به گزارش ايرنا، شب يلدا يا همان آخرين شبي كه فردايش زمستان ناميده مي‌شود، در تمام ايران با آداب و رسوم و سنت هاي ديرينه اي همراه بوده و مردمان استان خراسان شمالي هم با جمع شدن دورهم بلندترين شب سال را به صبح مي‌رسانند.
اقوام تركمن، كرمانج، ترك، تات و بلوچ در اين استان 863 هزار نفري با آداب و رسوم ويژه كه بيشتر آن ها شبيه هم هستند، عليرغم گسترش فضاي مجازي، در كنار خانواده و اقوام به شب نشيني در طولاني ترين شب سال مي پردازند.
يلدا يعني تولد؛ تولد خورشيد در انتهاي يك شب سرد و طولاني زمستان، يلدا براي ايرانيان نماد غلبه بر ديو تاريكي و رفتن به سوي روشني است، در آيين مردم ايران قديم، خورشيد نماد اهورامزدا و شب نماد اهريمن بود به همين خاطر شبي كه غلبه تاريكي بر نور به زوال مي‌رفت، شب مقدسي محسوب مي‌شد.
يلدا فرصتي است تا بزرگ و كوچك زير سقف خانه دور هم جمع شوند، حافظ بخوانند، درد دل كنند، هندوانه و انار بخورند خاطرات را زنده كنند پاي نصيحت پدربزرگ و مادر بزرگ بنشينند و در يك قاب لبخند بزنند.
يلدا از پس روزگاران به ما رسيده و به خانه‌هايمان سرك كشيده تا دوباره در هوايش نفسي تازه كنيم و سرمايش را به گرماي خانواده بسپاريم.
يكي كارشناس ارشد جامعه شناسي در خراسان شمالي مي گويد: ما مي‌توانيم از فرصت اين شب براي عمق بخشي به برخي رفتارهاي ديني مانند صله رحم استفاده كنيم تا دل‌ها به هم نزديك شود.
علي نظري در گفت و گو با ايرنا شكاف ميان نسل‌ها را يكي از مشكلات دنياي مدرن مي داند كه يلدا مي‌تواند حداقل براي يك شب آن را ترميم كند، در اين شب كوچك‌ترها و بزرگ‌ترها با هم هم‌صحبت مي‌شوند و خاطرات و عبرت‌ها را مرور مي‌كنند.
وي گفت: تمام دغدغه يلدا را مي‌توان از سنت‌ها و رسوم نشاني گرفت به طوريكه دوري از اين رسوم كه بر اساس اخلاقيات، همسويي با طبيعت، قناعت و خردورزي بوده يلداي جوان و شاداب را به پيرزني غرغرو بدل ساخته كه كسي تمايلي به هم‌صحبتي با آن ندارد.
نظري بابيان اينكه در رسوم يلدا عنصر غريبه جايگاه ندارد افزود: امروز در مهماني‌هاي شب يلدا هر يك از افراد خانواده ممكن است با يك گوشي تلفن همراه مشغول باشد و به‌خصوص كودكان در دنياي بازي‌هاي مجازي غرق باشند و فراموش كنند شب يلدا چه بوده و چه طعمي دارد.
اين استاد دانشگاه مي گويد: يلدا درواقع پيوند نسل‌هاي مختلف است و اينكه پند و اندرزهايي از سوي بزرگ‌ترها به كوچك‌ترها انتقال يابد تا به واسطه آن دلگرم باشند و سختي‌ها و سردهاي زندگي را از سر بگذرانند.
نظري گفت: با وجود اينكه امروز محافل خانوادگي شب چله جاي خود را به مراسم دورهمي جوانان داده و گسترش وسايل ارتباطي از جمله موبايل و اينترنت از صفا و صميميت شب چله كاسته است اما هنوز هم در بسياري از مناطق خراسان شمالي اين آيين و رسوم به قوت خود باقي است.
وي افزود: متل گويي يكي از مراسم‌هايي است كه در اين شب رواج داشته و فرصت خوبي است تا اين شكاف بين نسل‌ها به حداقل رسيده و پيرها فرصت كنند تا تجربيات خود را در اختيار جوان ترها بگذارند.
يك محقق و پژوهشگر در استان خراسان شمالي گفت: مراسم شب يلدا، از همان گذشته تا امروز معمولا با دعوت ريش‌سفيد قوم يا طايفه انجام مي‌شود و لذا چند خانوار در خانه ريش‌سفيد قوم دورهم جمع مي‌شوند و در كنار خوردن ميوه‌ها و تنقلات جوياي حال يكديگر مي‌شوند.
محمد اسماعيل مقيمي اظهار كرد: در مراسم شب يلدا غذاهاي معروفي طبخ و مورداستفاده خانواده‌ها قرار مي‌گيرد كه به معروف‌ترين اين غذاها مي‌توان قورمه، گوشت سرخ‌كني، نون روغني و برنج اشاره كرد.
وي گفت: فلسفه برگزاري شب چله يا همان شب يلدا بيشتر علاوه بر جنبه سرگرمي محفل آموزشي و پندآميز براي خانواده‌ها است چرا كه خانواده‌ها با جمع شدن دورهم و خوردن آجيل و ميوه به‌ويژه هندوانه آن را به‌عنوان يك سرگرمي شبانه قلمداد مي‌كنند.
مقيمي افزود: از مهم‌ترين برنامه‌هاي شب يلدا مي‌توان به بيت خواني، نقل و قول داستان توسط مادربزرگ‌ها، كتاب‌خواني و نقل داستان‌هاي قديمي و داستان‌هاي پيامبران و ائمه اطهار اشاره كرد.
محقق و پژوهشگر در استان خراسان شمالي گفت: معروف‌ترين خوراكي‌هايي كه در شب يلدا خانواده‌ها مورداستفاده قرار مي‌دهند عبارت‌اند از آجيل، هندوانه، خربزه زمستاني، سيب، انار، گردو، بادام، نخود و كشمش، كه اين خوراكي توسط بزرگ فاميل براي پذيرايي از ميهمانان آماده مي‌شود.
مقيمي افزود: هندوانه جزو ميوه‌هاي لاينفك مراسم شب يلدا است و اين ميوه حتماً بايد كنار سفره باشد
چرا كه هندوانه سمبل شيريني، خونگرمي، سرسبزي و شادابي است و اكثر مردم خريد شب چله خود را با انتخاب هندوانه شروع مي كنند و هندوانه خريدن از رسومي است كه از گذشته تاكنون باقي مانده است.
وي با بيان اينكه ميوه شب چله بيشتر هندوانه و انار بوده و آجيل هاي مخصوص شب چله هم بيشتر ميوه هاي خشك شده و محصولات باغي است گفت: مردم براين عقيده‌اند كه اگر در شب چله زمستان هندوانه بخورند از گرما چله تابستان در امان خواهند بود.
وي تصريح كرد: شاهنامه خواني، حافظ خواني و برگزاري مراسم و آيين كف زني از ديگر مراسم شب چله استان خراسان شمالي است.
وي گفت: امروز در كنار خوراكي‌هايي كه به آن اشاره كردم، معمولاً از ساير ميوه‌ها مثل پرتقال، موز، ليموشيرين، كيوي و ساير خوراكي‌ها مثل انواع شيريني‌ها استفاده مي‌شود.
وي با بيان اينكه برخي از خانواده‌ها هم هستند كه تازه عروس و داماد دارند و رسم بر اين است كه در شب چله خانواده داماد براي عروس هديه يا به اصطلاح شب چله مي برند افزود: اين مراسم مخصوص پسراني است كه با دختري نامزد كرده‌اند و دختر هنوز در خانه پدرش است.
وي تصريح كرد: همچنين خانواده داماد هداياي مرسوم از جمله كفش و لباس زمستاني، ميوه و شيريني و ساير...، به شكل‌هاي زيبا بسته مي‌كنند و داخل سيني هاي بزرگ يا همان مجمع قرار مي‌دهند و با خواندن شعر به همراه بزرگان فاميل براي عروس مي‌برند.
مقيمي گفت: به علاوه هر خانواده به تناسب بضاعتشان ممكن است يك النگو يا انگشتر طلا هم براي عروسشان در شب چله ببرند كه البته اين مراسم هنوز هم برگزار مي‌شود.
مردم استان خراسان شمالي از اقوام كرمانج، فارس (تات)، ترك و تركمن و اقليت هاي قومي گوناگون ديگر تشكيل شده و اين استان كانون وحدت قوميت ها و مذاهب مختلف است.
7186/6042
خبرنگار: فاطمه مقدسي باجگيران** انتشار دهنده: سيد حسين قدسي
بجنورد- ايرنا- صداي پاي زمستان از ميان آخرين برگ هاي پاييزي به گوش مي‌رسد، سوز سرماي دي ماه كم كم زمين را از برگ هاي زرد پاييزي جارو كرده و آن را آماده ميزباني از زمستان مي‌كند به همين منظور مردمان گنجينه فرهنگ ها شب يلدا را با شور وشوق خاص برگزار مي كنند.
