فعاليت معادن شن و ماسه در صورت رعايت نشدن اصول زيست محيطي مي تواند آسيب هاي جدي به طبيعت وارد آورده و آلودگي هوا، آب و خاك را به دنبال داشته باشد، اين حقيقت غيرقابل انكاري است كه اثباتش كار مشكلي نيست، چون با مشاهده روند معدنكاوي در زيستگاه‌هاي منحصربه‌فرد به اين نتيجه مي رسيم كه گونه‌هاي جانوري به خطر افتاده اند.
اگر مسائل زيست‌محيطي در اولويت برنامه‌هاي ما قرار دارد نبايد بدون ضوابط مبادرت به توسعه معادن شن ماسه در استان البرز كنيم زيرا آثار و عواقب دردناك آن گربانگير مردم و محيط زيست شود كه نمونه بارز آن را به وضوح در شن چاله هاي تهراندشت مي بينيم.
تهراندشت در نزديكي كلان شهر كرج و در مهمترين شهرستان البرز يعني در ساوجبلاغ منطقه اي با آب و زمين مناسب كشاورزي قرار دارد كه امروز فعاليت اين معادن چالشي اساسي براي محيط زيست اين شهرستان شده و گاهي شن چاله ها منشا ايجاد گرد و غبار در استان البرز معرفي شده است.
معادن تهراندشت زندگي بيش از 30 روستاي پايين دست را با چالش رو به رو كرده است. براي نمونه معادن شن و ماسه‌اي كه در شهرستان فعال هستند، سبب شده اهالي اين منطقه هميشه با مشكل ريزگردها دست به گريبان باشند يا كشاورزاني كه ادعا مي‌كنند فعاليت معادن شن و ماسه سبب تخريب زمين‌هاي زراعي و كمبود آب كشاورزي شده و مشكلاتي جدي براي ساكنان اين منطقه ايجاد كرده كه كوچك‌ترين آنها را مي‌توان تردد خودروهاي سنگين در اين منطقه دانست.
معادن شن و ماسه اكوسيستم رودخانه‌ها را تخريب كرده و مقدمات آلودگي منابع آب زيرزميني را نيز فراهم مي‌كنند، چون فعاليت برخي معادن در سايه نبود نظارت آنقدر افراطي شده كه تا عمق 60 متري نيز از اين منابع برداشت مي‌شود، به همين دليل در صورتي كه زباله يا پساب شيميايي وارد اين مناطق شود، به راحتي مي‌تواند به منابع آب زير زميني نفوذ كرده و سبب آلودگي آن شود.
علاوه بر تهديد منابع آب از طريق تبخير، برداشت بي رويه منابع شن و ماسه بستر را براي هدر رفت نزولات جوي فراهم مي كند، زيرا شن و ماسه در جذب نزولات جوي و انتقال آنها به سفره‌‌هاي آب زير زميني نقش موثري دارد.
در معادن رودخانه‌اي شن و ماسه هدف استفاده از آورده رودخانه است، زيرا با گردش رودخانه ماسه در پايين دست نشست مي‌كند و معدنكاوان بايد از اين ماسه‌ها برداشت كنند، اما وقتي معدنكاوان به عمق رفته و اكوسيستم رودخانه را به هم بريزند، نمي‌توان نام فعاليت آنها را بهره‌برداري و معدنكاوي گذاشت.
گردانندگان اين معادن بايد شرايطي را در نظر بگيرند تا آلودگي هوا و منابع آب را به حداقل برسانند به اين شكل كه با استفاده از مه پاش ميزان ذرات معلق را به حداقل رسانده و با به كار بردن فيلترهاي خاص پساب‌هاي خود را تصفيه كنند تا سبب كدر شدن آب رودخانه‌ها نشود.
بايرام محمودي رييس اداره حفاظت محيط زيست ساوجبلاغ درباره نحوه نظارت بر فعاليت اين معادن اظهار داشت: محدوده معادن شن وماسه منطقه تهراندشت درحاشيه رودخانه كردان حدفاصل اتوبان و اراضي باغي سرخاب به مساحت تقريبي 700 هكتار كه شامل 23 معدن داراي تاسيسات دانه بندي وشستشوي شن وماسه و 6 كارخانه آسفالت درمحدوده اي كه به مراكز مسكوني شهري وروستايي نزديك است.
وي افزود: اين معادن هم اكنون بيش از ظرفيت قابل تحمل منطقه فعاليت مي كنند و برغم رعايت ملاحظات زيست محيطي ازجمله نصب سيستم هاي كنترل آلودگي هوا وپساب صرفا به دليل تردد بيش از حد ماشين آلات سنگين، ريزش سرباره ها، عدم آسفالت جاده هاي دسترسي ونداشتن كمربند فضاي سبز، يكي از كانون هاي ايجاد انواع ريزگردها وتشديد آلودگي هوا درمنطقه هستند.
وي افزود: از زماني كه قانون جديد معادن به تصويب رسيده به استناد ماده 24 اين قانون، سازمان صنعت معدن وتجارت بدون استعلام و اخذ نظر زيست محيطي اقدام به صدور مجوزهاي اكتشاف، برداشت وبهره برداري معادن در محدوده هاي خارج مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محيط زيست مي نمايد واين درحالي است كه تبعات اجتماعي ناشي از فعاليت آلوده كننده اين واحدها را اداره محيط زيست بايد پاسخگو باشد.
محمودي گفت: از سنوات گذشته بهره برداران معادن شن وماسه بعد از اتمام عمليات برداشت شن و ماسه، معادن مذكور را بدون هرگونه ساماندهي و اعاده به وضع سابق به صورت شن چاله رها نموده واين گودال ها يا شن چاله ها مشكلات عديده اي را به لحاظ زيست محيطي ايجاد كرده است.
رييس اداره محيط زيست ساوجبلاغ تاكيد كرد: براساس بازديدها و پايش هاي ميداني كه صورت گرفته درحال حاضر عمده اين شن چاله ها به محلي براي تخليه نخاله هاي ساختماني، زباله هاي شهري وگاها پسماندهاي صنعتي تبديل شده و با توجه به مجاورت آن با مراكز سكونتگاهي دراثر انباشت اين پسماندها و بعضا سوزاندن آنها توسط افراد، ايجاد آلودگي هاي زيست محيطي وتهديد براي سلامت وبهداشت عمومي را در پي داشته و اين موضوع همواره نارضايتي وشكايت ساكنين منطقه را فراهم آورده است.
وي افزود: از سويي ديگر به جهت عمق برداشت، موجب نفوذ پذيري اين مواد آلاينده به منابع آبهاي زيرزميني ومتعاقب آن كاهش كيفيت منابع آبي دور از انتظار نخواهد بود.
محمودي گفت: از آنجا كه عمده فعاليت هاي معادن شن وماسه درمحدوده تهراندشت وحريم شهر هشتگرد بوده، وجود شن چاله ها درآينده اي نزديك بعنوان يكي از كانون هاي آلاينده، بحراني و مخاطره آميز به لحاظ زيست محيطي تبديل خواهد شد.
ابوالقاسم پاليزگير فرماندار ساوجبلاغ نيز در اين باره به خبرنگار ايرنا، گفت: هم اكنون به اندازه كافي معادن در ساوجبلاغ مستقر است و نياز شهرستان و استان البرز به شن و ماسه را تامين مي كنند و با اين تعداد معادن ديگر نيازي به صدور مجوز فعاليت معدن جديد نيست ولي اين اقدام صورت مي گيرد.
پاليزگير از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان البرز گلايه كرد و گفت: نظارت جدي بر معادن وجود ندارد و در ارتباط با صدور مجوز عملكرد صحيحي وجود ندارد.
فرماندار ساوجبلاغ افزود: در منطقه كوچكي مثل تهرانداشت ده ها معدن شن و ماسه فعال هستند كه عمق برداشت آنها به بيش از 30 متر مي رسد.
وي گفت: تخريب محيط زيست، برداشت آب از چاه هاي غير مجاز و خسارت جبران ناپذير به سفره هاي زير زميني در منطقه تهرانداشت، مشكلات فراواني را براي شهرستان ايجاد كرده است.
پاليزگير گفت: معدن داران در جاده تهراندشت و سعيدآباد بدون ملاحظه حفاري هاي عميقي را در حاشيه جاده انجام داده و امنيت اين مسير را به چالش كشيده اند.
وي گفت: خطر ديگري كه هم اكنون اين معادن در پي دارد، رها شدن معادن متروكه در منطقه تهراندشت است كه هيچ نظارتي برآن نيست و عده اي هم شبانه نسبت به تخليه ضايعات در آنها اقدام مي كنند.
وي گفت: ما با صدور مجوز جديد در ساوجبلاغ مخالفيم به خصوص استقرار معادن در مناطق گردشگري ساوجبلاغ آسيب جبران ناپذيري به سرمايه گذاري در بخش گردشگري وارد مي كند.
پاليزگير گفت: نگراني ما از صنعت معدن تنها در يك بخش خلاصه نمي شود، بسياري از روستاهاي هدف گردشگري ما به معادن شن و ماسه تبديل شده است، بدون اينكه از محيط زيست و واحدهاي مرتبط استعلامي اخذ شود.
پاليزگير در ادامه به مصرف بالاي آب در معادن شن و ماسه اشاره كرد و اظهار داشت: معدن داران پايبند به نصب دستگاه كنترل تيكنر نيستند و آب مصرفي در چرخه مجدد قرار نمي گيرد و اداره صنعت، معدن و تجارت استان هم هيچ نظارتي به اين مهم ندارد.
پاليزگير افزود: فعاليت معادن سبب تخريب بافت منطقه شده و براي ساكنان خطراتي در پي دارد كه يكي از خطرات جدي اين شكل معدنكاوي را بايد بالا رفتن خطر سيلاب‌ها دانست، زيرا وقتي بستر رودخانه‌ها تخريب شود در زمان وقوع حادثه سيلاب از كنترل خارج شده و مي‌تواند آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري به روستاها تحميل كند.
7411/1535
كرج -ايرنا- فعاليت معادن شن و ماسه تهران دشت در شهرستان ساوجبلاغ، افزايش گرد و غبار، آلودگي منابع آب و آسيب به بخش كشاورزي را به دنبال داشته است كه بايد براي آن چاره اي انديشيده شود.
