به گزارش ایرنا، به همین منظور از پاییز سال 1395 با كمك باستان شناسان چینی كاوش ها از این تپه تاریخی آغاز شده كه این روند تا 5 سال آینده هم ادامه خواهد داشت؛ البته تا كشف زوایای مختلف این استقرارگاه كهن در كنار روخانه اترك نمی توان درباره قطعیت محل شهر تاریخی آساك در این خطه اظهار نظر كرد.
شاهنشاهی اشكانی یا اشكانیان (۲۴۷ پ.م. ۲۲۴ م) كه با نام امپراتوری پارت‌ها نیز شناخته می‌شود، یكی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران‌زمین بود كه ۴۷۱ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا حكومت كرد.
مؤسس و بنیانگذار این دودمان، اشك نامیده شد و این امپراتوری در قرن ۳ پیش از میلاد توسط اشك رهبر قبیله پرنی پس از فتح ساتراپ پارت در شمال شرقی ایران تاسیس شد.
اصلیت اشكانی‌ها از تیره ایرانی پرنی و شاخه‌ای از طوایف وابسته به اتحادیه داهه از عشایر سكاهای محدوده شرق دریای خزر بودند، آنان از ایالت پارت كه مشتمل بر خراسان بزرگ فعلی بود، برخاستند.
یك كارشناس ارشد تاریخ معتقد است كه آگاهی ما از وضعیت دوران ماد و هخامنشی تپه ارگ نادری بسیار كم است ولی با شناختی كه از پراكندگی مواد فرهنگی در سطح تپه وجود دارد بسیار روشن است كه در این دوران شهر شیروان همچنان یك موقعیت استقراری مهم بوده است.
بهروز سلطانی اظهار كرد: در آغاز دوره اشكانی شهری به نام آساك در حوزه رود اترك مركز تاجگذاری نخستین شاه اشكانی بود و این شاهنشاهی موفق به شكست جانشینان اسكندر مقدونی و بیرون كردن بیگانگان از خاك ایران شد.
وی گفت: برخی از پژوهشگران اتفاق نظر دارند كه شهر تاریخی آساك در حد فاصل شهر امروزی قوچان و بجنورد قرار داشته و از نظر موقعیت جغرافیایی و مدارك باستان شناسی، به نظر می رسد از مهم ترین آثار تاریخی كه می توان به عنوان شهر تاریخی آساك معرفی كرد، تپه تاریخی ارگ نادری شیروان است.
یك كارشناس ارشد تاریخ دیگر هم گفت: تپه تاریخی ارگ نادری شیروان به عنوان مهم ترین اثر تاریخی كشور محل شكل گیری اولین جوامع روستایی بوده و هویت شهری شیروان با شكل گیری یك جامعه روستایی كوچك در هفت هزار سال قبل در آن شكل گرفته است.
مهناز مقدسی افزود: این پدیده شگفت انگیز همانند كوهی در داخل شهر كهن و باستانی شیروان قرار گرفته است كه بر دشت شیروان اشراف دارد و رودخانه اترك از كنار آن می گذرد.
این مورخ جوان گفت: سفال های به دست آمده از تپه باستانی ارگ شیروان نظیر تپه باستانی است و نوع سفال ها قرمز با نقوش سیاه مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد می باشد كه به عنوان كهن ترین زیستگاه خراسان شمالی مورد تحقیق و بررسی و پژوهش باستانشناسان ایرانی و خارجی قرار گرفته است.
تپه باستانی ارگ شیروان بزرگترین تپه دست ریز خاكی ایران 25 متر ارتفاع و 90 متر قطر دارد كه به علت فرسایش از ارتفاع تپه كاسته شده است و این مجموعه تاریخی در سابق مركز حكومت و فرماندهی شمال خراسان بود كه دارای حصار و چهار برج مرتفع بود و عمارت حاكم بر بلندایش مستقر بود و دور تا دور آن دیوار شهر بند قرار داشت.
حوزه شرقی رود اترك كه امروز در تقسیمات سیاسی به نام شهرستان های شیروان، فاروج و قوچان شناخته می شود به دلیل وجود منابع سرشار كشاورزی و دامداری از گذشته های دور تا به امروز، بستری مناسب برای شكل گیری جوامع انسانی بوده است.
تپه باستانی ارگ شیروان در روزگاران گذشته محل برگزاری مسابقات كشتی پهلوانی باچوخه خراسان بود كه این بنای تاریخی برای چندمین بار اخیرا آذرماه 89 توسط باستان شناسان گمانه زنی گردید كه این تپه باستانی مهم ترین بنای تاریخی و سند هویت قدیمی ترین پایتخت شمال خراسان است.
شهر شیروان تا پایان دوران قاجاریه همچنان در اطراف تپه ارگ نادری و محصور در برج و بارو بوده است و پس از زلزله سال 1308 شمسی، این محدوده به كلی ویران شد كه مردم ناچار به ترك آن و استقرار در بخش های مركزی شهر امروزی شیروان شدند.
پس از این زلزله، آواری از خشت و گل در اطراف تپه باقی ماند و بارو، برج ها و بخش حاكم نشین آن به شدت خسارت دید و پس از توسعه شهر شیروان در سال های بعد، حاشیه نشین های شهر شیروان در اطراف تپه مستقر شدند.
آنچه امروز از بقایای شهر تاریخی شیروان باقی مانده، بقایای بارو و برج های غربی شهر و تپه ارگ نادری است كه كارشناسان میراث فرهنگی با توجه به گمانه زنی های انجام گرفته بر روی این تپه در سال های 89 و 90 معتقدند: این گمانه زنی ها هویت شهری شیروان را سه هزار سال عقب تر می برد.
آنان با اشاره به موانع موانع پیش روی آزادسازی محدوده این محوطه تاریخی معتقدند تنها راه چاره تبدیل این اثر به سایت موزه و گردشگری است كه در این مسیر باید ساخت و سازهای اطراف آن ممنوع و فعالیت های كشاورزی در اطراف آن محدود شود تا به اثر آسیبی نرسد.
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: ارگ نادری متشكل از یك تپه مصنوعی به ارتفاع بیش از 20 متر است كه حاصل نهشته شدن متوالی لایه های باستانی و بقایای مسكونی ادوار گذشته بر روی هم است كه در دوره قاجاریه در گرداگرد این تپه قلعه ای ایجاد شده كه برج و باروی آن تا دهه های اخیر حفظ شده بود.
علی اكبر وحدتی در گفت و گو با ایرنا اظهار كرد: پیرو تفاهم نامه منعقد شده بین پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی كشور و دانشگاه نانجینگ چین، تیم مشترك باستان شناسی ایران و چین درپاییز سال 1395 نخستین فصل كاوش های باستان شناسی تپه نادری با هدف شناسایی توالی باستانی منطقه اترك را آغاز كردند كه به مدت پنج سال ادامه خواهد یافت.
وی گفت: همزمان با این كاوش ها برنامه مرمت برج و باروی ارگ نادری آغاز شده و در سال جاری حدود 70 متر از برج و باروی اطراف محوطه با مبلغی بالغ بر 2 میلیارد و 500 میلیون ریال مرمت شده است.
وحدتی افزود: این اثر تاریخی در میانه بافت فرسوده شهری واقع شده كه ساماندهی آن به عنوان عنصر اصلی تقویت هویت شهری در قالب یك سایت موزه فضای باز در دستور كار اداره كل میراث فرهنگی قرار گرفته است و طبعا ساماندهی ارگ نادری ضمن بهبود كیفی سیما و منظر شهر در منطقه بافت فرسوده، باعث جذب و ماندگاری گردشگر در منطقه خواهد شد.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از ایجاد سایت موزه فضای باز در ارگ نادری شیروان گفت: اجرای طرح مزبور می تواند منطقه را به یكی از مراكز مهم مطالعات تاریخی خراسان شمالی تبدیل كرده و آن را مورد توجه پژوهشگران و محققان خارجی، قرار دهد.
آدینه محمد سویدانلویی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینكه عملیات این طرح حجم كاری و اعتبار بالایی نیاز دارد، اظهار كرد: مرمت و ساماندهی این اثر موجب جذب گردشگر، حفظ هویت شیروان و حفظ اثر تاریخی می شود و این تپه تاریخی با این قدمت نشان دهنده آن است كه شیروان با آمدن اقوام مختلف قدمت خود را حفظ كرده است.
وی گفت: مرمت و بازسازی بخش های باقیمانده از برج و باروی شهر تاریخی، تملك تدریجی منازل مسكونی و مزارع كشاورزی محدوده عرصه تپه، طراحی و اجرای پارك موزه، طراحی و ایجاد بازارچه صنایع دستی و آغاز كاوش های هدفمند باستان شناسی به منظور مطالعه اثر و ایجاد بسترهای مناسب سایت موزه در فضای باز، از مهم ترین اقداماتی است كه برای اجرای این طرح پیش بینی شده است.
سویدانلویی افزود: از جمله ویژگی های تاریخی منطقه شمال خراسان برجای ماندن تعداد قابل توجه ای تپه های تاریخی با ویژگی های مختلف باستان شناسی از جمله تپه تاریخی ارگ نادری شیروان است.
مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: بر خلاف استان های همجوار، در استان خراسان شمالی تعداد كمی بناهای تاریخی از جمله تپه ارگ نادری باقی مانده است ولی وجود سكونتگاه های تاریخی مهم با استقراری چندهزار ساله، جایگاه تاریخی منطقه را به نوعی دیگر حایز اهمیت كرده است.
سویدانلویی با اشاره به حضور كاوشگران چینی در سال گذشته افزود: قرار بود این گروه چینی در شهریور ماه امسال حضور یابند كه به دلیل مشكل تامین اعتبار از سوی طرف چینی، خردادماه به شیروان خواهند آمد.
وی گفت: كاوش های بیشتر در باره چگونگی شكل گیری یا ارتباط آن با تمدن های كهن بیشتر مشخص خواهد شد.
شهرستان شیروان با 157 هزار نفر جمعیت به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت خراسان شمالی در 60 كیلومتری شرق بجنورد قرار دارد.
6042 / 7186 گزارش از: فاطمه مقدسی باجگیران** انتشار دهنده: سید حسین قدسی
بجنورد - ایرنا- برخی مورخان بر این عقیده اند كه تپه ارگ نادری شیروان عظیم ترین و مهم ترین محوطه باستانی شمال شرق ایران و نخستین مركز فرهنگ و تمدن خراسان شمالی مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد احتمالا همان شهر تاریخی «آساك» مركز تاجگذاری نخستین شاه اشكانی است.
