تعليم و تربيت كاري بسيار دشوار و ظريف است بنابراين همه افراد نمي توانند در كسوت معلمي فعاليت كنند و ويژگي هاي معلم از علاقه، قدرت تدريس و نحوه بيان شروع و تا مهرورزي، مدارا و دلسوزي با شاگرد ادامه پيدا مي كند.
معلم بايد به تدريس علاقه مند باشد و هيچ فردي بدون داشتن اين ويژگي نمي تواند در كار معلمي موفق باشد همچنانكه چنين خصوصيتي براي ساير حرف و شغل ها نيز لازم است اما براي شغل معلمي حياتي تر به نظر مي رسد.
معلمي شغل مورد احترام همه مردم است و كمتر حرفه اي است كه با چنين مرتبه، ارج و قربي در نزد عموم مردم وجود داشته باشد. هيچ جامعه اي بدون معلم به رستگاري و سعادت نمي رسد و هيچ محيط انساني نيز بدون معلم، نسل دانا و سالمي تحويل جامعه نداده است.
از اين رو كار معلمي به همان اندازه كه بين مردم ارزشمند و والا است به همين نسبت نيز حساس است و مي تواند سعادت يك جامعه را تضمين كند و در سوي ديگر نيز مي تواند نتيجه معكوس به همراه داشته باشد.
بنابر اين جامعه اي كه قصد دارد به سوي سعادت و رستگاري حركت كند، نيازمند معلمان توانمند است كه لازمه آن توجه بيشتر به ورودي هاي اين نظام است كه مايل هستند چنين مسئوليت سنگيني را بپذيرند.
همين حالا معلمان كشور از راه هاي مختلف جذب آموزش و پرورش مي شوند كه اگر بخواهيم اين مجراها را بازگو كنيم شايد بيشترين معلماني كه اكنون در مدارس تدريس مي كنند از طريق مراكز تربيت معلم، دانشگاه فرهنگيان و دانشگاه شهيد رجايي جذب مدارس مي شوند و معمولا برخي مواقع نيز آموزش و پرورش شمار اندكي از افراد را به عنوان معلم از طريق آزمون هاي سالانه خود جذب مي كند.
بنابراين مجراهاي ورودي افراد به عنوان معلم كاملا مشخص است در حالي كه در گذشته برخي معلمان به عنوان حق التدريس بكارگرفته مي شدند كه آموزش هاي لازم براي اين شغل نمي ديدند.
همين حالا اغلب معلماني كه از اين طريق انتخاب مي شوند افراد كوشا، با انگيزه، علاقه مند و توانمند هستند كه تحولات عظيمي نيز در آموزش و پرورش و به طور كلي در مدارس ايجاد كرده اند. البته در اين ميان ممكن است كه برخي از معلمان در ادامه فعاليت شان به هر دليلي نتوانند تقاضاهاي نظام تعليم و تربيت و دانش آموزان و والدين را برآورده كنند كه اين موضوع در جمعيت حدود 700 هزار نفري معلمان طبيعي است و در هر شغلي امكان اين موضوع وجود دارد يعني فرد پس از حضور در فعاليتي نتواند بخوبي از عهده آن بر آيد و كار مورد نظر را رها كند و به مكان ديگري برود.
معلمي همانطور كه گفته شد شغل بسيار حساس و مهمي است و چون با تعليم و تربيت نسل كنوني و آينده سروكار دارد اين اهميت دوچندان مي شود بنابراين درست اين است كه معلماني كه تمام شاخص هاي لازم را دارا هستند در اين فعاليت جذب و ادامه كار دهند.
شايد مهمترين شاخص هاي يك معلم را مي توان وارستگي، دلسوزي، سعه صدر، صلابت و جديت، مهرباني، توانمندي، خستگي ناپذيري، كوشا بودن، آشنايي با علم روز و كلاس داري بر شمرد و چنانچه هريك از اين شاخص ها در معلمان وجود نداشته باشد بطور قطع تعليم و تربيت با اختلال روبرو خواهد شد.
وقتي مي گوييم يكي از ويژگي هاي معلم داشتن سعه صدر است به معني اين است كه معلم در كلاس با دستكم 30 فكر و عقيده و تربيت روبرو است كه بايد با صبر و حوصله با آنان برخورد كند زيرا ممكن است هر كدام از آنان رفتار و تربيت خانواده و محيط خود را در كلاس بروز دهند و معلم نيز بايد بتواند به درستي با آن برخورد كند.
در كلاس درس تمام حواس دانش آموزان روي حركات و گفتار معلم است و خيلي از رفتارهاي او را الگو مي گيرند.
شايد به همين دليل است كه كشورهاي پيشرفته در انتخاب معلم بخصوص در دوره ابتدايي وسواس زيادي بخرج مي دهند.
كشورهايي مثل ژاپن معلمان دوره ابتدايي را از توانمندترين افراد انتخاب مي كنند. در اين كشورها معلمان از نظر مسايل مادي و معنوي در درجه بالايي قرار دارند تا بتوانند نسل كنوني و آينده را براي زندگي در دنياي آينده آماده كنند.
در جامعه ما نيز بايد معلمان غير از دغدغه تعليم و تربيت مطلوب دانش آموزان، نگراني ديگري نداشته باشند و مسايل مادي و معنوي آنان بدون مشكلي برآورده شود. با اين ديدگاه كار معلمي بسيار مهم است چون با تربيت يك نسل يا بيشتر سروكار دارد. از اين رو هيچ فردي بدون اين ويژگي ها نمي تواند معلمي كند و نسل متناسب با شرايط هر جامعه اي تربيت كند.
معلم جدا از اينكه خود بايد علاقه مند به موضوع درسي باشد بايد دانش آموز را نيز به درس علاقه مند كند كه اين نياز به مهارت و كسب آگاهي دارد.
مهارت معلمي يعني اينكه معلم با شيوه هاي ابتكاري و متناسب با شرايط و مقتضيات كلاس، فضاي شاداب، دلپذير و جذاب براي دانش آموزان مهيا كند تا آنان با علاقه در كلاس حاضر شوند.
استفاده متنوع از مطالب و روش هاي تدريس، آموزش همراه با شور و شوق، پرهيز از عيب جويي و انتقادات تند و خشن، داشتن رابطه مثبت با دانش آموزان، توجه به احساسات دانش آموزان، داشتن خلاقيت و نوآوري، انعطاف پذيري و داشتن عدالت از ويژگي هاي يك معلم است.
معلمان براي رسيدن به تدريس كارآمد نيازمند آموزش، شركت در كارگاه هاي شيوه هاي مدرن و به روز تدريس و مطالعه مستمر در حوزه تدريس خود هستند.
شوربختانه برخي از معلمان فاقد مهارت هاي لازم براي تدريس در كلاس هستند كه اين مساله بر افت تحصيلي دانش آموزان تاثيرات فراواني گذاشته است.
همانطور كه بيان شد معلمي نيازمند كسب مهارت هاي مختلف است تا نقاط ضعف و قوت دانش آموزان را شناسايي و نسبت به رفع آن اقدام كند. ارزشيابي كيفي و كمي در مدارس نيز هنوز با نواقصي در حال اجرا است كه دانش آموزان را از يادگيري كيفي مطالب دور مي كند.
وقتي مي توانيم دانش آموز را براي زندگي فردا آماده كنيم كه آموزش هاي متناسب با جامعه و بروز به آنان ارائه كنيم و اين نيازمند داشتن مدارس و معلمان كارآمد و توانمند است.
** خبرنگار ايرنا
فراهنگ ** 1569 ** 1071
تهران - ايرنا - همه افراد بخش زيادي از آموزه ها را با ديدن رفتار، سلوك و منش معلم يا افرادي با كاركردهاي شبيه او فرا مي گيرند و آن را در بزنگاه هاي مختلف بروز مي دهند، بنابراين دايره فعاليت اين افراد فقط به مدرسه ختم نمي شود بلكه هر كسي كه بنحوي در تعليم و تربيت جامعه اثرگذار باشد، معلم است.
