عبدالرضا فرجی راد، مدیركل شورای راهبردی روابط خارجی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با تضعیف داعش و تسلط كردهای سوریه بر مناطق شمالی و شمال شرقی این كشور و سپس آموزش و تسلیح آنها توسط ایالات متحده آمریكا،نگرانی تركیه و عضوی مهم از ناتو روز بروز افزون می گشت .كردها نه تنها بر مناطق كردی تسلط یافتند، بلكه با كمك نیروی هوایی آمریكا توانستند شهر مهم رقه و پایتخت دولت خود خوانده داعش را در اختیار خود بگیرند.
با این موفقیت آن ها توانستند بیش از 25 درصد از خاك سوریه را در اختیار داشته باشند. نكته قابل توجه اینكه در بسیاری از مناطق تصرفی جمعیت كردی بین 30 الی 35 درصد جمعیت و اكثریت را عرب ها و به ویژه عشایر عرب سوریه شامل می شوند. عرب های شمالی و شرقی سوریه با اینكه در اكثریت هستند ولی تحت نظر فرماندهان كرد به فعالیت های نظامی می پردازند. شاید بتوان گفت نیازمندی های مالی و دریافت حقوق و كاهش قابل توجه كمك متحد خود یعنی عربستان سعودی به عشایر عرب منطقه عامل اصلی این هم پیمانی است.
قابل ذكر است تا همین اواخر عشایر عرب این منطقه كمك هایی را از دولت سعودی دریافت می كردند ولی با آغاز حكومت بن سلمان در عربستان این كمك ها به حداقل رسید. زیرا عشایر عرب این منطقه پیوند هایی را با خاندان عبدالله، پادشاه سابق عربستان بر قرار كرده و حتی بین جوانان دو طرف پیوندهای زناشویی نیز بر قرار شده بود. با توجه به خصومت خاندان ملك سلمان با خاندان ملك عبدالله و برخورد با پسران و شاهزادگان نزدیك به آنها طبیعتا نزدیكان سوری آنها نیز مورد غضب قرار گرفتند.
با توجه به مسائل مورد اشاره، این نكته كه دشمنی آقای اردوغان با كردهای سوریه با این استدلال كه آنها تداوم پ.ك.ك هستند بر كسی پوشیده نیست. ولی همگرایی عشایر عرب منطقه با كردها كه منجر به تقویت قدرت نظامی كردها در بخش و سیعی از شمال سرزمین سوریه شده برای تركیه غیر قابل هضم است. ترك ها احساس می كنند تداوم این روند و خودمختاری منطقه شمالی سوریه می تواند پشتوانه ای برای پ.ك.ك در داخل تركیه باشد كه به شدت به بی ثباتی سیاسی و اقتصادی و امنیتی داخل تركیه صدمه خواهد زد؛ به ویژه كه در مرزها و درون تركیه می تواند بر صندوق های انتخابات آتی به ضرر اردوغان و حزب حاكم تاثیر بگذارد. در سال های اخیر اردوغان تلاش كرد به هم پیمانان ناتویی خود تفهیم كند كه تقویت جریانات كردی در شمال سوریه نه تنها به امنیت یك عضو مهم ناتو صدمه می زند، بلكه ناتو را با شكافی روبه رو می كند كه ترمیم آن به سرعت و راحتی صورت نخواهد گرفت. بی توجهی به خواسته اردوغان او را در رابطه با مسائل سوریه به مسكو نزدیك كرد؛ به طوریكه همكاری های نظامی و فروش موشك اس 400 را بین یك عضو ناتو و روسیه سبب شد.
از طرفی روندی كه تركیه در مذاكرات آستانه طی می كرد آن چیزی نبود كه بتواند مورد پذیرش آمریكا باشد. بالاخره با این فراز و نشیب ها و بعد از هفته ها تهدید، نیروهای نظامی تركیه به قصد تصرف عفرین از مرزهای سوریه عبور كردند. باوجود تهدیدات تركیه، كردها تصور نمی كردند تركیه تهدیدات خود را عملیاتی كند. زیرا از یك سو كردهای این ناحیه از نظر سنتی و برخلاف كردهای شمال شرقی وابسته به روسیه هستند و از سوی دیگر با پشتوانه ای كه كردهای دیگر به آمریكا دارند، معتقد بودند تركیه به عنوان متحد آمریكا بدون هماهنگی به درگیری مستقیم وارد نخواهد شد. به همین دلیل ورود نیروهای تركیه به سوریه باعث شد، كردها اعلام كنند متحدین خود یعنی آمریكا و روسیه به آنها خیانت كرده اند.
لازم به ذكر است كه قبل از ورود نیروهای ترك، به كردها پیشنهاد شده بود اجازه دهند نیروهای ارتش سوریه منطقه ای را در اختیار خود بگیرند تا حساسیت های امنیتی تركیه كاهش یابد، ولی این درخواست مورد پذیرش قرار نگرفت.
در پایان می توان اشاره كرد كه تحولات ژئوپلیتیكی این روزهای شمال سوریه باعث شده اخبار مناطق دیگر سوریه تحت شعاع خبرهای آن منطقه قرار بگیرد و مشخص نیست این تحولات تا چه زمانی ادامه خواهد یافت. ولی می توان به این نكته مهم نیز اشاره كرد كه قرار نیست این تحولات نظامی و در گیری ها به نحوی پیش رود كه به شكست نیروهای ترك منجر شود. چنین رخدادی بسیار بعید است؛ زیرا پیامد های بسیار سنگینی را برای دولت اردوغان و ثبات در تركیه خواهد داشت. عقب نشینی و شكست باعث می شود بی ثباتی سیاسی و امنیتی بر تركیه سایه افكند و انتخابات آتی را به ضرر اردوغان رقم بزند. علاوه بر آن هیبت ارتش قدرتمند تركیه و یكی از ارتش های اصلی ناتو از بین خواهد رفت. بنابراین با در نظر گرفتن این ملاحظات كردهای ناحیه غربی سوریه باید تصمیم گرفته و چاره جویی كنند. به ویژه كه تركیه اعلام كرده با تصرف عفرین به سمت شرق و شهر های شرقی حركت خواهد كرد. شاید بتوان گفت عاقلانه ترین تصمیم برای كردها این است كه با دخالت روس ها در این منطقه نیروهای ارتش سوریه مستقر شوند. پیشنهادی كه قبل از ورود نیروهای ترك به آنها ارائه شد. در این صورت بهانه دولت تركیه به دلیل ملاحظات امنیتی گرفته خواهد شد.
می توان گفت در تحولات اخیر كردهای سوریه همان اشتباهی را انجام دادند كه بارزانی در ارتباط با رفراندوم مرتكب شد.آنها نیز فكر می كردند با شكست داعش می توانند بدون در نظر گرفتن ملاحظات ژئوپلیتیكی روند استقلال اقلیم را دنبال كنند. انگار كردها عادت دارند كه دستاوردهای نظامی خود را در دیپلماسی و انتخاب اشتباه از دست بدهند. تكیه بیش از حد كردها به قدرت های جهانی آن ها را درموقعیت ضعیف قرار می دهد. لازم است به جای خودمختاری و استقلال به داخل سوریه نظر افكنند و در چارچوب تغییرات قانون اساسی منافع مردم كرد را دنبال كنند؛ مسئله دوم اینكه آیا ورود نیروهای تركیه تاثیری بر تحولات سوریه خواهد داشت؟
به نظر می رسد در كوتاه مدت دولت سوریه از این تحولات سود خواهد برد. احتمال دارد در نهایت كردها بپذیرند كه در شمال غرب سوریه نیروهای ارتش سوریه مستقر شوند. شاید سكوت نسبی روس ها بی ارتباط با این قضیه نباشد. در این حالت دولت سوریه بر مناطق آزاد شده خود می افزاید و از سویی نیز موضع كردها در مذاكرات آتی با دولت تضعیف می شود. ناتوانی كردها در حفظ یكی از نواحی كردی باعث می شود عشایر عرب نیز به تدریج راه خود را از كردها جدا كرده و با دولت به مذاكره بپردازند. در واقع آنچه در شمال سوریه می گذرد ممكن است به تضعیف كردها و موضع آمریكا ختم شود و مواضع تركیه، روسیه و دولت سوریه تقویت شود.
دیپلماسی ایرانی/9بهمن 96
اول*علیرضافرجی
تهران-ایرنا- دیپلماسی ایرانی در یادداشتی آورده است:دلیل ورود نیروهای تركیه به سوریه باعث شد، كردها اعلام كنند متحدین خود یعنی آمریكا و روسیه به آنها خیانت كرده اند.لازم به ذكر است كه قبل ورود نیروهای ترك، به كردها پیشنهاد شده بود اجازه دهند نیروهای ارتش سوریه منطقه را در اختیار خود بگیرند تا حساسیت های امنیتی تركیه كاهش یابد.
