حذف دلار از مبادلات نفتی، آغازگر افول هژمونی اقتصادی آمریكا در عرصه بین الملل

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، دلار آمریكا كه پس از جنگ جهانی دوم به عنوان ارز برتر در عرصه اقتصاد جهانی مورد استفاده قرار می گرفت و واشنگتن از طریق آن، قدرت اقتصادی و سیاسی خود را تقویت می كرد، در سال های اخیر روندی رو به افول را دنبال كرده است.
در سال های اخیر شماری از كشورها در مبادلات 2 و یا چند جانبه به جای دلار از پول های ملی و یا ارز سوم استفاده كرده اند كه این روند همچنان رو به گسترش است.
اقدام آمریكا در سال های اخیر برای تحریم و اعمال فشار اقتصادی بر كشورهای دیگر از طریق دلار سبب شده كه بسیاری از كشورها تلاش كنند خود را از سیطره دلار خارج كنند.
بر اساس یكی از مهم ترین توافق های جهانی، پكن و مسكو ابراز تمایل كرده اند كه صادرات نفت و گاز روسیه به چین بر اساس یوان چین انجام شود.
با توجه به این كه چین به عنوان بزرگترین واردكننده نفت در جهان به شمار می رود، تلاش كرده است كه سایر صادركنندگان نفت به این كشور را نیز ترغیب به دریافت یوان به جای دلار كند.

**چرخه اقتصادی مبادله بیش از90 میلیون بشكه نفت در روز
تقاضای جهانی نفت در عرصه جهانی روزانه بیش از 90 میلیون بشكه نفت است كه حدود 32 میلیون بشكه از آن توسط سازمان كشورهای صادركننده نفت (اوپك) تامین می شود.
ارزش روزانه مبادلات جهانی نفت نیز با احتساب نفت بشكه ای 60 دلار بین پنج تا 6 میلیارد دلار در نوسان است، بنابراین تداوم استفاده از دلار در مبادلات نفتی و یا حذف آن، تاثیری مهم در جایگاه اقتصادی دلار آمریكا خواهد داشت.
باید توجه داشت كه كشورهای صادركننده نفت، پول حاصل از فروش نفت را در سایر بخش های اقتصادی مورد استفاده قرار می دهند، بنابراین ورود ارزهای دیگر به جز دلار در مبادلات نفتی، نقش مهمی در تضعیف هر چه بیشتر دلار در اقتصاد جهانی خواهد داشت.
رقم 90 میلیون بشكه تنها میزان تقاضای جهانی برای نفت است و حجم مبادلات جهانی نفت كه در بورس های جهانی انجام می شود چندین برابر این رقم است.

**نگرانی آمریكا از كنار گذاشتن دلار در مبادلات نفتی و اقتصادی
محمدعلی خطیبی مدیر اسبق امور بین الملل شركت ملی نفت ایران امروز (سه شنبه) در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره حذف دلار از مبادلات نفتی گفت: شماری از كشورها توافق كرده اند كه در مبادلات 2 جانبه، دلار را حذف كرده و به جای آن از ارزهای ملی و یا ارز سوم استفاده كنند.
نماینده سابق ایران در اوپك به مشكلات پیش روی استفاده از دلار در مبادلات تجاری بین المللی بیان داشت: در صورتی كه میزان دلار از حجم خاصی بالاتر رود، باید به تایید بانك مركزی آمریكا برسد كه این موضوع بارها مورد سوءاستفاده دولت آمریكا قرار گرفته است.
خطیبی یادآور شد: سیاستی كه آمریكا در پیش گرفته و اقدام به تحریم سایر كشورها می كند نیز مشكل ساز شده، به همین دلیل بسیاری از كشورها با ادامه استفاده از دلار به عنوان ارز غالب در مبادلات جهانی موافق نیستند.
مدیر اسبق امور بین الملل شركت ملی نفت ایران به پیامدهای كنار گذاشتن دلار از مبادلات جهانی اشاره كرد و ادامه داد: حذف دلار از مبادلات جهانی، به برتری اقتصادی آمریكا لطمه می زند، به همین دلیل واشنگتن از كنار گذاشتن دلار در مبادلات 2 و یا چند جانبه كشورها مخالف است.
نماینده سابق ایران در اوپك خاطر نشان كرد: برای جلوگیری از كاهش اعتبار دلار، واشنگتن به بسیاری از متحدان خود توصیه كرده است كه از استفاده از ارز دیگری در مبادلات نفتی و اقتصادی خودداری كنند.
وی به كاهش اعتبار دلار در مبادلات جهانی اشاره كرد و گفت: دلار مانند گذشته، در عرصه اقتصاد جهانی، یكه تاز و بی رقیب نیست و قدرت خود را از دست داده است.
مدیر اسبق امور بین الملل شركت ملی نفت ایران افزود: البته كشورهای وابسته به آمریكا و كشورهایی كه مبادلات تجاری زیادی با آمریكا دارند، در اغلب موارد هنوز سراغ ارزهای دیگر نرفته اند.
نماینده سابق ایران در اوپك به نقش مبادلات نفت در اقتصاد جهانی اشاره كرد و ادامه داد: نفت حجم قابل توجهی از تجارت روزانه جهانی را تشكیل می دهد كه استفاده از ارزهای ملی، میزان تقاضا برای دلار را تا میزان قابل توجهی كاهش می دهد.
خطیبی اضافه كرد: ایران نیز نیازی به استفاده از دلار در مبادلات و مراودات نفتی خود ندارد، بنابراین دلار را به تدریج كنار گذاشته است.
وی خاطر نشان كرد: البته مبنای محاسبه نرخ نفت بر اساس دلار خواهد بود، اما در مبادلات از ارزهای دیگر استفاده خواهد شد.
مدیر اسبق امور بین الملل شركت ملی نفت ایران درباره امكان كنار گذاشتن دلار در سازمان كشورهای صادركننده نفت (اوپك) نیز بیان داشت: در گذشته در این باره، بحث شد اما كشورهای حاشیه خلیج فارس با آن مخالفت كردند.
نماینده سابق ایران در اوپك درباره رقبای دلار آمریكا، گفت: یورو اتحادیه اروپا و یوان چین به تدریج اهمیت خود در تجارت جهانی را افزایش داده اند به طوری كه بسیاری از كشورها تمایل به استفاده از این ارزها داشته اند.
خطیبی افزود: چین در حال تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی در جهان است و اكنون نیز به بزرگترین وارد كننده نفت در جهان تبدیل شده، بنابراین قادر شده است تا از «یوان» به عنوان ارز مورد تایید در مبادلات 2 جانبه استفاده كند.
نماینده سابق ایران در اوپك اضافه كرد: اتحادیه اروپا نیز یك قدرت بزرگ اقتصادی به شمار می رود و اعضای اتحادیه هایی مانند بریكس (اتحادیه ای به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) نیز به تدریج در حال تقویت خود هستند.

**حذف دلار از معاملات جاری بانك مركزی ایران
ولی الله سیف رئیس كل بانك مركزی نیز در آذرماه امسال در حاشیه مراسم هفته پژوهش و فناوری در جمع خبرنگاران اعلام كرد: دلار از معاملات جاری بانك مركزی و نظام بانكی كشور حذف شده و كاربرد زیادی ندارد.
به گفته وی، ایران درآمدهای ارزی خود را به سایر ارزها می گیرد و پرداخت های ارزی نیز با سایر ارزها انجام می شود.

**تمایل غول اقتصادی جهان برای تقویت یوان بجای دلار
چین كه در دهه های اخیر به غول اقتصادی در عرصه جهانی تبدیل شده، همچنان روندی رو به رشد دارد به طوری كه پیش بینی می شود در سال های پیش رو، اقتصاد آمریكا را نیز پشت سر گذاشته و به بزرگترین اقتصاد جهان تبدیل شود.
با توجه به این كه اكنون این كشور به عنوان بزرگترین خریدار نفت در جهان به شمار می رود و بسیاری از صادر كنندگان نفت برای گرفتن سهم بیشتر در بازار نفت این كشور به رقابت با یكدیگر می پردازند، پكن تمایل دارد كه یوان، پول ملی خود را بیش از پیش تقویت كند.
بر این اساس، تلاش كرده است كه صادركنندگان نفت را ترغیب به دریافت یوان به جای دلار كند.
به گزارش شبكه خبری راشا تودی، ساكسو بانك دانماركی پیش‌بینی كرد كه چین و روسیه از سال آینده میلادی (2018) استفاده از دلار در معاملات نفتی را كاهش می‌دهند؛ چین كه بزرگترین واردكننده نفت جهان است، از سال 2018 میلادی به تدریج استفاده از ارز ملی خود (یوان) برای پرداخت قیمت نفت را افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، روسیه كه بزرگترین صادركننده نفت به چین به شمار می‌آید، برای پذیرش یوان و كنار گذاشتن دلار آمریكا در معاملات خود با چین، تمایل دارد.
در گزارش ساكسو بانك آمده است: چین اكنون بزرگترین واردكننده نفت جهان است و بسیاری از كشورهای تولیدكننده نفت مشتاق هستند كه به قراردادهای مبتنی بر یوان گرایش یابند؛ با كاهش تدریجی قدرت و تأثیر جهانی آمریكا از یك سو و با كامیابی كلی معاملات آتی مبتنی بر یوان از سوی دیگر، تصمیم بورس كالای شانگهای برای آغاز معاملات آتی نفت مبتنی بر یوان، یك رویگردانی موفق از وابستگی به دلار به شمار می‌آید.
این بانك پیش‌بینی كرد كه قرارداد آتی نفت مبتنی بر یوان، تحولی با پیامدهای سیاسی و مالی عظیم خواهد بود.
در این راستا، ونزوئلا در شهریور ماه امسال به طور رسمی دلار را از فعالیت ها و مبادلات نفتی خود حذف كرد و بهای نفت خود را با واحد پول چین اعلام كرد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، این اقدام ونزوئلا به دنبال تصمیم اخیر نیكلاس مادورو رئیس جمهوری این كشور مبنی بر حذف دلار از مبادلات نفتی ونزوئلا به دنبال اعمال تحریم های جدید واشنگتن علیه كاراكاس انجام شده است.
در همین حال، وزارت نفت چین در گزارشی عنوان كرد: این شكل از اعلام بهای نفت به دنبال تصمیم رئیس جمهوری مبنی بر اتخاذ راهبردهای جدید برای خلاصی ونزوئلا از استبداد دلار انجام می شود.
شبكه تله سور ونزوئلا نیز درگزارشی به حذف رسمی دلار از فعالیت های نفتی ونزوئلا اشاره و عنوان كرد: ونزوئلا كه بزرگترین ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد، گزارش های مربوط به بهای نفت خود را به جای دلار با واحد پول چین اعلام می كند.
تله سور تصریح كرد: این تصمیم به عنوان راهی برای غلبه ونزوئلا بر تاثیر منفی تحریم های مالی تایید شده از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریكا علیه كاراكاس به شمار می آید.

** استفاده از پول های دیجیتال
با توجه به تصمیم بسیاری از كشورها برای استفاده از ارزهایی به جز دلار در مبادلات نفتی، پیشنهادهایی نیز مطرح شده تا پول های رمزنگاری شده دیجیتال به عنوان پول واحد جدید در مبادلات نفتی استفاده شود.
البته استفاده از پول های دیجیتال در مبادلات نفتی، پیشنهاد كارشناسان بوده و دولت ها هنوز این پول ها را به عنوان ارزهای معتبر مورد تایید قرار نداده اند.

اخبار اقتصادی ایرنا در تلگرام: IRNAeco@
اقتصام 2022*2025
گزارش: میثم طاهری* ناشر: لیلا جودی