كهن دیار كرمان هم به عنوان یكی از پیشگامان تاریخ دیرپای سرزمین ایران در گذر تاریخی خود برغم برخی ناملایمات و تلخی های روزگار از این قافله شادی هیچگاه فاصله نگرفته است ،طوری كه برگزاری بزرگترین جشن سده دنیا در این دیار مصداقی روشن بر این روحیه شادی آفرین و نشاط بخش اهالی كرمان دارد.
هم میهنان زرتشتی مان در كرمان به همراه دیگر ساكنان این شهر به رسم دیرینه خود شامگاه دهم بهمن ماه هرسال یكصدمین روز زمستان از تقویم كهن مصادف با روز مهرایزد را با برپایی آیین سده سوزی با شكوه كم نظیری جشن می گیرند.
به گواه تاریخ برگزاری جشنهای مختلف در بین ایرانیان از دوران باستان گرفته تا عصر حاضر جایگاه ویژه و منحصر بفردی داشته و مهم تر اینكه این جشن ها با یك ویژگی مشترك كه همگی در پیوند با پدیده های طبیعی، كیهانی و اقلیمی همزاد و همخوان بوده اند .
جشن سده، یكی از جشنهای ایرانی، است كه در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شود و زرتشتیان با گردآمدن در یك نقطه از شهر یا روستا در كنار هم آتشی بسیار بزرگ می‌افروزند و به نیایش خوانی و سرودخوانی و پایكوبی می‌پردازند.
ایرانیان باستان اعتقاد داشتند با برپایی این آتش بزرگ قلب زمین گرم می شود و زمستان رخت می بندند و زندگی بار دیگر به زمین روی می نماید.
كرمان یكی از بزرگترین مراكز تجمع زرتشتیان در جهان محسوب می شود و از این رو آئین ها و سنت های كهن ایران زمین توسط زرتشتیان كرمان هر ساله برگزار می شود.
آیین سده سوزی در دیار كرمان كه همراه با سرور و شادی است را می توان نمونه ای آشكار از یك جشن اصیل و دیرپای ایرانی دانست كه با جلال و جبروت وصف ناپذیری تصویری از جامعه شاد و شاد زیستن را به معرض دید همگان قرار می دهد .
به گواه اسناد و متون تاریخی معتبر ، سده جشن پیدایش آتش است و بنا به روایات متعددی پیرامون علت برگزاری این جشن بوسیله ایرانیان باستان،در برخی از روایات تاریخی آمده است كه چون صد روز كه از زمستان سخت و بزرگ می گذشت ایرانیان جشن سده را برپا می كردند (در تقویم كهن ایرانیان مهرآیین، زمستان 150 روزه و تابستان 210 روزه بوده است. از ابتدای زمستان (اول آبان ماه) تا 10 بهمن كه جشن سده است،100 روز و از 10 بهمن تا نوروز و اول بهار 50 روز و50 شب بوده است).
به اعتقاد ایرانیان باستان در این زمان، اوج و شدت سرما سپری شده، به همین دلیل همه در دشت و صحرا گرد هم می ایند و با ایجاد تلی بزرگ از خار و خس و هیزم ، با فرا رسیدن تاریكی شب، آتش می افروختند تا با این كار خود بازمانده سرما را نابود كنند .
البته در اثر حماسی شاهنامه حكیم ابوالقاسم فردوسی ، برگزاری جشن سده از زمان هوشنگ شاه دانسته شده و در این خصوص گفته شده 'هوشنگ پادشاه پیشدادی، كه شیوه كشت و كار، كندن كاریز و كاشتن درخت را به او نسبت می دهند، روزی در دامنه كوه ماری دید و سنگ برگرفت و به سوی مار انداخت و مار فرار كرد ، اما از برخورد سنگ ها جرقه‌ای حاصل شد و آتش پدیدار گشت'.
بنا به آنچه از تورق كتابهای تاریخی برمی آید جشن سده در طول قرنهای متمادی با آداب و رسوم خاصی بوسیله زرتشتیان در نقاط مختلف كشور برگزار می شده است .
محمدعلی گلاب زاده، مدیر مركز كرمان شناسی براین باور است كه جشن سده كرمان باشكوهترین جشن نه تنها در ایران بلكه در دنیا بشمار می رود .
به گفته این پژوهشگر، جشن سده از جمله جشن های كهن ایرانی بوده كه از دهها سال قبل از ورود اسلام به ایران رواج داشته و به نحو باشكوهی برگزار می شده است .
وی پیرامون فلسفه برپایی و پیدایی این جشن، افزود: از آنجا كه آیین مقدس اسلام برای روشنایی و گرما همواره احترام ویژه ای قائل بوده، و از سویی می توان گفت كه در همه ادیان روشنایی و گرمی محترم شمرده می شده و ظلمت و تاریكی مذموم و ناپسند بوده این جشن مرسوم شده است .
گلاب زاده گفت: هر چند پیروان آیین زرتشت نیز همواره عبادات خود را در مقابل نور و آتش انجام می دهند ولی باید این را هم دانست كه این موضوع به معنای آتش پرستی آنها نیست بلكه حرمتی است كه آنها برای قداست آتش قائل هستند.
وی همچنین با اشاره به برپایی جشن سده در روز دهم بهمن در نقاط مختلف كشور، تصریح كرد : اما باید به این نكته هم توجه داشت كه این جشن به شكوه روزهای نخست، هنوز در كرمان برگزار می شود و حتی در دیگر شهرهای ایران مثل یزد، شیراز و اصفهان نیز این مراسم به این پررنگی برگزار نمی گردد .
این مورخ كرمانی می گوید : برای مثال در حسن آباد یزد، در برپایی جشن سده تنها به برافروختن آتش كوچكی شبیه چهارشنبه سوری بر پشت بام های منازل اكتفا می شود و و حتی در كشور هندوستان كه خیلی زرتشی دارد این جشن مختصر برگزار می شود ولی این در حالیست كه در كرمان این مراسم با شكوه و جلای منحصر بفردی انجام می گیرد .
مدیركل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان كرمان هم از این جشن به عنوان یكی از آئین های كهن ایرانی نام می برد كه برگزاری سالانه آن موجب شادی و نشاط در بین مردم این دیار می شود .
وفایی افزود: هرساله میراث فرهنگی با مشاركت نیروی انتظامی در برقراری نظم و امنیت در این مراسم اقدامات لازم را انجام می دهد و مهم اینكه ، حفاظت بخش داخلی محل برگزاری جشن را هم نیروهای یگان حفاظت اداره میراث كرمان برعهده می گیرند.
وی اضافه كرد : بمنظور ماندگاری این آیین كهن و شاد خبرنگاران و عكاسان و اصحاب رسانه برای حضور در این جشن سده با دریافت كارت ویژه، برای پوشش این مراسم اقدام می كنند.
بنا به گفته زرتشتیان ساكن در كرمان این جشن 200 سال است كه به طور مداوم و بدون وقفه در كرمان در حال برگزاری است و بهتر است بدانیم كه در گذشته این آیین در جاده كوهپایه و در محلی به نام 'باب كمال' برگزار می شده اما 80 سال است كه جشن سده در محل فعلی آن واقع در باغچه بداغ آباد در خیابان سده همه ساله برگزار می شود.
در ابتدای مراسم جشن سده در كرمان ، گاته خوانی سرودهای زرتشت را داریم و پس از آن سرود ملی جمهوری اسلامی در جهت رسمیت بخشیدن به این آیین ملی اجرا خواهد شد.
همچنین در اجرای گروه سازهای پوستی 'اهورا' و نقاله خوانی و شاهنامه خوانی هم به عنوان دیگر برنامه های جنبی جشن سده كرمان قبل از موضوع برپاكردن كردن آتش می باشد كه نشاط خاصی را به شركت كنندگان در این مراسم می دهد .
بنا به آمارهای موجود سالانه برغم محدودیت مكان برگزاری ، بیش از 2 هزار نفر با شور و حال خاصی در آئین سده سوزی كرمان شركت می كنند.
از آنجا كه وجود روحیه شاد و با نشاط در یك جامعه موجبات سالم زیستی و شكوفایی استعدادهای ساكنان را در جهت سرعت بخشی به روند آبادانی و رفاه به دنبال خواهد داشت قطعا برپایی باشكوه آیین های سنتی و محلی شاد نظیر جشن سده ، چهارشنبه سوری ،شب یلدا و..... به نوبه خود می تواند در فروافتادن افراد جامعه در تارهای عنكبوتی افسردگی كه مقدمه دیگر آسیب های اجتماعی مخرب و تحمیل هزینه های اضافی و سنگینی به خانواده ها و بخش های درمانی است ممانعت كند.
5054
كرمان- ایرنا- وجود آئین ها و جشن های سنتی و محلی شاد و نشاط آور در طول تاریخ چند هزار ساله سرزمینمان خود موید این واقعیت است كه مردم كشورمان طی قرنهای متمادی جزو جامعه های شاد و شادی آفرین بوده و هستند .
