به گزارش ايرنا، آداب و رسوم نوروز ساكنان هرمزگان در گذشته ها كمي متفاوت تر از مراسم هاي نوروز امروزي است. صيادان جزيره قشم آخرين روز تيرماه هرسال را «نوروز» يا «نوروز صياد» مي دانند كه اولين روز از فصل گرماي واقعي است.
در اين آيين و رسوم كه از سنت هاي اجتماعي و فرهنگي مردم اين منطقه بوده و ازگذشتگان قديم تا به نسل امروز رسيده، هيچ يك از صيادان هيچ ماهي و موجود آبزي را صيد نمي كنند.
به آب سپردن لباس هاي كهنه، پوشيدن لباس نو و رفتن به دريا، رنگ آميزي حيوانات خانگي با خاك سرخ سواحل جزيره هرمز، بخشي از آداب و رسوم نوروز صياد است.
ساكناني كه در كنار صيد به پرورش دام نيز مشغول هستند در اين روز نزد چند دعا خوان نوروزي مي روند تا براي آنها دعاي «لوبن» بخوانند.
در واقع «لوبن» نام دعايي است كه علاوه بر افزايش بركت دام ها، آنها را از گزند بلاها دور نگه مي دارد.
«نوروز صياد» آيين كهني است كه قرن ها در حاشيه جنوبي بخش شهاب جزيره قشم به صورت خود جوش با طلوع خورشيد آغاز مي شود و تا پاسي از شب ادامه مي يابد.
بي شك با بررسي بيشتر در گاه شماري نوروز صياد به ويژگي هاي مشترك از اين آيين كهن و عيد باستاني نوروز مي رسيم.
منصور نعيمي، محقق و پژوهشگر حوزه مردم شناسي استان هرمزگان در بررسي اهميت ريشه شناسي آداب و رسوم از نگاه تاريخي در اين باره مي گويد: بندرعباس به عنوان مركز هرمزگان از زمان ساسانيان در اوج ترقي بوده و تا زمان صفويان به مدت 200 سال مركز ترانزيت جهاني قرار داشته است.
اوج ترقي بندرعباس را بعد از فتح هرمز مي دانند كه شاه عباس به فرماندهي امام قلي خان، پرتغالي ها را از منطقه خارج كرده و به بركت اين فتح نام گامرون يا گامبرون كه يكي از نام هاي قديمي بندرعباس امروزي است به «بندرعباسي» يا «بندر مقدسه عباسي» تغيير يافت.
اما افزايش فرهنگ هاي مختلف در هرمزگان و به خصوص بندرعباس به لحاظ موقعيت تاريخي، فرهنگي و اجتماعي و در مجموع از نگاه مردم شناسي، يك امتياز براي مردم اين منطقه به شمار مي رود، زيرا خونگرم بودن، ميهمان نوازي و غريب نواز بودن عنوان تعبيرهايي است كه بيشتر براي مردم هرمزگان به ويژه شهر بندرعباس بكار مي رود و اين صفات در ايام سفرهاي نوروزي نيز نمود بيشتري دارد.
*اشتراك هاي آداب و رسوم نوروز بين مردم هرمزگان و كشورهاي خليج فارس
درباره ريشه آداب و رسوم عيد نوروز در هرمزگان در اين استان مردم به پايان سال توجه ويژه اي دارند كه ريشه اش در ايران باستان و دين و آداب حاكم در ايران باستان نشات مي گيرد.
آداب نوروز نيز براساس خوي و منش مردم اين منطقه خود را نمايان مي كند به عنوان مثال در كشورهاي جنوب خليج فارس از جمله مدل دوخت روسري ها و پوشش هاي محلي زنان و مردان و نقش و نگاره هاي حناي دست و پاي زنان نمونه هايي از آداب و سنت هايي هستند كه با مردم جنوب هرمزگان همخواني دارد.
*كشت و زراعت ريشه در رسوم نوروزي دارد
كشت و زراعت به عنوان يكي از ريشه هاي آداب و رسوم نوروز است. در گذشته بطورمعمول در 12 كاسه در چهار فصل سال ميزان سبزشدن اين گياهان سنجيده مي شد.
در واقع يك ديدگاه علمي از كاشت و زراعت وجود داشته و به تدريج اين كاشت و زرع با تغييرات فراواني، امروز با كاشت سبزه نشان داده مي شود.
نوروز در هرمزگان نيز همانند ساير استان ها داراي آداب و رسومي است. از زمان پهلوي بخشي از آداب و رسوم ها به دليل ورود راديو و تلويزيون تغيير كرد و باعث شده كه مساله نوروز در بندرعباس نيز به شكل سفره هاي هفت سين، ديد و بازديد و عيدي گرفتن ها خود را نشان دهد.
* رسم عيدي گرفتن با نوروز خواني
يكي از رسوم هرمزگاني هاي قديم تر در نوروز را 'نوروز خواني' مي گويند. در آيين نوروز خواني، شعر هاي سروده مي شد و كودكان از بزرگترهاي خود عيدي مي گرفتند.
*گلگ كردن شاخ حيوانات و جيكوي نوروزي
طبق اعتقاد مردم ايران باستان و از جمله در منطقه هرمزگان، مردم براين باور بودند كه هركسي داراي يك فرح ور يا موكل است و با شروع سال جديد براي شادي ارواح مردگان، خانه ها بايد تميز و نو باشد. اين رسم با تغييراتي همچنان رواج دارد.
بعد از عيد ديدني، مردم با در دست داشتن گلاب، عود و شيريني و ميوه، بر سر مزار رفتگان مي روند تا فرارسيدن عيد نوروز را به اموات خود تبريك گفته و به اين ترتيب خاطره عزيزان از دست رفته خود را گرامي مي دارند.
اين رسم هنوز در شهرها و روستاها نمود دارد. يكي ديگر از آداب و رسوم، چيدن پشم و موي حيوانات و رنگين كردن شاخ و گوش گاو، گوسفند و شتر با «گلگ»؛ نوعي خاك سرخ در دو سه روز قبل از عيد است.
برخي از پژوهشگران استان هرمزگان مانند استاد سايباني در كتاب «فين» خود به يك بازي محلي در نوروز اشاره كرده اند. اين بازي در ششم فروردين؛ زاد روز زرتشت انجام مي گرفته يا اين كه در اين روز بزرگترها در باغ و حياط خانه ها از درخت نخل خرما تاب درست مي كردند كه به «جيكوي نوروزي» معروف بوده است.
آنچه مشخص است، اين آداب و رسوم به منظور گرامي داشتن نوروز و سال نو در هرمزگان انجام مي شده است. رفت و آمد و بازديدها نيز جز جدايي ناپذير آداب و رسوم همه مناطق كشور است كه در هرمزگان نيز از گذشته هاي دور تا امروز جاري و پابرجا است.
9887 /6048 /1484
گزارش از : فرنگيس حمزه اي ماشاري
بندرعباس- ايرنا- به آب سپردن لباس هاي كهنه، پوشيدن لباس نو و رفتن به دريا، رنگ آميزي حيوانات خانگي با خاك سرخ سواحل جزيره هرمز، بخشي از آداب و رسوم نوروز صياد است كه شباهت زيادي به آيين كهن و عيد باستاني نوروز در فرهنگ مردم هرمزگان دارد.
