيز ميان اداره كنندگان كشورها در رابطه با بيت كوين مشاهده مي شود. براي مثال روسيه از كشورهايي بود كه مقامات ارشد آن از به كارگيري ارز ديجيتال حمايت كردند اما كارشناسان و مقامات اقتصادي اين كشور ضمن مخالفت با بيت كوين، امكان استفاده رسمي از آن در روسيه را رد كرده اند.

با تمامي اين حواشي و همچنين ركوردهايي كه در شاخص برابري با دلار توسط بيت كوين ثبت مي شود به نظر مي رسد اين شكل از دارايي ديجيتال به تدريج خود را به بازارهاي سرمايه بين المللي تحميل خواهد كرد. براي نمونه با افزايش ارزش بيت كوين، بورس سي ام اي شيكاگو از تصميمي براي اضافه كردن سهام بيت كوين به ليست خود خبر داد كه در صورت اجرا گام بزرگي در راستاي تثبيت موقعيت بيت كوين به عنوان سرمايه اي مطمئن و واقعي تلقي مي شود.

نكته جالب ديگر در اين ميان، اختلاف نظر ميان ميلياردرهاي مطرح جهان در رابطه با بيت كوين است. براي مثال تام لي و بيل ميلر از نام هاي مطرح وال استريت جز حاميان و فردي مانند جيمي دايمن(از مديران ارشد جي پي مورگان) در گروه مخالفان قرار دارد. اين مدير عالي رتبه جي پي مورگان بيت كوين را شكلي نويني از كلاهبرداري مالي مي داند. هاوراد ماركس ميلياردر سرشناس نيز بيت كوين را و رويكرد به آنرا چيزي شبيه'شركت هاي هرمي' ارزيابي مي كند.

البته ميان مخالفان و موافقان بيت كوين يك گروه ميانه رو را نيز بايد در نظر گرفت كه اشخاصي مانند مارك كوبان ثروتمند سرشناس در آن حضور دارند. اين ها نه سرسختانه با بيت كوين مخالفت دارند و نه آنرا بهترين راه سرمايه گذاري مي دانند؛ به همين دليل با اختصاص بخشي از دارايي خود به سرمايه گذاري هايي مانند بيت كوين موافق هستند و البته متذكر مي شوند كه از قبل اين پول را از دست رفته بدانيد تا اگر مسير اتفاقات برخلاف ميل شما بود چندان دلگير نشويد!

با اين تفاسير، شايد برايتان جالب باشد تا درباره بيت كوين؛ اينكه از كجا آمده، چگونه قابل دسترسي است، چگونه معامله مي شود و ... اطلاعات بيشتري داشته باشيد.

بيت كوين چيست؟
شايد در ابتدا بهتر است تا اين پرسش را مطرح كنيم كه اساسا بيت كوين چيست؟ در پاسخ بايد گفت كشورهاي مختلف از واحد پول اختصاصي خود استفاده مي كنند و در برخي مناطق مانند حوزه يورو نيز يك ارز واحد رايج است. براي هر گونه فعاليت مالي بين المللي بارها پيش آمده كه پول خود را تبديل كنيد تا شرايط انتقال يا مصرف آن تسهيل شود. حال شكل جديدي از پول به ميدان آمده تا دشواري هاي موجود در كار با پول را به حداقل رسانده و همه چيز را تحت كنترل مالكان سرمايه در آورد؛ از اين رو بيت كوين نوعي شبكه توافقي است كه براساس نظام پرداخت جديد شكل گرفته و در نهايت يك نوع دارايي ديجيتال يا ساده تر بگوييم پول مجازي را بوجود آورده است. حال آنكه اين شبكه تحت كنترل شخص خاصي قرار ندارد و اين مهمترين تفاوت آن با ساير پول ها محسوب مي شود.

بيت كوين در واقع پول رايج در شبكه است كه به صورت مجازي ايجاد و نگهداري مي‌شود. شخص يا نهادي آن را كنترل نمي‌كند، چاپ نمي‌شود و به وسيله نرم‌افزاهاي رايانه‌اي كه در سراسر جهان مشغول حل مسائل رياضي هستند، توليد مي‌شود.

توجه داشته باشيد پول هاي رايج يا از اين به بعد بگوئيم 'سنتي'! توسط بانك هاي مركزي ايجاد مي شوند و بانك تصميم مي گيرد كه اين پول وجود داشته باشد اما بيت كوين يك شبكه پرداخت غير متمركز است كه هيچ شخص يا كمپاني خاصي روي فرايند توليد و تغيير قيمت آن كنترل ندارد. در اين شرايط هر كس روي محيط مجازي كنترل پول خود را برعهده دارد و در واقع بر سيستم مالي بيت كوين اثر گذار مي شود. از اين رو تراكنش هاي اين شبكه به صورت همتا به همتا(P2P) و بدون نياز به واسطه انجام مي شود اين بدان مفهوم است كه ما براي انجام تراكنش ها نيازي به نهادهاي متمركز مانند بانك ها نخواهيم داشت.

كمي بالاتر به شبكه پرداخت غير متمركز براي بيت كوين اشاره كرديم كه تفاوت اصلي آن با ارزها سنتي است. يه چنين شبكه اي بلاك چِين مي گويند كه براي آن تعريفي ساده ارائه مي كنيم:
هم اكنون فعاليت هاي روزانه ما ارتباط بسيار نزديكي با واسطه ها دارد. براي مثال امور بانكي يا حتي ايميل هاي خود را با كمك شركت ها و سازمان هاي واسطه انجام مي دهيم. زماني كه شما پستي در يك شبكه اجتماعي ارسال مي كنيد در واقع ابتدا اين پست را به پايگاه داده سازمان مالك آن شبكه اجتماعي ارسال كرده و سپس واسطه مذكور آن را براي دوستان تان ارسال مي كند. از اين رو همه فعاليت هاي ما تحت كنترل واسطه ها قرار دارند. اما در پايگاه داده بلاك چين، اطلاعات يا همان ديتا ميان ميليون ها رايانه توزيع شده اند و عملا نمي توان كنترلي بر آنها داشت. فرض كنيد شخصي بخواهد بلاك چين را هك كند كه براي اين كار مي بايست بالغ بر 50 درصد رايانه هاي موجود در شبكه كه رمزنگاري پيشرفته اي دارند را هك كند كه تقريبا غيرممكن است.

- براي نمونه اگر هر كدام از شبكه هاي اجتماعي محبوب روي بلاك چين اجرا شوند فقط كاربر مي تواند پست هاي خود را حذف كند و حتي مديران شبكه هاي مذكور نيز كنترلي بر امور نخواهند داشت. براي همين بلاك چين احتمال تقلب و خطا را به ميزان قابل توجهي از ميان مي برد.

بيت كوين را چه كسي اختراع كرده است؟
هر چند اطلاعات دقيقي در اين رابطه وجود ندارد اما مشخصات اولين بيت كوين در سال 2009 توسط يك برنامه نويس رايانه با نام ساختگي ساتوشي ناكاموتو (Satoshi Nakamoto) در يك فهرست ايميل رمزنگاري شده، انتشار يافت. پس از آن اين پروژه توسط توسعه دهندگان مراحل رشد و پيشرفت خود را طي كرده است. هدف ناكاموتو توليد پولي مستقل از هر نوع مركز دولتي با قابليت انتقال به صورت مجازي در بالاترين سرعت ممكن بود. بدين ترتيب افرادي كه نرم افزار بيت كوين را روي رايانه يا گجت هاي هوشمند خود دارند از طريق اينترنت به يكديگر متصل شده و شبكه پرداخت با بيت كوين را شكل مي دهند. از اين رو ارز ديجيتال مذكور بدون شبكه پرداختي كه شرح داده شد عملا بي معني خواهد بود.

شبكه فعاليت و تراكنش هاي هر عضو خود را پيگيري كرده و هر گونه خطا و پنهان كاري به سرعت فاش خواهد شد.

مالكيت شبكه
همانطور كه عنوان شد شبكه بيت كوين مالكي ندارد و اين اتصال كاربران در سراسر جهان است كه به شبكه بيت كوين موجوديت مي دهد. توسعه دهنگان با توجه به متن باز بودن بيت كوين فقط شرايط شبكه را بهبود مي دهند اما پروتكل اصلي به هيچ عنوان قابل تغيير نيستند.

تراكنش ها
اكنون مي دانيم كه بيت كوين مستقل و غير متمركز عمل مي كند. در نظر داشته باشيد براي انتقال پول از كارت بانكي خود نيازمند بانك يا همان سازمان واسطه هستيم. در اين شرايط تراكنش موردنظرمان نيازمند تاييد از سمت بانك است كه موجودي حساب را كم كرده و به حساب مقصد منتقل مي كند اما همان طور كه تاكيد شد بيت كوين غيرمتمركز عمل مي كند و رايانه هاي فعال در سراسر شبكه وظيفه تاييد و انجام تراكنش را برعهده دارند. بيت كوين در كيف پول الكتريكي كاربر با نام وَلِت ذخيره مي شود كه شبيه حساب بانكي عمل مي كند اما تحت نظارت واسطه قرار نداشته و متعلق به كاربر است.

از اين رو زماني كه مي خواهيم در شبكه بيت كوين پول جابجا كنيم تنها كافي است آدرس ولت فرد موردنظر خود را دريافت كرده تا تراكنش را كامل كنيم. مقدار مدنظر ما از بيت كوين وارد شبكه شده و تحت محاسبات رايانه اي شبكه به مقصد مي رسد.

چگونگي كسب ييت كوين

براساس پروتكل تعريف شده براي بيت كوين، افراد رايانه هاي پرقدرت خود را در اختيار شبكه قرار مي دهد تا ضمن كمك به شبكه بيت كوين موقعيتي به نام ماينر يا استخراج كننده نيز شكل بگيرد اين افراد به ازاي محاسبات و تراكنش هاي تاييد شده در شبكه، بيت كوين هاي جديدي را به عنوان پاداش دريافت مي كنند.

با استفاده از روش پرداخت با بيت كوين و يا دريافت دستمزد يك فعاليت با اين ارزديجيتال مي توانيم مالك آن باشيم. همچنين امكان خريد از صرافي هاي و دلال هاي آنلاين وجود دارد. به اين روش ها؛ مبادله مستقيم و همچنين استخراج بيت كوين كه كمي قبل تر توضيح داده شد نيز اضافه مي شود. وب سايت هاي متنوعي وجود دارند كه به خريد و فروش بيت كوين مي پردازند.

اختراع ناكاموتو كاملا بصورت نرم افزاري كنترل و برنامه ريزي شده و طي 2 دهه آينده 21 ميليون بيت كوين توليد خواهد كرد. براساس اطلاعات ارائه شده روند اين توليد نيز بدين صورت است كه هر ده دقيقه يك بار سكه ها با روشي شبيه لاتاري به بازار عرضه مي شوند تا اشخاصي كه دنبال سكه ها هستند با شركت در لاتاري برنده ميدان باشند. طي اين روند آنهايي كه سريع ترين رايانه ها را دراختيار داشته باشند بيشترين پول را به دست مي آورند و سايرين نيز به نسبت سرعت خود برداشت خواهند داشت. فرايند توليد و توزيع بيت كوين را 'ماينينگ' نام گذاشته اند و از نرم افزار 'بيت كوين ماينر' براي شركت در لاتاري مذكور استفاده مي شود. براي شروع نيز داشتن يك كيف پول الكترونيك يا همان ولت ضروري است كه با مراجعه به سايت رسمي بيت كوين، دانلود و فرد مالك يك شماره حساب يا بهتر بگوئيم 'بيت كوين آدرس'مي شود. شماره حسابي كه با عدد 1 شروع شده و اين هويت شما در بازار معاملاتي بيت كوين خواهد بود مثلا چيزي شبيه اين : 1DSCGHFgydkdJIt7KDK9jioUI

استخراج بيت كوين يك كسب و كار رقابتي است از اين رو هرچه استخراج كنندگان بيشتري به شبكه وارد شوند رقابت افزايش يافته و درآمدزايي از آن دشوارتر خواهد شد. ماينرهاي بيت كوين براي حضور در اين رقابت بايد به دنبال راهكارهاي جديدي باشند تا هزينه هاي استخراج را كم كنند. از اين رو شركت هاي بزرگ استخراج كننده به كشور هايي مي روند كه ماليات كمتري بپردازند و خدمات اينترنت در آنجا ارزان باشد.

يكي از مهم ترين مزيت هاي بيت كوين اين است كه شرايطي را فراهم مي كند تا تراكنش كيف پول يا همان ولت كاربران در بلاك چين بيت كوين براي همه قابل رويت و پيگيري باشد اما بدون آنكه نام يا مشخصات مالك كيف پول فاش شود.

توجه به اين نكته ضروري است كه تراكنش ها قابل بازگشت نيستند مگر آنكه دريافت كننده آن را براي شما بازگرداند. چانچه به هر دليل بيت كوين خود را از دست بدهيد يا ولت شما به اصطلاح گم شود -و البته از آن نسخه پشتيبان هم نداشته باشيد- بيت كوين هاي شما در شبكه باقي مي ماند اما از گردش براي هميشه خارج مي شوند. از اين رو لازم است تا تمهيداتي براي نگهداري مناسب از كيف پول ديجيتال خود انديشيده باشيد.

آينده
پيش بيني دقيق در رابطه با آينده پول ديجيتال غيرممكن به نظر مي رسد و آنچه طرفداران يا مخالفانش بيان مي كنند نمي تواند مرجعي قابل اعتماد براي آينده نگري در اين موضوع باشد.
پيش از هر چيز بايد بدانيم كه بيت كوين ارز جديدي است كه فعالانه در مسير توسعه قرار دارد اما برقراري ارتباط و پذيرش آن نزد مخاطب احتمالا پروسه اي نخواهد بود كه در كوتاه مدت انتظارش را داشته باشيم. از سوي ديگر همواره بيت كوين را در مقابل شكل سنتي پول مورد ارزيابي و سنجش قرار مي دهند كه اين نيز نمي تواند فرمول مناسبي باشد.
سابقه شكل گيري و نياز به چيزي مانند پول به زماني باز مي گردد كه انسان به تدريج مبادله كالا به كالا را تجربه كرده و نابرابري ارزش كالاها و خدمات مختلف او را به سمت توافق بر يك شي با ارزش به عنوان شاخص معاوضه سوق داده است. از اين رو تا به امروز عادت كرده ايم كه دارايي را به صورت فيزيكي درك و لمس كنيم مانند اسكناس، فلزات ارزشمند، خانه، ماشين و هر چيز ديگر كه برايمان ارزشمند است.
حال شكل جديدي از پول وارد يك چرخه بين المللي شده كه عملا امكان درك فيزيكي آن به عنوان يك دارايي با ارزش وجود ندارد براي همين زمان زيادي لازم است تا بتوان اين شكل از گردش مالي را درك كرد.

درباره بيت كوين، پولِ داغ اين روزها!

شايد گقته شود بيت كوين اين روزها با سرعت مسير افزايش ارزش را پيش گرفته و بنابراين با اقبال مخاطبان مواجه خواهد شد اما همان طور كه در ابتداي بحث نيز اشاره شد بيشتر طرفداران بيت كوين هم اكنون از گروه سرمايه گذاران ماجراجو هستند كه حذف بخشي از سرمايه شان هم چندان موقعيت زندگي آنها را چالشي نخواهد كرد اينكه چنين شرايطي را بخواهيم براي عموم جامعه در نظر بگيريم ، دور از ذهن است.

حال بايد منتظر ماند تا بيت كوين خودش آينده را مشخص كند كه آيا پول ديجيتال در تمامي مراودات پول هاي سنتي، جايگزين خواهد شد يا آنكه حال و هواي اين روزهاي بيت كوين تنها يك رويداد مقطعي و هيجاني است كه از ميان خواهد رفت؟! البته مي توان حالت سومي را هم در نظر داشت و آن حضور بيت كوين كنار روش هاي موجود با محوريت پول به اصطلاح سنتي و تداوم مسير توسعه و پيشرفت در شبكه پول هاي ديجيتال است تا در نهايت شايد روزي بيت كوين انتخاب اول بازار سرمايه شود.
*منبع: پايگاه خبري عصر ايران/25 آذر 96
** اول ** 1337- انتشار دهنده: خداوردي اسدي