به گزارش روز دوشنبه خبرنگار معارف ايرنا از دبيرخانه شوراي توسعه فرهنگ قرآني، در سومين جلسه ستاد راهبري طرح ملي حفظ قرآن كريم پس از بحث‌هاي هر يك از اعضا، راهبردها و نهادهاي متولي اين طرح به صورت جداگانه مورد بررسي قرار گرفت كه با تغييراتي به تصويب رسيد و مصوبه آن طي روزهاي آتي به نهادهاي مرتبط ابلاغ خواهد شد.
دبير شوراي توسعه فرهنگ قرآني و رئيس ستاد راهبري طرح ملي حفظ قرآن كريم در اين خصوص گفت: حفظ قرآن محوري‌ترين نقطه در تحولات و نهضت قرآني كشور است و در پيشنويسهاي سند اقدامات ملي ذيل راهبردها تعريف شده بود كه با توجه به آنها گزينه پيشنهادي توليت اين اقدامات و نهادهاي همكار به عنوان نهادهاي مجري نيز مشخص شده است.
حجت‌الاسلام حميد محمدي با اشاره به اينكه در كار حفظ قرآن كريم سه عمليات از سه جنس متفاوت وجود دارد، گفت: اولين عمليات، سياستگذاري و برنامه‌ريزي كلان است كه كار شورا است و هم اينك انجام مي‌شود، عمليات دوم كارهاي پشتيباني اعم از مالي، انساني و تبليغاتي را در بر مي گيرد و عمليات سوم نيز تربيت حافظ قرآن است كه نتيجه نهايي آن حافظ كل قرآن خواهد بود.
وي افزود: در بحث پشتيباني، جاي نگراني است كه ممكن است دستگاه‌ها وظايف خود را به خوبي انجام ندهند، بنابراين اگر قرار است نظارتي هم صورت بگيرد، بايد در اين بخش باشد و با شاخص‌هايي كه وجود دارد هر كدام از اين عوامل موارد مورد بررسي قرار مي‌گيرد از همين رو در اين مرحله بايد سخت‌گيري بيشتر باشد چرا كه كوچك‌ترين كم كاري مي‌تواند به ساير مراحل و خروجي كار آسيب برساند.
دبير شوراي توسعه فرهنگ قرآني با اشاره به اينكه در خروجي كار نيز بايد صحت آمار مورد بررسي قرار گيرد، اظهار كرد: بايد اين مساله كه كيفيت حفظ درست است يا خير نيز مورد بررسي قرار گيرد، ما در طرح پايش از دستگاه‌هايي كه وظيفه تربيت حافظان قرآن را برعهده دارند، ظرفيت هايي كه در اختيار آنها بوده است را بررسي مي كنيم و به نسبت كمبودها و ظرفيتي كه در اختيار نداشته‌اند مي‌توانيم توجيهات آنها را بپذيريم.
وي افزود: براي دستگاه‌هايي كه در قسمت سوم يا عمليات سوم نقش دارند، نقش تربيت كننده حافظ قرآن قائل مي‌شويم و به عنوان مثال براي دستگاهي كه در بحث پشتيباني يا سياستگذاري حضور داشته است، نقش تربيت كننده حافظ قرآن قائل نخواهيم شد.
** تشويق كودكان زير هفت سال
بر اساس اين گزارش از جمله تغييراتي كه در اين جلسه براي نهادهاي متولي راهبردها و اقدامات ملي لحاظ شد مي‌توان به راهبرد دوم اشاره كرد.
در اين راهبرد كه به موضوع «تشويق و زمينه‌سازي براي آشنايي كودكان زير هفت سال با قرآن و شروع حفظ از اين سنين» مربوط است، بحث بر سر نهاد متولي اين راهبرد بود.
برهمين اساس، دو نهاد وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزيستي به عنوان نهادهايي كه مي‌توانند در اين زمينه فعاليت داشته باشند معرفي شدند كه در نهايت وزارت آموزش و پرورش و مركز مديريت حوزههاي خواهران به عنوان گزينه توليت اين راهبرد معرفي شد.
** تربيت مربي حفظ قرآن
همچنين در راهبرد چهارم نيز كه در مورد «تربيت معلم و مربي حفظ قرآن و ايجاد تسهيلات و ساز و كارهاي لازم براي حضور حافظان قرآن در مديريت مدارس و تدريس با تمركز بر مراكز پيش‌دبستاني و دبستان» است، بحث‌هاي فراواني در مورد توليت بر آن صورت گرفت.
در اين بخش مقرر شد تا توليت تربيت معلم رسمي بر عهده وزارت آموزش و پرورش و آموزش غير رسمي از بين وزارت ارشاد، سازمان اوقاف و سازمان دارالقرآن بر عهده سازمان اوقاف و امور خيريه انتخاب شود.
** ارتقاي جايگاه حافظان قرآن
همچنين در راهبرد هفتم كه به موضوع «ارتقاي جايگاه حفظ و حافظان قرآن در فرايندهاي آموزشي، ارزيابي و ارتقاي استادان و دانشجويان در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي» مي‌پردازد، بحث توليت بر عهده نهاد نمايندگي ولي فقيه در دانشگاه‌ها نهاده شد.
در راهبرد 13 كه به موضوع «ترغيب شركتها و موسسات خصوصي و مردمي غير قرآني به حفظ و استفاده از حافظان قرآن» اختصاص يافته است، به جاي در كلمه «اتحاديه» كه در پيش نويس پيشنهاد شده بود، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي قرار گرفت.
راهبرد 19 نيز كه بحث «تبليغ و ترويج اهميت و اثرات حفظ قرآن در تبليغات محيطي و شهري» مي‌پردازد، نهاد سازمان همياري شهرداري‌ها و دهياري‌ها تحت نظر وزارت كشور به عنوان متولي اين راهبرد معرفي شد.
در راهبرد 20 نيز كه «تكريم حافظان قرآن و الگوسازي ايشان براي اقشار مختلف جامعه» را مدنظر دارد سازمان اوقاف و سازمان صدا و سيما به طور مشترك به عنوان نهادهاي متولي معرفي شدند.
براي راهبرد شماره 23 مبني بر «استفاده از ظرفيت گروه ها و تشكل‌هاي مذهبي براي تبليغ و ترويج حفظ قرآن كريم» سازمان اوقاف به عنوان نهاد متولي تعريف شده بود كه پس از بحث و بررسي فراوان سازمان تبليغات اسلامي توليت كار را بر عهده گرفت.
در اين جلسه اعلام شد كه اعضا راهكارهاي تحقق راهبردها را در دستگاه خود بررسي كرده و اقدامات ملي ذيل آنها را به جلسه آينده پيشنهاد دهند.
** دستگاهي براي رصد ميزان پيشرفت
معاون فرهنگي و پرورشي وزارت آموزش و پرورش در اين جلسه با اشاره به اينكه الگوي تربيت حافظ در طول زمان را بايد طراحي كنيم، گفت: هرمي تهيه شده است كه در آن حافظ يك جزء و بالاتر در تعداد بسيار بالايي در نظر گرفته شده است و بر اساس روند كار حافظان دو جزء، سه جزء و بيشتر، داراي درصد و سهم خاصي خواهند بود.
مهدي فيض با تاكيد بر اينكه ابتدا وضع موجود احصاء مي‌شود، افزود: در اين طرح اعلام شده كه تا پايان سال 1404 وضعيت بايد به چه نحوي باشد، اگر قرار است 10 ميليون حافظ كل قرآن بايد داشته باشيم، اين حفظ بايد با چه كيفيتي باشد و آيا اين 10 ميليون بايد حافظ كل باشند يا كمتر، اينها در اين طرح تعريف خواهد شد و آن دستگاه رصدگر نشان خواهد داد كه چه ميزان نسبت به برنامه تعريف شده عقب و يا جلو هستيم.
در اين جلسه محمدحسين محمدزاده مدير شبكه قرآن و معارف سيما، حجت الاسلام محمدعلي خسروي مديركل آموزش و مشاركتهاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، حسين بهبودي مدير دبيرخانه طرحهاي ملي سازمان دارالقرآن الكريم، سالار عرفاني نسب رئيس دبيرخانه كميسيون آموزش عمومي شوراي توسعه فرهنگ قرآني، محمدمهدي بحرالعلوم و معتز آقايي از حافظان قرآن حضور داشتند.
** مروري بر طرح ملي حفظ قرآن كريم
به گزارش ايرنا در مرداد سال 90 رهبر معظم انقلاب از ضرورت تربيت 10 ميليون حافظ قرآن سخن گفتند و كليات طرح ملي حفظ قرآن كريم با اين هدف در اسفند سال 93 در شوراي توسعه فرهنگ قرآني كشور به تصويب رسيد و تدوين برنامه اجرايي آن به كميسيون توسعه آموزش عمومي و كميسيون تبليغ و ترويج دبيرخانه شوراي توسعه فرهنگ قرآني واگذار شد.
محمدرضا مخبر دزفولي دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي و رئيس شوراي توسعه فرهنگ قرآني اين طرح را مرداد سال 95 به وزارتخانه هاي آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامي و علوم، تحقيقات و فناوري و سازمان هاي صدا و سيما، تبليغات اسلامي، اوقاف و امور خيريه، ستاد كل نيروهاي مسلح و دستگاه هاي دولتي و عمومي ابلاغ كرد كه بر اساس اين طرح تمامي دستگاه هاي اجرايي موظف شدند تا برنامه هاي خود را به منظور بررسي و يكپارچه سازي و تصويب به ستاد راهبري طرح ملي حفظ قرآن كريم زير نظر شوراي توسعه فرهنگ قرآني ارسال كنند و در دوره هاي زماني معين، نتايج حاصل از اجراي برنامه ها را به ستاد گزارش دهند.
در اين طرح ملي كه در جلسه بيست و پنجم و بيست و نهم مورخ دوم و پانزدهم اسفند سال 93 شوراي توسعه فرهنگ قرآني به تصويب رسيده، آمده است: در اجراي مواد 1 و 2 و بندهاي چهار و 6 ماده 4 منشور توسعه فرهنگ قرآني طرح ملي حفظ قرآن كريم به تصويب رسيد.
سخنان رهبر معظم انقلاب در سال 1390مبني بر ضرورت تربيت 10 ميليون حافظ قرآن كريم در ابتداي طرح ملي حفظ آمده و پس از مقدمه، تعاريف و چشم انداز به مسائلي همچون اصول و رويكردهاي اساسي، راهبردهاي كلان، راهبردهاي ملي، چارچوب نهادي و اجرايي و همچنين الزامات اجرايي پرداخته شده كه به شرح زير است:
*مقدمه
تحقق آرمانهاي نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران در گرو فراگير شدن فرهنگ قرآني در سطوح مختلف نظام و جامعه اسلامي است.
اين مهم مستلزم تعليم قرآن به همه افراد جامعه است و ترويج فرهنگ حفظ قرآن و افزايش تعداد حافظان كلام وحي در كشور يكي از مهمترين راهبردها در اين تعليم است.
توجه به شيوه تعليم در سيره و تذكر مقام معظم رهبري (مدظله) نسبت به اهميت حفظ قرآن و كمبود جدي حافظان قرآن در جامعه اسلامي ايران و تصريح ايشان بر ضرورت وجود حداقل 10ميليون نفر حافظ قرآن در كشور مي تواند اهميت توجه به اين راهبرد را گوشزد كند.
اين طرح ملي با نگاه سلسله مراتبي ذيل سند راهبردي توسعه آموزش عمومي قرآن موضوع ماده 4 قانون برنامه پنجم جمهوري اسلامي ايران تعريف مي شود.
* تعاريف
حفظ قرآن : به ياد سپاري آيات قرآن و نگاهداشت و جلوگيري از فراموشي آياتي كه در فرآيند تعلّم به حافظه سپرده شده است.
حافظ قرآن : فردي كه توانايي دارد همه يا بخش قابل توجهي از آيات قرآن را به صورت صحيح و روان با تلفظ عربي حروف و حركات در حد تمايز همراه با درك معناي ظاهري آيات از بر بخواند.
* چشم انداز
در افق 1414، حفظ قرآن كريم، امري فراگير بين تمامي اقشار جامعه اسلامي ايران خواهد بود؛ به گونهاي كه تعداد حافظان قرآن كريم در كشور به 10 ميليون نفر خواهد رسيد، برنامههاي آموزشي و محافل حفظ در سراسر كشور برپا شده و استفاده از آيات قرآن كريم در گفتگوها و تعاملات روزمره عموم و فرهيختگان رايج خواهد شد.
* اصول و رويكردهاي اساسي
1- هدف از حفظ قرآن، افزايش «ايمان»، «شناخت»، «انس» و «عمل» به قرآن است.
2- لازم است تا پايان سند چشم انداز در 1404 كليه ظرفيت ها براي ترويج و فرهنگ سازي حفظ قرآن به كار گرفته شود و سامانه ها و سازوكارهاي اجراي طرح ملي، مستقر و حدود يك سوم از چشم انداز طرح (3.5 ميليون حافظ كل قرآن) محقق شود.
3- تربيت حافظان مبلّغ و حرفهاي قرآن براي حضور و ارائه برنامه در محافل تبليغي ترويجي داخلي و بين المللي امري لازم است اما در اين طرح منظور از 10 ميليون حافظ قرآن چنين سطحي از تسلّط بر حفظ نيست.
4- نيل به 10 ميليون حافظ قرآن، بدون ايجاد تحول اساسي در سبك زندگي فردي و اجتماعي و رويكردهاي مديريتي ممكن نيست. ابعاد اين تحول در نوع نگاه به قرآن، چگونگي نقش آفريني اجتماعي و مرجعيت قرآن در زندگي از اهميت بيشتري برخوردار است.
5- برنامه ها و روش هاي ترويج و آموزش حفظ قرآن بر اساس تفاوت در ظرفيت و امكانات افراد اجتماع، ميبايست از كثرت و تنوع برخوردار باشد.
6- قدم نخست در حفظ قرآن، اعتقاد و باور به اهميت و انگيزه براي حفظ است لذا در فعاليتهاي اجرايي بايد به ترويج جايگاه و انگيزه سازي براي حفظ توجه ويژه شود.
7- گرچه به كارگيري انگيزاننده هاي مادي براي آغاز حفظ قرآن و استقامت در آن مناسب است، امّا برنامه ريزي ها بايد به گونه اي باشد كه اين انگيزاننده ها بر انگيزه هاي معنوي و قصد قربت افراد غلبه نيابد و در نگاه ساير اقشار شائبه غلبه انگيزه هاي مادي بر انگيزه هاي معنوي را ايجاد نكند.
8- در واگذاري مسئوليت هاي آموزشي و فرهنگي نظام اسلامي مراتب حفظ قرآن به عنوان يكي از اولويتهاي مهم تلقي شده و احراز آن در فرآيندهاي ارزشيابي و انتصاب مدنظر قرار گيرد. در مورد ساير مسئوليتها نيز اين عامل به عنوان يكي از ارزشها در نظر گرفته شود.
9- در برنامه ريزي و فضاسازي براي رواج حفظ علاوه بر پرهيز از اجبار و اكراه بايد به گونه اي عمل كرد كه افراد در عين آزادي و اختيار نسبت به حفظ قرآن انگيزه پيدا كنند.
10- حفظ قرآن بايد به يك موضوع فرهنگي رايج در جامعه تبديل شود و منحصر در مراكز، رشته ها و گروه هاي خاصي نباشد.
11- براي ترويج و توسعه پايدار حفظ قرآن در جامعه بايد به نيروهاي مردمي و اجتماعي متكي بود و نقش حاكميت در مقام سياستگذاري و حمايت با پرهيز از تصدي گري (غير از نظام رسمي آموزش عمومي و عالي) و ايجاد ساختارهاي جديد باشد.
12- حافظ قرآن بايد به اخلاق قرآني آراسته و دور از آفت هاي تكبر و تفاخر باشد.
* راهبردهاي كلان
1- ترويج و گسترش حفظ در خانواده ها
2- ترويج و گسترش حفظ قرآن در مدارس و مراكز وابسته به آموزش و پرورش
3- ترويج و گسترش حفظ قرآن در مراكز آموزش عالي حوزوي و دانشگاهي
4- ترويج و گسترش حفظ قرآن در نهادها و دستگاه هاي دولتي و عمومي
5- ترويج و گسترش حفظ قرآن در بخش خصوصي و مجموعه ها و مؤسسات مردم نهاد و گروه هاي اجتماعي
6- توسعه محصولات و خدمات آموزشي فرهنگي مرتبط با حفظ قرآن
7- تبليغ و ترويج حفظ در فضاهاي اجتماعي و رسانه اي مختلف
8- طراحي و ايجاد ساز و كارها و ساختارهاي پشتيبان اجراي طرح ملي حفظ
* راهبردهاي ملي
1- فراهم كردن زمينه و فرصت لازم براي والدين به ويژه مادران و زنان خانه دار جهت حفظ قرآن كريم
2- تشويق و زمينه سازي براي آشنايي كودكان زير هفت سال با قرآن و شروع حفظ از اين سنين
3- هدايت مدارس به ويژه مدارس ابتدايي براي برگزاري دوره ها و كلاس هاي حفظ قرآن
4- تربيت معلم و مربي حفظ قرآن و ايجاد تسهيلات و ساز و كارهاي لازم براي حضور حافظان قرآن در مديريت مدارس و تدريس با تمركز بر مراكز پيش دبستاني و دبستان
5- توسعه برنامه ها، مسابقات و رويدادهاي مرتبط با حفظ قرآن در آموزش و پرورش
6- توسعه پژوهش در حوزه حفظ قرآن و تربيت حافظ
7- ارتقاي جايگاه حفظ و حافظان قرآن در فرايندهاي آموزشي، ارزيابي و ارتقاي اساتيد و دانشجويان در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالي
8- ترويج حفظ قرآن در حوزه هاي علميه از طريق افزايش سهم محتواي مبتني بر حفظ قرآن و تعيين مشوقهايي براي طلاب حافظ
9- تشويق كارمندان دستگاه ها و نهادهاي كشوري و لشكري به حفظ قرآن از طريق تعيين امتيازات و تشويق هاي مادي و معنوي
10- استفاده از فرصت خدمت مقدس سربازي براي ترويج و گسترش حفظ قرآن
11- توسعه مؤسسات مردمي و خصوصي فعال در حفظ قرآن از طريق تعيين تسهيلات و مشوقهاي تشكيل و اداره آنها
12- ترويج و گسترش جلسات حفظ قرآن مردمي و هدايت جلسات و هيئات مختلف به سمت حفظ قرآن
13- ترغيب شركتها و مؤسسات خصوصي و مردمي غير قرآني به حفظ و استفاده از حافظان قرآن
14- طراحي ساز و كارهايي جهت ارتقاي جايگاه اجتماعي و تكريم حافظان قرآن در جامعه
15- حمايت از توليد محصولات محتوايي مورد استفاده در آموزش حفظ قرآن كريم
16- زمينه سازي براي گسترش محصولات نرم افزاري و سخت افزاري با كيفيت در حوزه حفظ قرآن
17- ترويج و توسعه محتوا و خدمات مرتبط با حفظ قرآن در فضاي مجازي
18- توليد برنامه هاي راديويي و تلويزيوني براي ترويج حفظ قرآن و تبيين جايگاه آن
19- تبليغ و ترويج اهميت و اثرات حفظ قرآن در تبليغات محيطي و شهري
20- تكريم حافظان قرآن و الگوسازي ايشان براي اقشار مختلف جامعه
21- فراهم كردن زمينه آموزش عمومي حفظ با استفاده از ظرفيت صدا و سيما
22- فراهم كردن امكان تبليغ ارزان قيمت مؤسسات، محصولات و خدمات مرتبط با حفظ قرآن در رسانه هاي مختلف
23- استفاده از ظرفيت گروه ها و تشكل هاي مذهبي براي تبليغ و ترويج حفظ قرآن كريم
24- ارزيابي مستمر و دقيق حافظان و مؤسسات حفظ از طريق طراحي و ايجاد ساختارها و ساز و كارهاي ارزشيابي مناسب
25- ساماندهي اطلاعات و محتواي موجود در حوزه حفظ قرآن در كشور از طريق ايجاد پايگاه هاي داده و ساختارهاي اطلاعاتي مورد نياز براي توسعه و ترويج حفظ قرآن
26- طراحي و ايجاد سامانهها و ساز و كارهاي برنامه ريزي و بودجه ريزي هماهنگ و يكپارچه جهت اجرايي شدن طرح ملي
* چارچوب نهادي و اجرايي
الف. سياستگذاري و نظارت راهبردي؛
سياست گذاري، نظارت راهبردي و روزآمد سازي طرح ملي حفظ بر عهده شوراي توسعه فرهنگ قرآني است.
ب. برنامه ريزي، هماهنگي، نظارت و ارزيابي اجراي طرح ملي حفظ قرآن كريم؛
به منظور برنامه ريزي، هماهنگي، نظارت و ارزيابي بر اجراي طرح ملي حفظ قرآن كريم، ستاد راهبري طرح ملي حفظ قرآن كريم تحت نظر شوراي توسعه فرهنگ قرآني تشكيل مي شود.
ج. فرهنگ سازي و اجرا؛
وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان صدا و سيما، سازمان تبليغات اسلامي، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و ساير وزارتخانه ها، نهادها و دستگاه هاي اجرايي، تبليغي و فرهنگي كشور، در فرايند اجرايي كردن و فرهنگ سازي طرح ملي با ستاد راهبري طرح ملي حفظ قرآن كريم همكاري مي كنند.
تمامي دستگاه هاي اجرايي موظفند در چارچوب اين طرح، برنامه هاي خود را جهت بررسي و يكپارچه سازي و تصويب به ستاد ارسال نمايند و در دوره هاي زماني معين، نتايج حاصل از اجراي برنامه ها را به ستاد گزارش دهند.
د. الزامات اجرايي
شوراي توسعه فرهنگ قرآني موظف است ظرف مدت حداكثر سه ماه ستاد راهبري طرح ملي حفظ قرآن كريم را با محوريت وظايف ذيل تشكيل دهد:
1- هماهنگي و هدايت تعاملات و ارتباطات دستگاه هاي مختلف و اجزاي مختلف جامعه در راستاي تحقق چشم انداز طرح ملي
2- تشكيل كميته ها و كارگروه هاي تخصصي متشكل از دستگاه هاي مسئول و مؤسسات فعال در زمينه حفظ براي برنامه ريزي و هماهنگي اقدامات و فعاليتها
3- تدوين اهداف بخشي و زماني متناسب با بخشهاي مختلف جامعه و تعيين شاخص هاي ارزيابي
4- تدوين اقدامات و تهيه شناسنامه اقدامات (شامل اهداف، سياست ها و الزامات اجرايي، شاخص هاي عملكردي، تقسيم وظايف كلان، بودجه) و برنامه اجرايي سالانه متناسب با آن
5- ارزيابي مستمر و به روز رساني دوره اي طرح ملي با توجه به شرايط و نتايج حاصل از اجراي آن در راستاي تحقق چشم انداز تعيينشده و ارائه گزارش سالانه به شوراي توسعه فرهنگ قرآني
6- تأمين منابع مالي مورد نياز براي اجراي طرح از طريق بودجه سنواتي و بودجه هاي قرآني و فرهنگي دستگاه هاي مختلف و طراحي ساز و كارهاي تشويقي جهت جلب مشاركتهاي مردمي و بخش خصوصي
تبصره ـ تركيب ستاد راهبري و تشكيلات آن در مجمع مشورتي شوراي توسعه فرهنگ قرآني به تصويب مي رسد.
فراهنگ**1003**1055
خبرنگار: محمدرضا جعفرملك**انتشار: زينب كارگر
تهران- ايرنا- بحث و بررسي ها در سومين جلسه ستاد راهبري طرح ملي حفظ قرآن كريم به تعيين16 متولي براي تحقق راهبردهاي اين طرح ختم شد.
