در ادامه اين گزارش مي خوانيم: افزايش آمار خودكشي در كشورهاي توسعه يافته، همواره يكي از دغدغه‌هاي بزرگ اجتماعي در اين كشورها به حساب مي‌آيد. آمار خودكشي در 45 سال اخير، 60 درصد افزايش يافته و به سومين علت مرگ افراد بين 15 تا 44 سال، تبديل شده است، اين در حالي است كه آمار خودكشي‌هاي ناموفق كه منجر به مرگ افراد نشده، بيش از 20 برابر تعداد خودكشي‌هاي موفق است.[1] افزايش آمار در كشورهاي صنعتي بيش از ديگر نقاط جهان بوده و در اين ميان، كشورهاي اسلامي نسبت به ديگر مناطق، رقم پايين تري را به خود اختصاص داده‌اند. به عنوان مثال بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت (WHO) ايران در ميان 183 كشور عضو در جايگاه 164ام قرار دارد. [2]
گاهي ژاپني‌ها از فرط كار كردن در مسير از حال مي‌روند! فشار شديد روسا و مجازات‌هايي نظير «ايجيمه» باعث رخدادن چنين شرايطي هستند.
در ميان كشورهاي صنعتي، ژاپن كم و بيش گوي سبقت را از ديگر رقباي خود ربوده است به طوري كه ميزان خودكشي در آن حدود 60 درصد از ميانگين جهاني بيشتر است. [3] هرچند آمار سالانه خودكشي تحت تدابير شديد دولت، چند سالي است به زير 30 هزار نفر در سال كاهش يافته است، اما همچنان موجب نگراني‌هاي گسترده در ميان مردم و مسئولين كشور ژاپن مي‌شود تا جايي كه طبق گزارش‌هاي دولت، بيشترين عامل مرگ در ميان اتباع 15 تا 39 ساله ژاپني را خودكشي تصاحب كرده است.[4] توجه به آمار خودكشي‌هاي ناموفق، اين مسئله را بغرنج‌تر مي‌نمايد. بر اساس گزارش وزارت بهداشت ژاپن، از ميان هر چهار ژاپني، يك نفر اقدام به خودكشي مي‌نمايد، يعني يك چهارم شهروندان ژاپني تا به حال اقدام به خودكشي نموده‌اند كه زنان سهم بيشتري از اين آمار را تشكيل مي‌دهند، هرچند در خودكشي‌هاي موفق، آمار مردان ژاپني بيشتر است. [5]
در سال‌هاي اخير خودكشي كودكان زير فشارهاي درسي در اين كشور افزايش يافته است
خودكشي‌هاي كودكانه
آمار نگران كننده خودكشي در ژاپن تنها به بزرگسالان محدود نمي‌شود و كودكان و نوجوانان بين 10 تا 19 سال را نيز شامل مي‌شود. اين آمار تكان دهنده نشان مي‌دهد كه در روزهاي ابتدايي ماه سپتامبر كه ابتداي سال تحصيلي محسوب مي‌شود، كودكان ژاپني براي فرار از فشارهاي درسي و بيش از آن، رفتار نامناسب ديگر دانش آموزان و تحقير توسط آنها اقدام به خودكشي مي‌كنند و آمار در اين تاريخ افزايش پيدا مي‌كند. تلاش‌هاي دولت نيز به دليل اينكه جامعه بزرگسالان را هدف گرفته است هر چند باعث كاهش آمار خودكشي در افراد مسن‌تر شده است اما روند افزايشي خودكشي در ميان كودكان همچنان ادامه دارد. [6]
شبكه خبري سي. ان. ان با اشاره به پرونده دختري 17 ساله كه به دليل آزار و اذيت‌هاي پسراني كه هم كلاسي‌اش بودند، اقدام به خودكشي كرده است مي‌نويسد كه اين موارد بسيار شايع است تا جايي كه از سال 1972 تا 2015 بيش از هجده هزار نفر از افراد زير 18 سال در ژاپن خودكشي كرده‌اند. دكتر كنزو دِندا[7] استاد دانشگاه هوكايدو ژاپن، ضمن اشاره به نگران كننده بودن شيوع خودكشي در ميان كودكان ژاپني، با توجه به نتايج آزمايش‌هاي روانشناسي در ميان كودكان ژاپني بيان مي‌كند كه از هر 12 دانش آموز ابتدايي و از هر 4 دانش آموز دبيرستاني، يك نفر به افسردگي حاد مبتلاست كه بسياري از اين كودكان اقدام به خودكشي مي‌نمايند. [8]
تابلوهايي كه در جنگل هاگارا براي اميدبخشي به زندگي نصب شده‌اند
جايي براي لحظات آخر
همين دست از فشار هاي روحي و ذهني مداوم و افسردگي‌هاي حاد سبب مي‌شود كه مردم ژاپن به دنبال مكاني باشند كه در آن خود را از شر اين حجم از ناملايمات خلاص كرده و به آرامش برسند. يكي از مكان‌هاي مورد علاقه افراد جهت خودكشي، جنگل هاگارا نزديك به كوه فوجي و واقع در غرب شهر توكيو است.[9] اين محل بعد از پل گلدن گيت سن فرانسيسكو، به عنوان محبوب‌ترين محل براي خودكشي در جهان شناخته مي‌شود. [10] سالانه بين 70 تا 100 جسد در ميان درختان انبوه هاگارا، كه به درياي درختي معروف است، يافت مي‌شود. [11]
ژاپني‌ها تا حدود يك قرن پيش والدين خود را در سنين كهولت كه ديگر توانايي اداره زندگي خويش را نداشتند در جنگل گاهارا رها مي‌كردند تا از گرسنگي بميرند
پديده‌ها و داستان‌هاي تكان دهنده‌اي، اين مكان به خصوص را مرموزتر از آن چيزي كه هست جلوه مي‌دهند. حوادث تلخ و غير انساني با جنگل هاگارا گره خورده است. فقر معنويت، سبب مي‌شد كه ژاپني ها تا قرن 19، والدين خود را در سنين كهولت كه ديگر توانايي اداره زندگي خويش را نداشته و از نظر اقتصادي نيز بي‌مصرف تلقي مي‌شدند، در جنگل گاهارا رها كنند تا از گرسنگي جان خود را از دست بدهند. [12] داستان‌هاي بسياري نيز كه از نفرين شده بودن جنگل نقل مي‌شود به خاطر همين تاريخ به دور از انسانيت آنهاست. غني بودن خاك جنگل از آهن مغناطيسي كه مانع كار دستگاه‌هاي ديجيتالي از جمله مكان ياب (GPS) مي‌شود نيز به اين باورها در ميان عوام دامن زده است. [13]
اين مكان كه ديگر به محلي مرسوم براي خودكشي تبديل شده، با توجه به سياست‌هاي مقابله با خودكشي دولت، مملو از جملاتي در خصوص ارزشمند بودن زندگي و پايان پذيري مشكلات است. به عنوان نمونه در ابتداي ورودي جنگل نوشته شده: «زندگي هديه ارزشمندي است از طرف والدين تو! قدرش را بدان.»[14] همچنين جنگل زير نظارت دوربين‌هاي مدار بسته در جاي جاي آن و گشت‌هاي بازرسي جهت جلوگيري از اقدام به خودكشي افراد حاضر در جنگل است.[15]
عوامل منجر به خودكشي
آزوسا هايانو كه از ماموران داوطلب گشت در جنگل هاگاراست، زندگي ماشيني و بيش از حد رقابتي در ژاپن را عامل اين مشكلات مي‌داند. او از تجربيات خود در برخورد با افرادي كه قصد خودكشي داشتند به اين نكته اشاره مي‌كند كه بسياري از آنها با صرف يك هم صحبتي كوتاه از اقدام به خودكشي منصرف مي‌شوند، موهبتي كه مردم ژاپن به دليل انواع مشغله‌هاي مختلف از نبود آن در رنج هستند. [16]
كاروشي: مرگ به دليل كار كردن بيش از حد
چنانچه ذكر شد، افسردگي و اختلالات رواني علت اصلي خودكشي در ميان مردم ژاپن است. [17] اما دلايل مختلفي سبب اين مشكلات ذهني و رواني مي‌شود. كارهاي طاقت فرسا و بيش از اندازه كه بعضا به عنوان تنبيه و مجازات كاركنان در نظر گرفته مي‌شود به خودي خود، باعث مرگ افراد مي‌شود. مرگ به دليل كاركردن بيش از حد در ژاپن با اصطلاح «كاروشي» بيان مي‌گردد. در جولاي 2013 زني بعد از 159 ساعت كار كردن اضافه بر سازمان دچار كاروشي يا مرگ بر اثر كار بيش از حد شد و همين مسئله نشرياتي مثل گاردين را به انتقاد از وضع نامناسب ساعت‌هاي كاري در ژاپن برانگيخت كه خود از عوامل ترغيب كننده افراد به خودكشي است.[18]
ژاپني‌ها وقتي در برابر مشكلات زندگي كم مي‌آورند خيلي زود اقدام به خودكشي مي‌كنند
از ميان عوامل اصلي خودكشي ميتوان به انواع زورگويي‌ها و تهديدات قلدر مآبانه، به صورت فيزيكي و اينترنتي نام برد. اين قبيل زورگويي‌ها كه به تحقير و آزار افراد مي‌پردازند در مدارس نيز عاملي شايع براي خودكشي محسوب مي‌شود. آزمون ورودي به دانشگاه و آزمون‌هاي اشتغال نيز از ديگر عوامل خودكشي هستند كه عدم موفقيت در آنها به منزله نابودي حيات اقتصادي فرد تلقي مي‌گردد. انزوا طلبي اجتماعي كه در فرهنگ ژاپني به عنوان هايكي‌كوموري شناخته مي‌شود نيز از ديگر علل خودكشي به حساب مي‌آيد. فردي كه دچار هايكي‌كوموري مي‌شود ممكن است براي سال‌ها از خانه خارج نشود و خود را در يك اتاق حبس كند. اين اتفاق معمولا پس از ناكامي‌هاي خانوادگي يا اقتصادي رخ مي‌دهد كه فرد در نهايت به طرق مختلف دست به خودكشي مي‌زند. [19]
مشكلات اقتصادي اما بالاتر از ديگر علل خودكشي منجر به اختلالات رواني و افسردگي شديد مي‌شوند. نارضايتي افراد از سطح معيشت يا عدم توان برآورده ساختن درخواست اعضاي خانواده، منجر به حس ناكامي شديد و در نهايت اقدام به خودكشي مي‌گردد. [20] شاهدي بر اين مدعا، افزايش آمار خودكشي در ماه پاياني سال اقتصادي، مارس، است كه زمان پرداخت انواع هزينه‌هاي فردي و اجتماعي مي‌باشد و به طور كلي ماه پرخرجي محسوب مي‌گردد.[21]
احساس افسردگي ناشي از مشكلات اقتصادي به حدي در ميل به اقدام خودكشي موثر است كه با كمك‌هاي اقتصادي دولت به افرادي كه دچار نارسايي‌هاي اقتصادي مي‌شوند، آمار خودكشي كاهش مي‌يابد. [22] به عنوان نمونه‌اي ديگر از تاثير مسائل اقتصادي بر خودكشي، بحران اقتصادي سال 2008 سبب شد آمار خودكشي در ماه اول سال 2009 با افزايش چشم گير 15 درصدي، به 2645 مورد برسد. [23]
خودكشي در ژاپن سنت قهرمانانه‌اي به شمار مي‌رود
هاراگيري، نگاهي محترمانه به خودكشي
از ديگر علل بالا بودن آمار خودكشي در ژاپن، نگاه فرهنگي مردم اين كشور به مسئله مذكور است. بر خلاف زاويه ديد اديان الهي از جمله مسيحيت و اسلام به مسئله خودكشي، كه توأم با نگاهي منفي و قبيح به اين عمل است و منجر به شقاوت اخروي مي‌گردد، در فرهنگ ژاپني خودكشي در هاله‌اي از تقدس و احترام قرار دارد. [24]
سپوكو كه در ايران بيشتر به نام هاراگيري شهرت دارد، نوعي از خودكشي مرسوم ميان جنگجويان سامورايي بوده است كه در آن فرد خنجري مخصوص را در شكم خود فرو كرده و به طرفين حركت مي‌دهد. اين عمل كه به نوعي نشان دهنده تمركز و قدرت بدني بالاي فرد بوده است به منظور كشته نشدن بوسيله دشمن يا كسب افتخار پس از يك شكست رخ مي‌داده و از همين رو، در فرهنگ ژاپني نگاهي احترام آميز را به خود جلب كرده است.[25]
اين پديده كه از دوران فئوداليسم ژاپن در قرن 12 ميلادي، رواج يافته است، امروزه نيز به شكلي مدرن همچنان وجود خود را حفظ كرده است. [26] به عنوان مثال ميتوان به هاراگيري‌هاي گسترده شهروندان و افسران ژاپني در سال 1945 به دليل شكست در جنگ جهاني دوم اشاره كرد كه بيشتر نشانگر اعتراض افراد از قبول آتش بس از طرف حكومت بوده است. همچنين، هاراگيري ميشيما يوكيو، رمان نويس مشهور ژاپني، به سال 1970، در انتقاد به آنچه او، از دست رفتن ارزش‌هاي سنتي در كشورش مي‌خواند، نام برد. [27]
دكتر يوشينوري چو، استاد روانشناسي دانشگاه تيكو كاوازاكي، در كتاب خود با عنوان «چرا مردم به خودكشي روي آوردند؟» خودكشي‌هاي امروز در كشور ژاپن و آمار بالاي آن را، مربوط به همين سنت كسب افتخار از طريق هاراگيري مي‌داند. وي با اشاره به رسوخ اين فرهنگ در باورهاي عامه، از خودكشي به عنوان ساده ترين راه پيش روي يك ژاپني به مشكل برخورده، نام مي‌برد. [28]
مردمان بخار شده
مشكلات اجتماعي ناشي از افسردگي در ژاپن، تنها به خودكشي محدود نمي‌شود. اصطلاح مردم بخار شده (يا بر باد رفته) كه در زبان ژاپني با كلمه «ژوهاتسو» به كار مي‌رود، به آن دسته از مردمي اطلاق مي‌شود كه به دليل انواع مشكلات اقتصادي، خانوادگي يا نارسايي‌هاي اجتماعي هويت خود را به طور كامل ترك كرده و تمام آنچه مربوط به گذشته خود مي‌دانند، (از جمله خانواده، شغل، اسم، فاميل و ...) را رها مي‌كنند. به اميد اينكه بتوانند زندگي جديدي را بدون بار مسئوليت‌هايي كه از پيش بر دوش داشتند آغاز نمايند. [29]
اين افراد فراري از جامعه، كه تعدادشان سالانه به بيش از صد هزار تن مي‌رسد نيز يكي ديگر از نشانه‌هاي مشكلات روحي در ميان مردم ژاپن هستند. گفتني است كه لنا مگور، ژورناليست فرانسوي در كتاب خود با عنوان «پنهان شدگان» (THE VANISHED) به بررسي و تحقيق در خصوص اين پديده پرداخته است. [30]
اقداماتي براي مقابله
بر اساس گزارشي از خبرگزاري اكونوميست، مجموع اين آمارهاي تكان دهنده سبب شد تا دولت ژاپن از سال 2007 توجه بيشتري را نسبت به مبحث خودكشي و جلوگيري از آن نشان دهد. اقدامات گسترده در چارچوب همكاري با انجمن بين‌المللي توقف خودكشي (IASP) صورت گرفته است و همچنين بودجه هنگفت 220 ميليون دلاري براي اين طرح در نظر گرفته شده كه هدف آن كاهش 30 درصدي آمار خودكشي تا سال 2025 است. [31]
همچنين مركز تلفني به نام «تل» (TELL)، نيز جهت كمك به كساني كه قصد اقدام به خودكشي دارند طراحي شده است. [32] در اين طرح افراد با تماس به تلفن‌هاي شركت تل يا چت آنلاين با مشاورين آن، ضمن بازگويي مشكلات خود، مشاوره‌هايي به منظور جلوگيري از مبادرت به خودكشي مي‌شنوند كه تا به حال افراد زيادي با توجه به كمك‌هاي اين ارگان از خودكشي منصرف شده‌اند. [33] اين طرح كه با استقبال‌هاي گسترده از سال 1973 راه اندازي شده است، در سال 2009 به كلينيك‌هاي روان درماني نيز مجهز گرديد. [34] با اين حال مسئولان اين طرح همچنان از عدم اطلاع شهروندان از اين سامانه و همچنين عدم مراجعه بسياري از كساني كه قصد انجام خودكشي دارند به مشاوره‌هايي از اين دست، به دنبال راهي موثرتر جهت جلوگيري از اين آسيب اجتماعي گسترده در ژاپن هستند.
*منبع: پايگاه خبري مشرق/6 بهمن 96
** اول ** 1337- انتشار دهنده: خداوردي اسدي
تهران - ايرنا- پايگاه خبري مشرق در گزارشي نوشت: شايد ژاپني‌ها پركارترين مردم جهان باشند اما مسلما خوشبخت‌ترين مردم دنيا نيستند. زندگي تك بعدي ژاپني خيلي زود آنها را به مرز خودكشي مي‌رساند.
