تشنگی سدها ، اخطار خشكسالی به كشاورزان مازندران

استان مازندران در حالی نیمه اول سال آبی را به عنوان پربارش ترین نیمه سال پشت سر گذاشته است كه گزارش های رسمی نه تنها حاكی از تشنگی شدید سدها ، بلكه خشكیدن تدریجی و بی جان شدن رودخانه هائی است كه شالیكاران استان برای كشت برنج و دیگر محصولات آببر چشم امید به آنها دوخته اند.
اگر چه از سال ها پیش چشم دوختن به ابرهائی كه بدون نزول رحمت می آیند و می روند دیگر چنگی برای كشاورزان مازندرانی به دل نمی زند ، اما اكنون داده های رسمی زنگ خطر را برای خالی شدن سفره های زیززمینی هم به صدا در آورده است .
مازندران با زراعت و محصولات رنگارنگ كشاورزی و باغی جان به تن دارد و این یگانه ممر درآمد مردمانش در نبود صنایع و وابستگی شدید گردشگری به زیبائی های طبیعی ، تنها با آب و مصرف بهینه آن می تواند استمرار یابد ، موضوعی كه سال ها همگان با بی توجهی و ذكر ' انشاالله گربه است ' از كنارش رد شدند تا خشكسالی اینگونه داشته های زندگیشیان را راهزنی كند.
** خالی ماندن 48 درصدی ظرفیت سدها
مدیرعامل شركت آب منطقه ای مازندران با هشدار به كشاورزان در باره خطر كم آبی و ضرورت رعایت مصرف بهینه آن گفت كه میزان آبگیری سدهای این خطه شمال كشور در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 40 درصد كمتر است.
محمد ابراهیم یخكشی روز یكشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در ساری افزود : درحال حاضر حدود 58 درصد از ظرفیت سدهای مازندران آبگیری شد و همچنان 48 درصد از ظرفیت این مخازن آبی خالی است.
وی ظرفیت سدهای فعال مازندران را افزون بر 350 میلیون متر مكعب اعلام كرد و اظهارداشت : در سال جاری تاكنون 172 میلیون متر مكعب از ظرفیت این سدها پر شده است در حالی كه سال پیش در این زمان سدهای مازندران 282 میلیون متر مكعب آب داشتند.
مازندران 2 سد بزرگ و 6 سد كوچك دارد كه در كنار رودخانه ها ، آببندان ها و چاههای مجاز و غیرمجاز ، آب مورد نیاز كشاورزان 22 شهرستان را تامین می كنند.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای مازندران گفت : طبق بررسی میدانی ، میزان آبگیری سدهای استان در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل 110 میلیون متر مكعب كمتر است.
** كاهش ذخیره آب های زیرزمینی
یخكشی همچنین از كاهش آب سفره های زیرزمینی استان خبر داد و اظهار داشت : در سال زراعی جاری كه از ماه مهر پارسال آغاز شد تا نیمه اول فروردین ماه جاری میزان ذخایر آب زیرزمینی مازندران نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل 50 میلیون متر مكعب كمتر شده است.
براساس مطالعات آب منطقه ای مازندران كاهش بارش ها در دهه های اخیر در این خطه شمال كشور به عنوان یكی از پرباران ترین استان های كشور باعث پایین رفتن حدود یك متری آب زیرزمینی شده است .
دفتر مطالعات پایه منابع آب شركت آب منطقه ای مازندران هم سال گذشته اعلام كرده بود كه دشت مازندران بویژه در مناطق شرق استان به خاطر اضافه برداشت از چاههای مجاز و حفر چاههای غیر مجاز در معرض تهدید جدی شوری آب قرار گرفته است.
در آن گزارش تاكید شده بود : یكی از پیامدهای ناشی از افت مستمر سطح آب زیرزمینی یا اضافه برداشت از چاهها ،شور شدن تدریجی آب زیرزمینی و پیشروی جبهه آب شور به طرف جبهه آب شیرین در مناطق ساحلی استان مازندران است كه در دشت حسین آباد بهشهر رنگ واقعی به خود گرفت .
بر اساس گزارش شركت آب منطقه ای مازندران ، 82 هزار حلقه چاه در بخش های كشاورزی، صنعت، خدمات شهری و روستایی این استان وجود دارد كه سالانه بیش از یك میلیارد مترمكعب از آنها برداشت می شود.
بیش از 30 درصد این چاهها به گفته مسئولان این شركت ، غیرمجاز هستند.
** كاهش 45 درصدی روان آب
مدیرعامل شركت آب منطقه ای مازندران همچنین گفت كه كاهش بارندگی در سال زراعی جاری ، دبی آب رودخانه های استان را به حدود 45 درصد رسانده است.
یخشكی اضافه كرد : در مجموع در نیمه نخست سال زراعی جاری ، میزان بارش ها نیز برابر گزارش هواشناسی حدود 14 درصد نسبت به مدت مشابه كاهش نشان می دهد.
طبق گزارش هواشناسی مازندران دمای هوا در این استان هم كه بر تبخیر و كاهش راندمان بهره برداری از آب اثرگذار است ، در سال 96 نسبت به سال 95 حدود 2.2 درجه گرم تر شد.
همچنین طبق این گزارش پیش بینی شده است كه اگر چه بارش ها در فصل بهار امسال در فروردین ماه در حد نرمال خواهد بود ، ولی در ماههای اردیبهشت و خرداد كه اوج كشت و كار برنج در مازندران است به پائین تر از حد نرمال می رسد.
** آب هائی كه به هرز می رود
براساس آمارهای رسمی ، توان بالقوه آب مازندران در حد 6 میلیارد و ‎ 600میلیون مترمكعب است كه از این مقدار چهار میلیارد و ‎ 900میلیون مترمكعب آب های سطحی و بقیه آب های زیرزمینی است .
به طورمیانگین سالانه حدود یك میلیارد و ‎ 550میلیون مترمكعب آب در بخش آب های سطحی و یك میلیارد و ‎ 350میلیون مترمكعب در بخش آب زیرزمینی در مازندران بهره برداری می شود و بقیه آب سطحی طی سال به صورت هرز به دریا می ریزد.
مازندران 460 هزار هكتار زمین كشاورزی دارد كه حدود 230 هزار هكتار از این اراضی زیر كشت برنج قرار می گیرد و این خطه شمال كشور به تنهایی 40 درصد از نیاز برنج ایران را تامین می كند.
در شرایط فعلی 80 درصد از آب كشاورزی مازندران از محل آب های سطحی و زیرزمینی و 20 درصد بقیه از سدها و آببندان ها تامین می شود.
بخش كشاورزی طبق آمار افزون بر 85 درصد آب تولیدی این خطه شمال كشور را مصرف می كند .
در سال گذشته به دلیل تنش كم آبی حدود 17 هزار هكتار از شالیزارهای مازندران زیر كشت نرفت و امسال هم تاكنون دستكم به مالكان 10 هزار هكتار هشدار داده شد تا شالیزارهای خود را به كشت جایگزین اختصاص دهند.
گزارش از : حسین فلاحتی
6982/1654