به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، افزایش نزدیك به دو برابری قیمت كاغذ در یك ماه گذشته انتقاد و اعتراضات زیادی را از سوی مدیران مسوولِ روزنامه ها و ناشران كتاب برانگیخته است.
در واكنش به این اتفاق شمار زیادی از روزنامه ها شمارگان و تعداد صفحات خود را كاهش داده تا بتوانند در بازار گران كاغذ به حیات خود ادامه دهند.
اهالی نشر بر این باورند كه دولت باید بتواند با مدیریت قیمت كاغذ و حمایت از مطبوعات و ناشران از تضعیف رسانه های كاغذی و همچنین صنعت نشر جلوگیری كند.
در این بین، برخی دست اندركاران نشر و اهالی مطبوعات موضوعاتی چون احتكار كاغذ برای بیشتر گران شدن آن، تعلق نگرفتن ارز مبادله ای به كاغذ و تغییر تعرفه واردات كاغذ در سال آینده را دلیلِ وانفسای امروزِ بازار كاغذ می دانند. این درحالی است كه «سیدعباس صالحی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، افزایش قیمت جهانی را دلیل اصلی گرانی كاغذ عنوان كرده است.
وی با بیان اینكه، گرانی كاغذ از عوامل مختلفی همچون افزایش قیمت جهانی كاغذ و بالا رفتن قیمت ارز متاثر است، مواردی چون تغییر تعرفه كاغذ در سال آینده و تعلق نگرفتن ارز مبادله ای به كاغذ، كه برخی عامل گرانی كاغذ می دانند را شایعه دانست. تعرفه كاغذ نیز سال آینده تغییر نخواهد كرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود ، كاغذ همچنان با ارز مبادله ای معامله می شود و تسریع در گشایش ارز مبادله ای برای كاغذ از سوی بانك مركزی به تعادل قیمت كاغذ كمك می كند تا با قیمت جهانی تفاوت نداشته باشد.
** گرانی كاغذ برابر با كاهش شمارگان و صفحات نشریات
سخنان صالحی در تبیین چرایی گران شدن كاغذ و توصیف بازار كاغذ برای سال های آتی اگرچه می تواند تا اندازه ای امیدواركننده باشد، اما به نظر می رسد نتوانسته اهالی نشر و مطبوعات را قانع كرده و از نگرانی این روزهای آنان بكاهد. اهالی نشر، گرانی در بازار كاغذ را منجر به كاهش چاپ نشریات به ویژه نشریات بخش خصوصی می دانند.
«خسرو نقیبی» سردبیر روزنامه «سینما» در یادداشتی در این روزنامه، با اعلام این مطلب كه روزنامه سینما از 18 آذر و در اعتراض به افزایش دو برابری قیمت كاغذ فقط در اینترنت منتشر می شود، نوشت: در هفته گذشته نشریات بخش خصوصی و به ویژه روزنامه ها كه نیاز به خرید روزانه كاغذ دارند بحران بزرگی را تجربه كرده اند.
«قیمت كاغذ ظرف یك هفته گذشته و پس از برداشته شدن تعرفه واردات از سوی دولت دو برابر افزایش یافت و این برای نشریات خصوصی یعنی افزایش دو برابری هزینه‌ها و برهم خوردن تراز مالی سالانه‌ای كه هر نشریه ای براساس آن بنا شده است.»
نقیبی در ادامه یادداشت خود آورده است: انتظار ما از دیگر رسانه های خصوصی این است كه همراه روزنامه سینما شوند و برای یكبار هم كه شده بدون در نظر گرفتن رقابت ها و اختلافات صنفی كنار یكدیگر بایستند تا در كنار هم نشان دهیم برای زیست بی طرف در حوزه رسانه نیاز به ثبات نسبی اقتصادی داریم، و این جز در سایه حمایت دولت از رسانه های خصوصی امكان پذیر نیست.
«ما حمایت تازه یا بی سبب نمی خواهیم، برقراری تعادل در دولت، مذاكره برای بازگشت قیمت كاغذ به پیش از برداشته شدن تعرفه واردات و سنگ نینداختن در راه انتشار نشریات كوچك خصوصی را می خواهیم. »
** زنگ خطر ادامه حیات نشریات
برخی اهالی نشر تا جایی وضعیت كنونی بازار كاغذ را نامناسب می دانند كه ادامه این شرایط را زنگ خطری برای حیات صنعت نشر و همچنین مطبوعات بر می شمارند.
«محمود مختاریان» روزنامه نگار و كارشناس رسانه در یادداشتی با عنوان «زنگ خطر كاغذی ادامه حیات نشریات» كه بیستم آذرماه در روزنامه «ایران» منتشر شد، نوشت: اولین صدمه ای كه از گرانی كاغذ به وجود می آید متلاشی كردن صنعت نشر و چاپ است. حتی كاغذ فروش‌ها نیز علاقه ندارند كه قیمت كاغذ بالا برود چون باعث آشفتگی بازار خواهد شد.
با توجه به اینكه فصل پاییز و زمستان فصل رونق انتشار كتاب است گرانی كاغذ باعث ریزش مخاطب و به دنبال آن تعطیلی مجلات و روزنامه هایی می‌شود كه در حال حاضر هم به سختی اداره می شوند. در حال حاضر گران شدن كاغذ و كمبود آن یك زنگ خطر جدی برای نشریات چاپی محسوب می‌شود. به همین دلیل دولت باید با كمك به آنها از تعطیلی این نشریات جلوگیری كند. منهای اینكه از نظر محتوایی و شكلی نشریات و روزنامه‌های چاپی نیاز به بازنگری جدی دارند تا با بهتر شدن به نیاز‌های ضروری مخاطبان پاسخ دهند.
** انتظارها از دولت چیست؟
به دنبال شرایط ناخوشایند ایجاد شده در بازار كاغذ و در پی گرانی و كمیاب شدن این كالای عمدتا وارداتی، طی روزهای گذشته، موجی از انتظارها و درخواست ها از دولت از سوی ناشران و اهالی مطبوعات، به راه افتاده است.
«مهدی رحمانیان» مدیر مسوول روزنامه «شرق»، با اشاره به كاهش چهار صفحه از این روزنامه به خاطر نبود كاغذ در بازار می گوید: مشكل ما در حال حاضر گرانی نیست بلكه نبود كاغذ است. اگر كاغذ در حال حاضر در بازار وجود داشت ما با قرض هم آن را می‌خریدیم اما به خاطر مدیریت ضعیف مسوولان با نبود كاغذ در بازار مواجه هستیم.
رحمانیان در ادامه می افزاید: گویا تعدادی از تجار به احتكار كاغذ دست زده اند كه البته من از این موضوع به صورت قطعی با خبر نیستم. در شرایط نبود كاغذ به عنوان كالای استراتژیك هیچ نهاد دولتی ای پاسخگوی این شرایط نیست. اگر مدیریت ما زنده و پویا عمل می كرد سریع از طریق هواپیمایی كاغذ وارد می شد اما متأسفانه این كار انجام نشد.
«محمدمهدی فرقانی» كارشناس رسانه و رییس دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه، نیز در باره گرانی كاغذ می گوید: در هر صورت مطبوعات و كتاب نقش مهمی در فرهنگ سازی و پیشبرد توسعه ایفا می‌كنند اما گرانی كاغذ باعث نابسامان شدن وضعیت رسانه‌ها شده است. با توجه به پایین بودن شمارگان مطبوعات و حضور نداشتن محصولاتی مانند كتاب و روزنامه در سبد مصرفی خانواده‌ها گرانی كاغذ باعث كاهش صفحات روزنامه، گرانی روزنامه و كاهش شمارگان روزنامه‌ها خواهد شد.
به گفته فرقانی، باید مسوولان در خصوص علت گرانی و نبود كاغذ اظهار نظر كنند.
** صنعت نشر به حمایت نیاز دارد
گرانی كاغذ بی شك در كنار آسیب زدن به میزان چاپ نشریات و روزنامه ها، صنعت نشر كتاب را نیز دستخوش برخی چالش ها و محدودیت ها می سازد.
در همین زمینه «اعظم كیان افراز» مدیر انتشارات افراز و سخنگوی انجمن صنفی كارفرمایی زنان ناشر در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، با تاكید بر اهمیت حمایت های مالی از ناشران از جمله ارایه یارانه كاغذ به ناشران، گفت: باید بیشتر از اینها از حوزه فرهنگ حمایت كرد. درست است كه وزارت ارشاد با برگزاری نمایشگاه هایی چون نمایشگاه كتاب و برنامه هایی چون عیدانه كتاب، پاییزه كتاب تلاش خود را برای رسیدن راحت تر كتاب به دست مخاطبان انجام می دهد اما همچنان مسایلی وجود دارد كه سرانه مطالعه كتاب را پایین نگه داشته است.
به گفته كیان افراز، گرانی و نوسان قیمت كاغذ، یكی از مشكلاتی است كه باعث بالا رفتن قیمت كتاب می شود و این موضوع موجب سخت شدن خرید كتاب برای مخاطبان شده است.
وی در این زمینه افزود: ما باید كاغذ را با همان ارز خارجی كه وارد می شود بخریم؛ یعنی برای خرید كاغذ یارانه ای به ما تعلق نمی گیرد و دیگر هزینه های چاپ كتاب نیز سرسام آور است. در این زمینه باید حمایت بیشتری از ناشران صورت گیرد تا كتاب با قیمت مناسب تری به دست مخاطبان برسد.
حوزه نشر، اعم از كتاب و مطبوعات، به عنوان یكی از مهم ترین حوزه های فرهنگی كه با آگاهی و دانش جامعه ارتباط مستقیم دارد، همواره نیازمند توجه و رسیدگی مسوولان است. این عرصه هر اندازه بیشتر مورد توجه و اهتمام مسوولان قرار گیرد، به همان میزان شاهد شكوفایی و رشد فرهنگی جامعه خواهیم بود .
از این رو شایسته است مسوولان نسبت به دغدغه های این روزهای دست اندركاران حوزه نشر و مطبوعات در خصوص گرانی و كمیابی كاغذ، اقداماتی درخور از خود نشان دهند. اگرچه به نظر می رسد، دست اندركاران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای رفع نگرانی ناشران و اهالی مطبوعات، گام هایی را برداشته اند.
در همین زمینه، «مهران عباسی اناركی» مشاور معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به تازگی در خصوص كمبود كاغذ و مشكلات روزنامه های مكتوب گفت: طی جلساتی كه در چند روز اخیر با برخی مدیران با سابقه مطبوعاتی و برخی وارد كنندگان كاغذ برگزار شد ، مقرر شد تسهیل در امر اختصاص ارز مبادله‌ای و پیگیری تخصیص این ارز به واردكنندگان شناخته شده از 19 آذرماه امسال صورت گیرد.
به گفته عباسی اناركی، تضمین برای فروش كاغذ وارداتی به مطبوعات، نظارت بر خرید به اندازه مطبوعات از واردكنندگان اصلی با هدف جلوگیری از ایجاد بازار سیاه، تلاش برای فروش كاغذ با قیمت كمتر از كیلویی 2 هزار و 900 تومان تا پایان امسال و توافق برای پرداخت پول كاغذ خریداری شده روزنامه ها به صورت مرحله ای (با توجه به كمبود نقدینگی) از جمله موارد مطرح شده در جلسات بود كه تا پایان هفته جاری نهایی و به صورت رسمی اعلام خواهد شد.
امید است با تلاش مسوولان ذیربط، به زودی چالش ایجاد شده در مسیر فعالیت رسانه های مكتوب و همچنین ناشران كتاب مدیریت و تا جای ممكن برطرف شود.
پژوهشم**9282**1601**خبرنگار: مهتاب افشین نسب** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید
تهران- ایرنا- گرانی كاغذ در چند هفته گذشته، نگرانی هایی را در میان ناشران و اهالی مطبوعات برانگیخته است تا جایی كه برخی این گرانی را زنگ خطری برای ادامه حیات نشریات می دانند. در عین حال كه مسوولان فرهنگی از برخی تلاش ها برای رفع این چالش سخن به میان آورده اند.
