گسترش شبكه های اجتماعی به طور روزافزون سبب شده است، عده ای از كاربران گوشی های هوشمند در این فضاها حضور یابند و افزایش استفاده از این شبكه ها در سراسر دنیا و نقش پررنگ آنها در زندگی مردم زمینه را برای صاحبان مشاغل و مدیران شركت ها جهت معرفی محصولات و خدمات خود و اثرگذاری بر مخاطبان فراهم آورده است.
بر پایه آمارها، میزان كاربران شبكه های اجتماعی در آینده ای نزدیك به بیش از سه میلیارد تن خواهد رسید كه این تعداد می تواند بر توسعه و رونق كسب و كارهای دیجیتالی تاثیر شگرفی بگذارد. كسب و كارهای اینترنتی نوعی شبكه‌ای جهانی از اقتصاد و فعالیت‌های اجتماعی را دربرمی گیرد كه به وسیله فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند اینترنت، موبایل و شبكه‌ها، امكان پذیر می شود.
«آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در دیدار با فعالان حوزه كسب و كارهای نوپا پس از شنیدن سخنان فعالان استارتاپ ها با اشاره به تاثیرگذاری فناوری بر فرهنگ و زندگی بشر، گفت: «فناوری زندگی بشر را تغییر داده است و ایستادگی در برابر آن منطقی نیست و هر فردی باید شیوه نامه خود را در برابر فناوری داشته باشد تا خود را تثبیت كند. اگر با استفاده از ظرفیت های موجود از موانع استارت آپ ها جلوگیری نكنیم، بازار را به بازار خارجی باخته ایم. اكنون شركت های فناوری اطلاعات جای آنها را گرفته اند و آمریكایی ها سرمایه گذاری جدی را در این عرصه انجام داده اند. گزارش های بین المللی نشان می دهد كه از نظر شاخص های مربوط به خلافیت ایران در مقایسه با تمام دنیا در رتبه بالاتری قرار دارد كه این نشان می‌دهد كه در كشور خلاقیت داریم و لذا نیاز به چشم انداز، راهبرد و سیاست در این حوزه احساس می شود.»
یكی از اصلی‌ترین مشخصه بازارهای مجازی رونق زیاد آنها است، در این باره دیدگاه های كارشناسانه «مرتضی یادگاری» كارشناس هوش مصنوعی و مدرس دانشگاه تهران را جویا شدیم.
** تحول فناوری‌های جدید اینترنتی و ارتباط آن با توسعه اقتصادی
برداشته شدن فاصله های فیزیكی به عنوان یكی از قابلیت های برجسته فناوری‌های نوین، موضوع بسیار مهمی در مطلوب ساختن تعامل اقتصادی به شمار می رود. اقتصاد جدید در برگیرنده مولفه هایی چون ارتباطات، اطلاعات، اینترنت، نوآوری و توسعه است و تحول رو به پیشرفت این فناوری های ارتباطی بر بستر اینترنت نقش بسزایی در تسهیل و افزایش تعامل اقتصادی دارد كه به ارتقای شاخص‌های توسعه پایدار منجر می شود. كشورهای مختلف با سرمایه گذاری های مناسب در این فضا باعث گسترش سطح توسعه یافتگی خود در زمینه اقتصادی شده‌اند.
** دسته بندی كشورهای دنیا در كسب و كار اینترنتی
كشورها از نقطه نظر وضعیت اقتصاد اینترنتی و بر پایه نتایج ارزیابی محرك‌های اقتصادی در پنج گروه مختلف نوظهور، عقب مانده، بازیگر، مشتاق و بومی دسته بندی می شوند. گروه های بومی از بیشترین سهم اینترنت در اقتصاد برخوردار هستند و كشورهایی همچون انگلیس، كره جنوبی و ژاپن در این دسته جای دارند. مكزیك و كره شمالی نیز به صورت قابل توجهی در بخش‌های صادرات اینترنت توسعه یافته‌اند و در میان كشورهای گروه 20، آمریكا سود بسیاری را از این موج اینترنتی شدن كسب می كند.
** محرك های رشد كسب و كار اینترنتی
ارزیابی وضعیت كشورها در میزان پیشرفت در اقتصاد اینترنتی در سه بخش توانمندی، مخارج، میزان استفاده از اینترنت تعیین می‌شود. به این مولفه‌ها، محرك‌های اقتصادی نیز می گویند زیرا تعیین كننده جایگاه كشورها در این حوزه است. مصرف؛ مهم‌ترین محرك اقتصاد اینترنتی در بیشتر كشورها به شمار می رود. در نتیجه 2 عامل كاربر بیشتر و امكان دسترسی سریعتر و عمومی به اینترنت باندپهن، نقش مهم و تاثیرگذاری در رتبه بندی پیشرفت اقتصادی كشورها دارد. امكان دسترسی به تلفن‌های هوشمند و دیگر ابزارهای موبایل و محبوبیت رسانه های اجتماعی به نفوذ هرچه بیشتر كسب و كارهای اینترنتی می انجامد.
** سرمایه گذاری در زیرساخت های كشورها
تأثیر مستقیم سرمایه گذاری در زیرساخت ها به منظور نیل به كسب و كار اینترنتی مطلوب و كارآمد به رشد شاخص‌های اقتصادی كلان در جامعه منجر می شود. در این اقتصاد نوین، شبكه سازی دیجیتالی و زیرساخت‌های ارتباطی بستری جهانی فراهم می‌آورد كه در آن افراد و سازمان ها به تعامل‌های سازنده با یكدیگر می‌پردازند.
** ایران و جایگاه آن در كسب و كار اینترنتی
در مرحله نخست، نقش دولت به عنوان یك وظیفه در توسعه كسب و كار اینترنتی بسیار پررنگ است. در حقیقت با توجه به ظرفیت های زیادی كه در این حوزه وجود دارد می بایست هر كشور رو به پیشرفتی در عصر ارتباطات و اینترنت، سرمایه گذاری‌های مناسبی را در این ارتباط صورت دهد، ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و تلاش‌های درخور توجهی را نیز در چند سال گذشته در این راستای صورت داده، اما اینكه این تلاش‌ها چقدر مؤثر بوده و تا چه اندازه در مقایسه با دیگر كشورها، باعث پیشرفت جایگاه جهانی ایران شده به بررسی بیشتر نیازمند است.
دولت الكترونیك به عنوان یكی از شاخص‌هایی كه ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با پیشرفت اقتصاد اینترنتی در كشورها دارد، محسوب می شود. برپایه ارزیابی‌های انجام گرفته از مولفه های توسعه دولت الكترونیك در 2017 میلادی، كشور جمهوری اسلامی ایران در میان 193 كشور عضو سازمان ملل، با كسب عدد 0.4649 رتبه 106 جهان را دارا است. پیشرفت‌های كنونی كشور در مقایسه با وضعیت دیگر كشورها چندان چشمگیر نیست و این آمار نشان می دهد كه تا بلوغ دیجیتالی فاصله معنی داری وجود دارد كه امید آن می رود تا با سرمایه گذاری های مناسب تر و با الگوبرداری از كشورهای توسعه یافته بتوان در آینده نزدیك به جایگاه مناسبی در كسب و كار اینترنتی رسید.
** تاثیر فیلتر شدن شبكه های اینترنتی بر فضای كسب و كار اینترنتی
كسب و كارها از لحاظ میزان برخورداری از اینترنت در چهار گروه بسیار برخوردار، برخوردار متوسط، كم برخوردار و بدون اینترنت قابل تعریف است. برپایه آمار رسمی جهانی رشد درآمد كسب و كارهای بسیار برخوردار از اینترنت در سه سال گذشته 22 درصد بیشتر از كسب و كارهای كم برخوردار یا بدون اینترنت بود. جامعه رو به پیشرفت ایران نیز همگام با جامعه جهانی از قواعد استفاده از كسب و كار اینترنتی پیروی می‌كند. بنابر اعلام مسوولان مخابرات، شمار كاربران شبكه‌های اجتماعی در كشور بیش از 40 میلیون تن است. شبكه‌های اجتماعی در توسعه كسب و كارها بسیار نقش آفرین هستند. این شبكه ها با دارا بودن ویژگی‌های متنوعی چون اثربخشی بسیار بالا، هدفمندی، بازخورد پذیری، كاهش هزینه‌های بازاریابی، وفادار سازی مشتری، برندسازی، ایجاد فرصت‌های تجاری بیشتر، نیاز سنجی، شناسایی واكنش به مخاطبان بیشتر نیاز دارند. پس استفاده از این شبكه‌ها در تجارت‌های خرد و كلان، نه تنها یك فرصت بوده، بلكه به عنوان ابزاری كارآمد به تدریج به یك نیاز تبدیل می شود.
برپایه آمار مركز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، امروزه بیش از 600 هزار كانال تلگرامی مشغول فعالیت هستند كه بیش از 40 درصد آنها فروشگاه‌های مجازی‌اند و بخش بزرگی از این كسب و كارها با استفاده از شبكه‌های مجازی طرح‌ریزی شده اند. همچنین در ایران 9 هزار كسب وكار خرد اینترنتی در تلگرام فعالیت دارند. این كسب وكارها ظرف روزهای گذشته به واسطه محدودیت در دسترسی به تلگرام با چالش جدی رو به رو شده‌اند و متاسفانه تداوم محدودیت بر اپلیكیشن‌های مجازی چون تلگرام، می‌تواند به نابودی بیشتر این بنگاه‌ها بیانجامد.
فیلترینگ علاوه بر ضرری كه متوجه صاحبان بنگاه می‌كند به یكباره قسمت بزرگی از تلاش‌های رسمی دولت را در زمینه كسب و كارهای مجازی از میان خواهد برد و از این منظر می‌توان گفت كه با توجه به نقشه راه ترسیم شده دولت دوازدهم برای اشتغالزایی، فیلترینگ تلگرام یك نقض غرض بزرگ در این زمینه محسوب می‌شود. برپایه چشم انداز دولت الكترونیك در ایران در افق پنج ساله برنامه پنجم توسعه كشور، توانمندسازی دستگاه های اجرایی برای عرضه موثر خدمات الكترونیكی دولتی به روشی امن، یكپارچه و آسان و به وسیله كانال‌های الكترونیكی چندگانه مشخص شده است.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9117**2059**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.
تهران- ایرنا- كسب و كارهای اینترنتی سهم قابل توجهی از اشتغال زایی در حوزه های فناوری های نوین ارتباطات را به خود اختصاص داده اند. تسهیل شرایط، فرهنگسازی، بهبود زیرساخت ها، حمایت های لازم از كارآفرینان در این فضا و برطرف كردن موانع آن می تواند چشم انداز روشنی را برای رونق اقتصادی كشور ترسیم كند.