پرونده الكترونیك سلامت ایرانیان تا سال 1404 تكمیل می شود

علیرضا رئیسی در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار سلامت ایرنا درباره آخرین وضعیت برنامه پزشك خانواده، مشكلات این برنامه و علل كندی پیشرفت آن، با وجود گذشت بیش از 12 سال از شروع برنامه پزشك خانواده از سه برنامه اصلی وزارت بهداشت و دو خواسته از وزارت ارتباطات سخن گفت.
او تاكید كرد: همزمان با برنامه پزشك خانواده، پرونده الكترونیك سلامت ایرانیان و نظام ارجاع نیز اجرا می شود و برای اجرای موفق این برنامه ها نیازمند سرمایه گذاری اولیه سخت افزاری، برقراری ارتباط مجازی بین مراكز بهداشتی و درمانی كشور و نیز تعریف شیوه جدید و سقف پرداختی بیمه ها هستیم.
معاون وزیر بهداشت در این گفت و گو برنامه وزارت بهداشت را برای اجرای پزشك خانواده و نظام ارجاع در دولت دوازدهم را تشریح كرد و گفت: پرونده الكترونیك سلامت برای همه ایرانیان تا سال 1404 تكمیل می شود.
به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار سلامت ایرنا، برنامه پزشك خانواده برای اولین بار بر اساس قانون برنامه توسعه چهارم در دولت هشتم شروع شد. بر اساس این برنامه قرار است، برای تعداد مشخصی از جمعیت كشور مثلا هر 2500 نفر یك تیم پزشك خانواده به عنوان مسئول سلامت تعریف شود. قرار است این تیم با آموزش به مردم و پیشگیری از بیماری افراد از میزان بروز بیماری های واگیر و غیر واگیر جلوگیری كند. پزشك خانواده در صورت بیماری افراد جمعیت تحت پوشش، برای درمان آنها اقدام كند و اگر نیاز بود، افراد بیمار را به پزشك متخصص یا فوق تخصص ارجاع دهد.
اجرای این برنامه در دولت های مختلف با مشكلات و موانعی از جمله ناهماهنگی با بیمه ها، تأمین نشدن اعتبارات مورد نیاز، مشكلات فرهنگی ناشی از اینكه مردم در دسترسی مستقیم به پزشك متخصص دچار محدودیت می شوند و نبود زیرساخت های فیزیكی سخت افزاری و نرم افزاری مختلف مواجه شد.
در دولت های قبلی به گفته مسئولان وقت، این برنامه در روستاهای كشور و شهرهای كوچك اجرا شد اما اجرای واقعی این برنامه بر اساس نظام ارجاع و ارائه خدمات سطح تخصصی و فوق تخصصی (سطح دو و سه) آن با ابهاماتی مواجه بود، در دولت دهم این برنامه به صورت پایلوت در دو استان فارس و مازندران شروع شد و اكنون نیز اجرای این برنامه پایلوت در این دو استان ادامه دارد.
وزارت بهداشت در دولت دوازدهم اعلام كرد كه اجرای آزمایشی و مطالعات این برنامه در 10 استان شروع شده است و زیر ساخت های فنی برای ارتباط الكترونیك مراكز بهداشتی و درمانی برای اجرای برنامه پزشك خانواده و نظام ارجاع بر مبنای پرونده الكترونیك ایرانیان در حال اجراست. برای پیگیری این برنامه ملی و آگاهی از آخرین وضعیت آن به سراغ علیرضا رئیسی معاون بهداشتی وزیر بهداشت،درمان و آموزش رفتیم. با هم گفت و گوی ایرنا را با معاون وزیر بهداشت می خوانیم:

ایرنا: چرا اجرای برنامه پزشك خانواده و نظام ارجاع، این قدر طول كشیده و به كندی جلو می رود؟
رئیسی: مهمترین اشكالی كه اجرای برنامه پزشك خانواده و نظام ارجاع را به تأخیر انداخته است، یكسری اشكالات نرم افزاری و سخت افزاری است، به عنوان مثال ورود اطلاعات مردم به سیستم، وقت زیادی از پزشك می گیرد. یكی از اهداف مهم برنامه پزشك خانواده این است كه پزشك با بیمار و مردمی كه مراجعه می كنند، ارتباط برقرار كند نه اینكه با كامپیوتر ارتباط برقرار كند.
حتما برای اصلاح نظام ارجاع و پزشك خانواده باید برای این مشكل راهكاری پیدا كنیم، مثلا یك فرد دیگر اطلاعات مردم را وارد سیستم كند یا به هر حال باید روشی به كار گرفته شود كه پزشك بیشتر و بهتر با مردم ارتباط برقرار كند. اینكه قرار است در برنامه نظام ارجاع و پزشك خانواده جلوی هر پزشك یك كامپیوتر قرار دهیم، معنایش این است كه باید مثلا هزار میلیارد تومان كامپیوتر خریداری كنیم. سوال این است آیا باید این كار را انجام دهیم و این میزان هزینه كردن كار درستی است.

ایرنا: مشكل دیگری هم هست؟
رئیسی: سوال و مشكل دیگر این است كه این پزشك و سیستم كامپیوتر او كه اطلاعات بیمار و احیانا نسخه او در آن ثبت می شود آیا می تواند به داروخانه متصل شود، مشكل بعدی این است كه اگر پزشك خانواده بیماری را به پزشك متخصص ارجاع داد و آن پزشك تشخیص داد كه متخصص دیگری نیز باید این بیمار را ویزیت كند آیا همان پزشك متخصص می تواند بیمار را ارجاع دهد یا باید برگردد و دوباره پزشك خانواده، فرد را به متخصص دوم ارجاع دهد. هنوز این اشكالات در برنامه پزشك خانواده به طور كامل حل نشده است.

ایرنا: برنامه پزشك خانواده و نظام ارجاع از سال 84 در كشور شروع شده است، چندین نسخه آزمایشی 01 و 02 و 03و غیره اجرا شده، چرا بعد از گذشته 12 سال از شروع برنامه هنوز در این نقطه قرار داریم كه معلوم نیست چه كسی ارجاع می دهد و تكلیف و وظیفه پزشك خانواده به درستی معلوم نیست؟

رئیسی: ما همزمان سه برنامه را اجرا می كنیم، پرونده الكترونیك سلامت برای همه ایرانیان، نظام ارجاع و پزشك خانواده، اینها با هم متفاوت هستند، درست است كه همه اینها با هم یك كار انجام می دهند ولی ما می توانیم پزشك خانواده را در كشور داشته باشیم اما پرونده الكترونیك سلامت برای مردم نداشته باشیم، سوال این است كه آیا ما چنین كاری را می خواهیم انجام دهیم. ممكن است بگوییم نیازی نیست، پرونده الكترونیك داشته باشیم یك كاغذ برای ارجاع به بیمار به متخصص می دهیم، برود. اما برنامه وزارت بهداشت این طور نیست و اجرای پرونده الكترونیك سلامت جزو اولویت های وزارت بهداشت است و زیرساخت های مورد نیاز برنامه پزشك خانواده است.

ایرنا: مشكل دیگری كه هنوز حل نشده، ارتباط بین مراكز مختلف خدمات پزشك خانواده و ارتباط پرونده الكترونیك سلامت در مراكز مختلف است، در واقع اطلاعات بیمار فقط در كامپیوتر فرد پزشك ثبت می شود و هنوز امكان مخابره و انتقال این اطلاعات به مراكز و سطوح دیگر و از جمله ارسال نسخه الكترونیك وجود ندارد.

رئیسی: بله، درست است، ما یكسری اطلاعات كلی از جامعه می خواهیم كه متأسفانه هنوز این اطلاعات در اختیار وزارت بهداشت نیست؛ به عنوان مثال بانك اطلاعات ثبت احوال، سازمان های بیمه، بیمه های مكمل باید به سامانه وزارت بهداشت و پرونده الكترونیك سلامت ایرانیان مرتبط شوند، در آینده باید به این سمت برویم، فردی كه می خواهد به بیمارستان بروند، لزومی نداشته باشد كه دفترچه بیمه در دست داشته باشد.

ایرنا: و با اعلام كد ملی بتواند در بیمارستان خدمت بگیرد.
رئیسی: دقیقا، كد ملی را اعلام كند و هر خدمتی كه لازم بود در بیمارستان دریافت كند.

ایرنا: پس وزارت بهداشت در این مرحله از یكسری سازمان های دیگر درخواست دارد كه بانك های اطلاعاتی خود را به وزارت بهداشت متصل كنند، آیا این اقدام انجام شده است؟
رئیسی: نیاز وزارت بهداشت، دسترسی به اطلاعات مردم و بیماران است و گرنه طراحی سیستم با وزارت بهداشت است، سامانه سیب طراحی شده است و هفته ای سه روز داریم روی این سیستم كار می كنیم و اگر از من بپرسید، كی كار تمام می شود، می گویم تا آخر این سیستم باید ارتقا پیدا كند و كار ادامه دارد.

ایرنا: بله، همیشه امكان ارتقا و پیشرفت هست اما كی برنامه نظام ارجاع و پزشك خانواده برای مردم در كشور اجرایی می شود؟
رئیسی: به هر حال ما در این دوره فعالیت وزارت بهداشت، دو یا سه طرح بزرگ را با هم شروع كرده ایم، اگر چه از قبل این كارها شروع شده بود، مثلا در فارس و مازندران از قبل برنامه پزشك خانواده شروع شده بود، ولی واقعیت این است كه این كار در این استانها شروع شد اما ارتباط بین سطح یك و دو و سه پزشك خانواده یعنی سطح پزشك خانواده، پزشك متخصص و بیمارستان برقرار نشده است.

ایرنا: منظورتان ارتباط مجازی بین این سطوح است؟
رئیسی: بله، سوال این است كه اگر بیماری وارد بیمارستان می شود، آیا می توانیم در بیمارستان به اطلاعات پرونده بهداشتی او دسترسی داریم.

ایرنا: بنابراین وزارت بهداشت از وزارت ارتباطات می خواهد كه ارتباط مجازی پرونده الكترونیك سلامت را بین سطوح مختلف از مراكز بهداشتی، پزشك خانواده تا بیمارستان برقرار كند؟
رئیسی: بله، وزارت بهداشت از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دو كار را می خواهد، البته تاكنون خوب حمایت كرده اند، اما به هر حال هنوز یكسری نقاط در كشور هست كه به اینترنت دسترسی ندارند، به خصوص روستاها.

ایرنا: پس ارتباط بین شبكه پرونده الكترونیك سلامت از طریق اینترنت خواهد بود؟
رئیسی: البته با همكاری وزارت ارتباطات، تعداد روستاهایی كه به اینترنت وصل نیستند، خیلی كم شده است، همكاری دومی كه از وزارت ارتباطات می خواهیم این است كه باید یك سیستم یكپارچه اطلاعاتی درباره جمعیت داشته باشیم، مجوز دیگری كه وزارت بهداشت باید داشته باشد، مجوز امنیتی دسترسی به اطلاعات در سطوح مختلف است، سوال این است كه آیا یك پزشك باید به همه اطلاعات سلامت یك فرد دسترسی داشته باشد. یك پاسخ این است كه بله، پزشك است و باید به همه اطلاعات سلامت دسترسی داشته باشد، یك پاسخ دیگر این است كه نه پزشك باید فقط به اطلاعاتی كه نیاز دارد دسترسی داشته باشد.

ایرنا: سطح بندی دسترسی به اطلاعات را چه كسی باید انجام دهد؟
رئیسی: وزارت ارتباطات یكسری قوانین و مقررات دارد و باید با شورای عالی امنیت ملی هماهنگ كنند و این مجوزها را به وزارت بهداشت می دهند.

ایرنا: كه شما دسترسی ها را محدود كنید؟
رئیسی: نه در واقع، دسترسی به اطلاعات سلامت مردم را طبقه بندی كنیم. به هر حال بخش خصوصی داریم،بخش دولتی داریم و باید دسترسی به اطلاعات مردم طبقه بندی شود. نكته دیگر بحث استحقاق درمان است، پزشك در مطب نشسته است، وقتی فردی با دفترچه بیمه وارد می شود، بلافاصله پزشك باید بتواند استعلام استحقاق درمان او را از سازمان بیمه بگیرد. یعنی باید شماره بیمه فرد را در سیستم وارد كند و سریع سازمان بیمه اعلام كند كه این فرد می تواند خدمت بگیرد.
مشخص شدن میزان استحقاق درمان برای هر فرد، از هزینه های القایی و بیهوده در نظام سلامت كم می كند، مثلا مشخص می كند یك فرد به چه میزان ام آر آی یا سی تی اسكن نیاز دارد، نمی شود كسی كه دیروز در استان دیگری ام آر آی انجام داده است امروز بیاید و در استان دیگری دوباره ام آر آی انجام دهد.

ایرنا: این همان موضوعی است كه وزیر بهداشت هم اعلام كرده باید سقف پرداخت بیمه برای هر فرد مثلا در سال مشخص باشد؟
رئیسی: دقیقا، باید سرانه درمانی هر فرد مشخص باشد. دنیا اكنون این كار را انجام می دهد.

ایرنا: اجرای این كار و تعیین سرانه و میزان سقف پرداختی را چه كسی انجام می دهد؟
رئیسی: این كار ما در وزارت بهداشت است. برای همین باید پرونده الكترونیك سلامت را برای همه ایرانیان تكمیل كنیم و قوانین و مقررات آن را تدوین و اجرا كنیم.

ایرنا: در واقع وزارت بهداشت و بیمه ها باید اجرا كنند؟
رئیسی: بله، بیمه ها باید اعلام كنند، هر فرد ایرانی به طور متوسط چند بار در سال به پزشك و مراكز درمانی مراجعه می كند، چند بار به پزشك متخصص مراجعه می كند، این اطلاعات موجود است، برای بیماران خاص نیز باید گایدلاین و راهنمای بالینی تعریف كنیم. برای یك بیماری خاص آیا ام آر آی لازم است، اگر لازم است، چند بار در یك بازه زمانی لازم است، این كار وسیعی است ولی روش و راه همین است.

ایرنا: چه زمانی این برنامه اجرایی می شود؟
رئیسی: به زودی برنامه های حوزه بهداشت را با زمان بندی آن اعلام می كنیم ولی پرونده الكترونیك سلامت باید كامل شود. این برنامه اصلی وزارت بهداشت است. البته به این معنی نیست كه تا پرونده الكترونیك سلامت برای همه ایرانیان كامل نشود، این برنامه اجرا نمی شود. برنامه ریزی به این سمت است كه پرونده الكترونیك سلامت تا سال 1404 برای همه ایرانیان كامل شود.پرونده الكترونیك سلامت كار وسیعی است و در سراسر كشور اطلاعات و شبكه به هم پیوسته است.

ایرنا: تا سال 1404 وقت زیادی نمانده است؟
رئیسی: بله، وقت زیادی نداریم و به همین علت داریم به صورت فشرده كار می كنیم، الان بر اساس برنامه توسعه ششم در سال 97 كه سال دوم برنامه است باید پرونده الكترونیك سلامت را به مرحله ای پیش ببریم كه قابلیت اجرای نظام ارجاع را داشته باشد. كار بزرگی است كه برنامه زمان بندی آن در حال اجراست. همزمان پایلوت ها را در 10 استان انجام می دهیم و كار را توسعه می دهیم.
در این برنامه باید به این نكته توجه داشته باشیم كه نباید در شروع برنامه مردم را اجبار كنیم كه وارد این برنامه شوند، قوانین و مقررات را باید طوری تدوین كنیم كه مردم خودشان ترغیب شوند كه وارد این برنامه شوند.

ایرنا: مثلا چه كار می كنید؟
رئیسی: مثلا اینكه به مردم می گوییم اگر وارد سیستم نظام ارجاع و پرونده الكترونیك سلامت شدید بیمه از شما حمایت می كند اما اگر خارج از این برنامه حركت كردید، هزینه های درمانی را خودتان باید پرداخت كنید.

ایرنا: یعنی قرار گرفتن در نظام ارجاع اجباری نخواهد بود؟
رئیسی: نه، خیلی از جاهای دنیا هم همین طور است، یكسری مراكز و مطب هایی هم هستند كه كاملا جدا از برنامه پزشك خانواده خواهد بود، اصلا با بیمه هم قرارداد ندارند و افرادی كه علاقه مند نیستند تحت پوشش نظام ارجاع و پزشك خانواده باشند می توانند از سیستم آزاد با هزینه خودشان استفاده كنند.

گفت و گو از افشین شاعری
اجتمام 3063 ** 1569