امشب ماه می گیرد

به گزارش روز چهارشنبه گروه علمی ایرنا، موسسه ژئوفیزیك دانشگاه تهران اعلام كرد كه شروع ماه گرفتگی در ایران قابل رویت نیست اما به هنگام طلوع ماه در تمام پهنه ایران، ماه در حالی كه گرفته است طلوع می كند كه با توجه به متفاوت بودن لحظه طلوع ماه در تمام نقاط مختلف كشور، به طور كلی می توان گفت كه بعد از اذان مغرب در تمام ایران ماه طلوع كرده است.
بر اساس این گزارش، ساعت 17:38 دقیقه ماه گرفتگی كلی تمام شده و ماه شروع به خروج از سایه (باز شدن) می كند و پایان ماه گرفتگی در ساعت 18:41 دقیقه اتفاق می افتد.
این گرفتگی در مناطق شرقی و مركزی ایران به صورت كلی قابل رویت است ولی در مناطق غربی فقط به صورت جزئی دیده می شود.
همچنین در آسیا، استرالیا، شرق و بخشی از شمال اروپا ، آمریكای شمالی و بخش كوچكی از شرق آفریقا مشاهده خواهد شد.

**ابرماه، ماه آبی و ماه سرخ
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران نیز در خصوص این رخداد گفت: شامگاه چهارشنبه 11 بهمن 96 ماه كامل در شرایطی طلوع می كند كه نه تنها یك ابر ماه، بلكه ماه آبی و نیز یك ماه سرخ یا خونین نیز خواهد بود.
مهندس مسعود عتیقی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار كرد: ماه ساعت 12:28دقیقه روز سه شنبه 10 بهمن 96 به حضیض زمینی (كمترین فاصله با زمین) رسید و در فاصله 358 هزار و 994 كیلومتری زمین واقع شد.
وی افزود: در شامگاه چهارشنبه 11 بهمن 96 ماه كامل در شرایطی طلوع خواهد كرد كه در كمترین فاصله با زمین قرار می گیرد و در نتیجه با یك ابر ماه مواجه می شویم؛ این ابر ماه سومین و آخرین ابر ماه سال 1396 شمسی و دومین ابرماه سال 2018 میلادی است.
وی با اشاره به این كه بومیان آمریكا در صورت بروز دو ماه كامل در یك ماه میلادی، به دومین ماه كامل، 'ماه آبی' (یا بلومون) می گفتند، گفت: با توجه به شرایط فازهای ماه و تقویم میلادی، ماه آبی هر 2.7 سال یكبار می تواند ایجاد شود.
عتیقی ادامه داد: از آنجا كه در روز اول و 31 ژانویه دو ماه كامل داریم به ابر ماه كامل 11 بهمن 96 كه مصادف با 31 ژانویه 2018 می شود، ماه آبی می گویند.

***ماه كامل بهمن 96 یك ماه سرخ یا خونین است
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران همچنین اظهار كرد كه ماه كامل 11 دی ماه در سایه زمین نیز قرار می گیرد كه یك ماه گرفتگی كامل خواهد بود.
وی با اشاره به اینكه این گرفت چهل و نهمین گرفت از 74 گرفت این دوره محسوب می شود ، گفت: گرفت كامل در این ماه گرفتگی یك ساعت و 16 دقیقه طول می كشد و با توجه به این كه خورشید منبع نقطه ای نور نبوده و یك منبع نوری پراكنده به حساب می آید، با تابش نور آن به زمین در پشت كره زمین دو مخروط یكی مخروط باز با عنوان نیم سایه و دیگری مخروط بسته تحت عنوان مخروط سایه ایجاد می گردد كه در گرفت كامل، ماه ناگزیر از عبور از درون هر دو مخروط است؛ در ضمن با توجه به شكست نور در جو زمین و عبور طول موج قرمز نور خورشید، رنگ قرمز در مخروط سایه حضور داشته و با عبور ماه از درون سایه رنگ ماه در هنگام گرفت كامل متمایل به قرمز خواهد بود كه به همین دلیل به آن ماه سرخ یا خونین نیز می گویند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به اینكه در شامگاه چهارشنبه 11 بهمن به واقع با سه واقعه همزمان ماه كامل، ابرماه و خسوف كلی روبرو می شویم، گفت: این سه پدیده را بسیاری از رصدگران نقاط جهان كه در وضعیت شب قرار دارند از جمله مردم ایران می توانند مشاهده كنند.
عتیقی گفت: غربی ها به این رخداد 'ماه گرفتگی ابر ماه آبی' (super blue moon eclips) می گویند؛ جالب است بدانیم كه برای ساكنان برخی از نقاط زمین بعد از گذشت یك و نیم قرن (150 سال ) این اولین ماه آبی است كه در وضعیت خسوف قرار می گیرد؛ این در حالی است كه در روز 9 دی 1361 شمسی نیز ابر ماه دیگری در وضعیت خسوف قرار گرفت اما تنها برخی از ساكنان زمین قادر به مشاهده آن بودند؛ این پدیده در ایران نیز مشاهده نشد.
وی ادامه داد: همچنین با توجه به اختلاف ساعت میان كشورهای جهان، از آنجا كه برخی شهرها در بامداد اول فوریه (12 بهمن) ماه كامل را مشاهده خواهند كرد بنابراین برای آنها این ماه كامل دومین ماه كامل در یك ماه میلادی محسوب نمی شود و نمی توان به ان ماه آبی گفت؛ بطور مثال در ملبورن استرالیا این شرایط وجود خواهد داشت اما برای شرق استرالیا و آسیا، ابر ماه 11 بهمن دومین ماه كامل در ژانویه خواهد بود.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با یادآوری اینكه در وضعیت ابرماه، كره ماه حداكثر 14 درصد بزرگتر و 30 درصد درخشانتر از شرایط دیگر ماه های بدر خواهد بود، گفت: در سال 1396 شمسی در سه ماه متوالی آذر ، دی و بهمن شاهد ابر ماه بودیم.

***ماه گرفتگی 11 بهمن
عتیقی گفت: پس از ماه گرفتگی كامل ششم مهر 1394 شمسی همه گرفت های بعدی ماه تا 16 مرداد 1396 شمسی از نوع نیم سایه و یا همان خسوف غیر مرئی بوده و گرفت 16 مرداد امسال نیز از نوع جزئی بود؛ اما شبانگاه 11 بهمن 96 درحالی كه ماه تقریبا در كمترین فاصله با زمین قرار دارد، ماه كامل این تاریخ كه با عنوان ابر ماه شناخته می شود با بروز رخداد ماه گرفتگی جلوه خاصی می یابد و در حقیقت با یك ابرماه گرفته مواجه می شویم.
وی ادامه داد: ماه گرفتگی ابتدا به صورت نیم سایه در ساعت 14:21 دقیقه و 13 ثانیه با قرار گرفتن ماه در نیم سایه زمین آغاز می شود كه تشخیص تغییر نورانیت ماه در این شرایط برای چشم انسان سخت است. در ادامه ساعت 15:18 دقیقه 27 ثانیه ماه گرفتگی جزئی آغاز می شود و ساعت 16:21 دقیقه و 47 ثانیه این ماه گرفتگی كامل خواهد شد و تا این زمان گرفت در بخش مركزی و غربی كشور به علت قرار داشتن ماه در زیر افق قابل مشاهده نخواهد بود.
به گفته عتیقی، ماه گرفتگی كامل، ساعت 17:37 دقیقه 51 ثانیه پایان می یابد و از دقایقی قبل از آن كه ماه از زیر افق بیرون می آید (17:29 دقیقه طلوع ماه در تهران)، این پدیده در تهران و برخی شهرهای كشور در لحظات پایانی گرفت كامل قابل مشاهده خواهد بود.
وی ادامه داد: ماه گرفتگی جزئی مرحله دوم، ساعت 18:41 دقیقه و 11 ثانیه پایان می یابد و در ساعت 19:38 دقیقه و 29 ثانیه، ماه از نیم سایه زمین نیز خارج و گرفت ساروس (دوره) 124 پایان می یابد.
عتیقی گفت: شمال غرب قاره آمریكا، شرق آسیا و استرالیا، شاهد مراحل كامل این گرفت خواهند بود؛ در خاورمیانه و از جمله ایران، بخش هایی از خسوف 11 بهمن مشاهده خواهد شد. آمریكای جنوبی، قاره آفریقا و بخش های زیادی از اروپا شاهد ماه گرفتگی 31 ژانویه نخواهند بود.
وی ادامه داد: اهالی سیستان و بلوچستان و اساسا شرق ایران این شانس را دارند كه از میانه گرفت كامل، شاهد ماه گرفتگی 11 بهمن باشند و از ساعت 17:00 كه ماه از سمت 70 درجه در زاهدان طلوع می كند، گرفت كامل قابل مشاهده است. همچنین ساعت 16:53 دقیقه لحظه طلوع ماه از سمت 69 درجه در مشهد است و رصدگران آن خطه نیز از میانه گرفت كامل به بعد را مشاهده خواهند كرد.
عتیقی گفت كه ساكنان غرب كشور قادر به مشاهده گرفت كامل نبوده بطوریكه برای مثال اهالی كرمانشاه از ساعت 17:49 دقیقه كه ماه در آن منطقه طلوع می كند، بخش هایی از گرفت جزئی مرحله دوم به بعد را شاهد خواهند بود.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: گروه آموزش كاربردی این انجمن برای فراهم شدن امكان مشاهده ابرماه و ماه گرفتگی مذكور در شامگاه روز چهارشنبه 11 بهمن در خانه ستاره شناسی تهران واقع در انتهای بلور استاد معین برنامه ویژه ای را برگزار و امكان رصد و عكس برداری از این پدیده را با تلسكوپ برای عموم علاقمندان فراهم خواهد كرد.
علمی**2038**
خبرنگار: درنا محمدیان* انتشار: محتشمی