لذت بازدید نوروزی از آرامگاه شمس همراه با زمرمه اشعار بهاری مولانا

به گزارش ایرنا شمس تبریزی با ایجاد تحول در روحیه و نگرش اندیشمند نابغه ای چون مولوی از وی یك عارف عاشق ساخت و امروز با بازدید از آرامگاه شمس، ضرورت تحول درونی در ذهن انسان نقش می بندد.
مجموعه گردشگری شمس در خوی از توابع آذربایجان غربی به عنوان اثری باستانی به ثبت ملی رسیده و معماری كم نظیر آن به ویژه در 'مناره شمس تبریزی' توجه عموم را به خود جلب كرده است؛ آرامگاهی كه در این ایام چشم به راه گردشگران نوروزی است.
عرفان اسلامی این آرامگاه به شمس تبریزی گره خورده و شكوه آن برگرفته از قدرت شكار شاه اسماعیل صفوی است كه در یك روز، شاخ های قوچ هایی را كه شكار كرده بود را بر روی بدنه مناره اش نصب كرد.
مجموعه گردشگری شمس در دهه های گذشته محل رفت و آمد بسیاری از هنردوستان بوده و امروزه به مكانی برای گردش شهروندان، مسافران و دوستداران فرهنگ تبدیل شده است.
این محله كه در بین مردم خوی نیز به محله شمس معروف است، یكی از برجسته ترین عارفان بنام و وارسته سده هفتم هجری قمری را در خود جای داده است كه به راحتی نمی توان از كنار مقبره و مناره عارفانه آن عبور كرد.
اگر در مسیر پر رفت و آمد بلوار شمس به سمت چپ نگاهی بیافكنی، مناره ای بالابلند را مشاهده می كنی كه به سبك دوران كهن تزئین شده است و هر بیننده كنجكاوی را به سوی خود فرا می خواند.
در ابتدای ورود به محوطه مقبره و مناره شمس، سردیس این عارف وارسته و نمادی به شكل مهر مزین به نام او نصب شده است و فضای داخلی نیز با اشعار مولانا(كه مرید شمس تبریزی بوده است) جلوه نمایی می كند.
در این محوطه جملاتی برگرفته از كتاب 'مقالات شمس' به خطوط زیبای ثلث، نستعلیق و شكسته نستعلیق چشم نواز كرده و اشعاری چون ' ای رستخیز ناگهان وی رحمت بی منتها / ای آتشی افروخته در بیشه اندیشه ها' جلب توجه می كند.
مناره آجری شمس تبریزی به شكل هرم مخروط ناقص با ارتفاع 15 متر مزین به شاخ های قوچ بوده و تداعی گر شكوه و قدرت نمایی شاهان صفوی و ارادت آنان به عرفان اسلامی است.
این مناره تا سال 1386 شمسی درون یك باغ قرار داشت و در آن سال توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوی آزادسازی و ساماندهی شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوی با اشاره به اینكه پادشاهان در دوره صفوی صاحب باغ بودند و كاخ زمستانی آنان درون باغ قرار داشت، گفت: شاه اسماعیل صفوی به عرفان علاقه داشت و این مناره در اوایل دوره صفویه در زمان فرمانروایی وی ساخته شد.
عزیز میرزایی با بیان اینكه ابتدا در این مكان سه مناره با مختصات یكسان به شكل هرم مخروط ناقص احداث شده و هر سه با شاخ قوچ تزئین شده بود، افزود: محوطه این مناره ها در دوره های ایلخانی، صفوی و قاجار به عنوان گورستان استفاده می شد و به مرور زمان تنها یك مناره از آن دوره باقی مانده است.
وی ادامه داد: ورودی برج روزنه ای مستطیل شكل بوده كه پله هایی مارپیچ در داخل آن قرار دارد و از طریق پله، صعود به قسمت بالای برج را امكان پذیر می كند.
میرزایی با اشاره به اینكه ضخامت بدنه مناره شمس تبریزی 50 سانتیمتر است، بیان كرد: 2 پله در قسمت بیرونی مناره، 41 پله در قسمت درونی آن و همچنین یك روزنه در بالای مناره وجود دارد كه در گذشته برای دیده بانی استفاده می شد.
میرزایی بیان كرد: در ابتدا بیش از 900 كله همراه با شاخ قوچ بر روی بدنه برج وجود داشت كه به مرور زمان و بر اثر بارش برف و باران و شرایط جوی بیشتر آنها از بین رفته است.
وی با اشاره به اینكه مناره ها در گذشته بر اساس سه هدف ساخته می شد، گفت: مناره های اذان گو كه كنار مساجد احداث می شد، برج های كه به عنوان راهنمای كاروان ها و برای مسیریابی استفاده می شد و مناره های كه سمبل پیروزی و نماد قدرت و امپراطوری بود.
میرزایی افزود: از آنجایی كه قوچ در باستان شناسی نماد امپراطوری، قدرت و شجاعت و كله های قوچ سمبل پیروزی است، مناره شمس در خوی را باید از نوع سوم در نظر گرفت.
وی ادامه داد: این مناره بنایی یادمانی محسوب می شود و هدف از ساخت آن نمایش توان و قدرت بانی آن است؛ شاه اسماعیل صفوی همچنین با این اقدام ارادت خود به عارفان زمان خود و به ویژه شمس تبریزی را به زیبایی نشان داد.
پژوهشگر تاریخ آذربایجان غربی نیز گفت: برج شمس تبریزی نشان از قدرت شكار شاه اسماعیل صفوی دارد؛ سپاه وی در سفر به چله خانه، كوهی در نزدیكی خوی در یك روز تمام شاخ های كه بر روی بدنه مناره دیده می شود را شكار كرد.
طاهر شفیع پور افزود: شاه اسماعیل در آن دوره بدین صورت قدرت خود را به رخ قزلباش ها كشید و برای اینكه این قدرت ماندگار باشد، تمام شاخ های قوچ های شكار شده را بر بدنه برجی در كنار مقبره شمس تبریزی نصب كرد.
وی ادامه داد: شاه اسماعیل با این اقدام از طرفی مقبره شمس تبریزی را ماندگار كرد و به جهت شاعر بودن، ارادت خود را به شمس تبریزی نشان داد و از طرفی دیگر توان سپاه خود را به رخ كشید.
شاعر و ادیب اهل خوی نیز با اشاره به تاثیر شخصیت های عرفانی و به ویژه شمس بر روی رفتار مردم در این شهرستان گفت: انسان های خالص و عارف با باور بر اینكه 'هركه را اسرار حق آموختند / مهر كردند و دهانش دوختند ' همیشه پشت پرده بوده اند اما این فروتنی توسط مردم به فراموشی سپرده نشده است.
بهرام صاحبدل با اشاره به اینكه عارفان زیادی در مناطق چله خانه، پیرموسی و خانقاه خوی سكونت كرده اند، اضافه كرد: مظهر خویی، فانی، برقی خویی، فنا، آقا تقی خویی، ملا مهر علی خویی و پیركندی از جمله مردان الهی در طول قرن های گذشته بودند كه مردم خوی از حضور آنان كسب فیض می كردند.
وی با اشاره به اینكه عرفان در متن جامعه و به ویژه در بازار نمود واقعی پیدا می كند، بیان كرد: بازار خوی از قدیم تحت تاثیر بینش و عرفان اسلامی موجود در این شهر مكانی دینی بوده است؛ به طوری كه بازاریان معتمد مردم بودند و اسناد ملكی و وسایل شخصی مردم را نزد خودشان به امانت نگه می داشتند.
وی با بیان اینكه در نتیجه عرفان اسلامی خرید و فروش اجناس خلاف شرع در این شهر جایز نبوده است، گفت: انصاف در قیمت گذاری بر اجناس از آثار دیگر عرفان اسلامی در معامله های بازاریان شهر خوی بوده است.
شهردار خوی نیز با اشاره به بازدید چشمگیر گردشگران از جاذبه های گردشگری خوی و به ویژه این آرامگاه، گفت: بازدید گردشگران داخلی از این جاذبه تاریخی به افزایش همگرایی و غرور ملی منجر می شود.
محرم اكبرزاده ادامه داد: اگر ملت های دیگر با ظرفیت های گردشگری ما آشنا شوند، به عنوان نماینده فرهنگی ملت ما جاذبه های گردشگری كشور را به مردم سایر كشورها نیز معرفی می كنند.
جلیل جباری، مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی نیز گفت: آرامگاه شمس در خوی از مراكز پربازدید گردشگران این استان به شمار می رود و زیرساخت های گردشگری آن نیز به زودی از محل اعتبارات ارتقای شاخص های اقتصادی آذربایجان غربی توسعه می یابد.
به گزارش ایرنا، شمس الدین محمد بن علی بن ملك داد تبریزی بنا بر اشاره های تاریخی به احتمال زیاد در سال 582 هجری قمری به دنیا آمد و ملقب به ' شیخ پرّان' و ' زر دوز' بود.
كتاب 'مقالات شمس' شامل مطالب ارزنده ای با موضوع عرفان است؛ این كتاب سوال و جواب های شمس و مولانا و مریدان و منكران آنان را در بر می گیرد و توسط شاگردان وی گردآوری شده است.
كتاب 'تماشای خورشید' نیز كه منتخب پند و اندرزهای شمس تبریزی از 'مقالات شمس' بوده، توسط 'بهنام رجب پور' و 'حسین صبوری' با هدف ترویج افكار متعالی شمس تبریزی در سطح جهانی و معرفی هرچه بیشتر آرامگاه شمس تبریزی از فارسی به انگلیسی ترجمه شده است.
تاریخ وفات شمس تبریزی به علت كمبود اسناد تاریخی مربوط به آن دوره زندگی شمس به روشنی معلوم نیست اما شمس پژوهان آن را بین سال های 645 و 672 هجری قمری ذكر كرده اند.
مولانا جلال‌الدین محمد بلخی مشهور به مولوی نیز به عنوان شاعر بزرگ قرن هفتم هجری قمری در سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد؛ وی به سبب رنجشی كه بین پدر مولانا با سلطان محمد خوارزمشاه پدید آمده بود از بلخ بیرون آمد و بعد از مدتی سیر و سیاحت به قونیه رفت.
مولوی در سال 672 هجری قمری در قونیه وفات یافت و از آثار او می‌توان به مثنوی، دیوان غزلیات یا كلیات شمس، رباعیات، مكتوبات، فیه مافیه و مجالس سبعه اشاره كرد.
7129/3072
گزارشگر: توحید محمودپور