به گزارش روز سه شنبه گروه اخبار علمي ايرنا، اختلال آب سياه به دليل اختلال در جريان خون اعصاب بينايي بوجود مي‌آيد و با مرور زمان پيشرفت مي‌كند. اين عارضه معمولا با افزايش فشار چشم مرتبط است. مطالعات نشان مي‌دهد آب سياه ريشه ژنتيكي دارد و ممكن است تا پايان عمر علامتي نداشته باشد. بر اثر افزايش فشار داخل چشم، اعصاب بينايي انتقال دهنده تصاوير به مغز آسيب مي‌بينند و بينايي به مرور كاهش مي‌يابد. اين بيماري در صورت عدم درمان مي‌تواند منجر به نابينايي شود. معمولا بيماري درمراحل اوليه بدون علامت و درد است، بنابراين به افرادي كه در خانواده سابقه اين بيماري را دارند و افراد ميانسال و مسن توصيه مي‌شود به طور دوره‌اي و حداقل سالي يك‌بار توسط چشم‌پزشك چكاپ شوند. علاوه بر سابقه خانوادگي، ديابت نيز يكي از مهمترين فاكتورهاي خطر اين عارضه است.
*** چه عواملي باعث بروز گلوكوم مي‌شوند
آب سياه زماني اتفاق مي افتد كه فشار مايع داخل چشم افزايش يابد و اين مايع آن طور كه بايد در چشم گردش ندارد. به طور طبيعي بين قرنيه و عدسي چشم مايعي به نام زلاليه وجود دارد كه از مويرگ‌ها ترشح مي‌شود و تامين‌كننده مواد غذايي و اكسيژن براي عدسي و قرنيه است و از طرفي مواد زايد را از طريق خون دفع مي‌كند. زلاليه همراه با زجاجيه فشار دروني چشم را ثابت نگه مي‌دارد و شكل كروي چشم را حفظ مي‌كند. در صورتيكه در تصفيه زلاليه اختلالي به‌وجود آيد و مايع به همان سرعتي كه ترشح مي‌شود بازجذب نشود، فشار چشم افزايش مي‌يابد و عارضه آب‌سياه رخ مي‌دهد. علاوه بر عوامل ارثي، عفونت شديد چشم، مواد شيميايي، بيماري‌هاي التهابي و انسداد عروق خوني داخل چشم نيز از عوامل غير شايع آب سياه هستند. بيماري آب سياه معمولا هر دو چشم را تحت تاثير قرار مي‌دهد؛ اما ممكن است در يك چشم شديد‌تر باشد.
** انواع گلوكوم
- گلوكوم زاويه باز
اين حالت شايع‌ترين نوع بيماريست. در اين حالت مكانيسم بازجذب مايع زلاليه كاملا طبيعي است؛ ولي گردش مايع در چشم طبيعي نيست.
- گلوكوم زاويه بسته
شيوع اين حالت در آسيا بيشتر از غرب است. در اين حالت بازجذب مايع چشم به دليل باريك بودن بيش از اندازه زاويه عنبيه و قرنيه به درستي صورت نمي‌گيرد. اين حالت علاوه بر آب سياه، مي تواند منجر به دوربيني و آب مرواريد شود.
**چه افرادي بيشتر در معرض آب سياه قرار دارند
-افراد بالاي 40 سال
-بيماران مبتلا به ديابت
افرادي كه در خانواده سابقه ابتلا به ديابت دارند
-استفاده از برخي داروهاي استروئيدي مانند پردنيزولون
-ضربه ناگهاني به چشم
-افرادي با ديد ضعيف
*** مهمترين علايم گلوكوم چيست
-كاهش يا از دست دادن بينايي
-ديدن هاله در اطراف نور متمركز مانند چراغ
-قرمزي چشم
-چشم درد
-تهوع يا استفراغ
***آمار قابل تامل در مورد آب سياه
- بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت، گلوكوم دومين علت اصلي نابينايي در جهان است.
- بر اساس آمار، بيش از 60 ميليون نفر در سراسر جهان مشكوك به اين عارضه هستند.
-گلوكوم زاويه باز رايج ترين شكل اين بيماريست.
- بيش از سه ميليون نفر در آمريكا به اين عارضه مبتلا هستند كه نيمي از آنان از مشكل خود بي اطلاعند.
** مصرف سبزيجاتي كه برگ پهن سبز رنگ دارند، احتمال ابتلا به آب سياه را 30 درصد كاهش مي دهد
اين مطالعه كه به همت محققان دانشكده پزشكي هاروارد صورت گرفته نشان مي دهد رژيم غذايي حاوي سبزيجات برگ پهن مانند كاهو و اسفناج، احتمال ابتلا به آب سياه را 30 درصد كاهش مي دهد. سبزيجات برگ پهن حاوي مقادير بالاي اكسيد نيتريك هستند. اكسيد نيتريك يك عامل مهم در تنظيم جريان خون چشم است. از طرفي، اين سبزيجات حاوي دو آنتي اكسيدان قوي به نام هاي لوتئين و زيگزانتين هستند كه احتمال ابتلا به بيماري هاي مزمن چشم از قبيل گلوكوم، آب مرواريد و انحطاط ماكولا را كاهش مي دهند.
محققان توصيه مي كنند در صورتي كه در خانواده سابقه بيماري آب سياه وجود دارد، سبزيجاتي مانند اسفناج، كاهو، كرفس، كلم پيچ، كلم بروكلي، نخود فرنگي و جوانه كلم بروكسل، بيشتر مصرف شود. اين مطالعه نشان مي دهد نقش سبزيجات در بهبود بينايي، موثر تر از هويج است.
**ورزش و فعاليت فيزيكي احتمال ابتلا به گلوكوم را كاهش مي‌دهد
مطالعات محققان دانشگاه كاليفرنيا نشان مي‌دهد فعاليت فيزيكي شانس ابتلا به گلوكوم (آب سياه) را به ميزان 73 درصد كاهش مي‌دهد. بر اساس اين مطالعه، به ازاي هر 10 دقيقه افزايش فعاليت فيزيكي در هفته، احتمال ابتلا به گلوكوم 25 درصد كاهش مي‌يابد. محققان احتمال مي دهند كه ورزش و فعاليت فيزيكي از طريق تغيير جريان خون و فشار چشم بر گلوكوم تاثير مي‌گذارد.
***** پيشرفت‌هاي اخير در درمان گلوكوم
**ژن‌درماني روش جديد درمان آب‌سياه
محققان دانشگاه مديسن ويسكانسين آمريكا تكنيك جديدي را براي جايگزيني دريچه‌هاي اشك چشم‌ها به منظور درمان آب سياه ابداع كردند. درون چشم سلول‌هايي وجود دارند كه مانند دريچه تخليه عمل مي‌كنند و اين كار توسط ژن‌هايي كنترل مي‌شود كه در افراد مبتلا به آب سياه به ميزان كافي درون سلول‌ها وجود ندارند. محققان براي جايگزيني ژن‌ها از ويروس نقص ايمني گربه‌سانان يا FIV استفاده كردند كه قادر است ژن‌هايي را به دي ان اي ميزبان وارد كند. براي اين منظور محققان بخش عمده ژن‌هاي اين ويروس را حذف كردند تا قدرت تكثير و گسترش آن در بدن از بين برود و در همان نقطه‌اي كه تزريق مي‌شود باقي بماند. البته تزريق اين ويروس به طور موقت سيستم ضدويروس چشم را فعال مي‌كند. اكنون محققان در حال بهينه‌سازي اين تكنيك و شناسايي ژن‌هاي مناسب براي جايگزيني هستند و اميدوارند به زودي بتوانند آزمايشات باليني را با استفاده از اين تكنيك جديد آغاز كنند.
** اختراع يك لنز تماسي براي كنترل آب سياه
آب سياه معمولا با معاينات رايج چشم پزشكي تشخيص داده مي شود. معمولا اين معاينات قادر به بررسي شرايط لحظه‌اي چشم هستند؛ در صورتيكه در مورد بيماران مبتلا به آب سياه، فشار چشم در شب افزايش مي يابد كه امكان بررسي آن وجود ندارد.
محققان مركز پزشكي دانشگاه كلمبيا در نيويورك براي حل اين مشكل، موفق به ساخت يك لنز تماسي هوشمند شده اند كه شامل چند حسگر است و فشار چشم را به طور 24 ساعته نظارت مي كند. اين لنز تماسي كه Sensimed Triggerfish نام دارد، از سيليكون ساخته شده و حسگرهاي موجود در آن، هر گونه تغيير انحنا در سطح لنز را تشخيص مي دهند. تغيير انحناي لنز يك شاخص مهم از فشار چشم است. زماني كه انحناي لنز تغيير مي كند، سيگنال هاي الكتريكي به يك آنتن بي سيم ارسال مي شوند و سپس از طريق يك ضبط به پزشك بلوتوث مي شوند و با استفاده از آن مي توان پيشرفت بيماري را پيش بيني كرد.
** تشخيص آب سياه در مراحل اوليه امكان‌پذير است
محققان بيمارستان مونت سيناي در نيويورك و دانشكده پزشكي دانشگاه راتگرز در نيوجرسي با استفاده از آنژيوگرافي به روش OCT موفق به تشخيص بيماري در مراحل اوليه شدند. آنژيوگرافي OCT يك سيستم تصويربرداري پيشرفته است كه حركت سلول هاي قرمز خون در رگ هاي خوني را تشخيص مي هد. اين روش جديد برخلاف روش‌هاي سنتي نيازي به تزريق نشانگرهاي رنگي ندارد.
اين مطالعه با بررسي 92 بيمار 50 سال به بالا نشان مي دهد بيماران مبتلا به آب سياه، جريان خون ضعيفي دارند. از طرفي اين مطالعات نشان مي دهد بسته به نوع بيماري، رگ هاي خوني اين بيماران اختلال دارد.
تصاوير تهيه شده با استفاده از آنژيوگرافي OCT، به يك نرم افزار تخصصي ارسال مي شود تا اطلاعات مربوط به وضعيت چشم و عروق خوني تجزيه و تحليل شود.
همزمان با توسعه اين روش جديد تصويربرداري، محققان دانشگاه استنفورد موفق به ساخت دارويي شده اند كه در چشم قرار مي گيرد و فعاليت و رشد اعصاب بينايي را تحريك مي كند.
محققان معتقدند تركيب اين دو روش، درمان آب سياه را متحول خواهد كرد.
**روش‌هاي تركيبي پروتئيني و ژن درماني در درمان نابينايي موثر است
محققان با تركيب چند پروتئين و داروهاي سركوب كننده ژن، يك داروي تركيبي توليد كرده اند كه به رشد مجدد سلول هاي عصبي بينايي كمك مي كند و قادر به درمان آب سياه، ترميم سلول هاي بينايي آسيب ديده و انواع نابينايي است.
براي آزمايش اوليه، محققان از اين داروي مسدود كننده كانال اعصاب در موش ها استفاده كردند تا سيگنال هاي فرستاده شده از چشم به مغز تحريك شود. سپس مجموعه اي از ژن هاي موش كه سبب برقراري ارتباط بين مغز و اعصاب بينايي ميشد را حذف كردند. اين فرآيند سبب توليد مجدد رشته هاي عصبي در موش هاي نابينا شد؛ به علاوه پوشش ميلين اطراف سلول ها دست نخورده باقي مانده است.
مهمترين علت نابينايي، آسيب اعصابي است كه به شبكيه متصل مي شوند. محققان بر اين باورند كه با استفاده از روش هاي درماني تركيبي پروتئيني با ژن درماني مي توان اختلالات بينايي و به ويژه گلوكوم را درمان كرد.
منابع:
سازمان جهاني بهداشت
پايگاه خبري ساينس ديلي
پايگاه خبري گاردين
نشريه تخصصي ساينس
پايگاه خبري مديكال ساينس
علمي **9259**1440
تهران - ايرنا - آب سياه (گلوكوم) دومين عامل نابينايي در سراسر جهان است؛ در حالي‌كه اكثر بيماران از شرايط خود اطلاعي ندارند. معاينه دوره‌اي در افرادي كه در خانواده سابقه آب سياه دارند يا به ديابت مبتلا هستند، مهمترين روش كنترل اين عارضه است.
