درآمدهای نفتی بلای جان اقتصاد ایران است

به گزارش گروه تفسیر، تحلیل و پژوهش خبری ایرنا، كارشناسان اقتصادی معتقدند مهمترین ضربه گیر نوسانات بازار خروج از اقتصاد تك بعدی نفتی و تقویت منابع ارز آور خواهد بود.
از سویی ، ایجاد جو روانی و سوداگری باعث شد كه بخشی از نقدینگی سرگردان به سمت بازار ارز سرازیر شود افزایش تقاضا برای دلار و محدودیت های عرضه موجب شد تا در مقطعی نرخ دلار روند افزایشی به خود گیرد .
هر چند كه روشن بود این نرخ حباب است و به زودی فروكش می كند اما سایر بازارها را هم تحت تاثیر قرار داده بود و انتظارات تورمی در اقتصاد ایجاد كرد كه در نهایت منجر به بی انضباطی مالی می شد.
از آنجایی كه مهم ترین بازیگر بازار ارز به واسطه درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت، دولت است تنها دولت است كه می تواند در این شرایط با تزریق ارز به بازار نوسانات را كنترل و مدیریت كند. حال اینكه مهم ترین دلیل كمبود ذخایر ارزی در كشور وابستگی اقتصاد به یك منبع ارز آور یعنی فروش نفت آن هم به صورت خام فروشی است. بنابراین همین عامل منجر می شود با هر شوك داخلی و خارجی نرخ دلار تحت تاثیر قرار بگیرد.
كارشناسان اقتصادی معتقدند: در صورت خروج اقتصاد ایران از وابستگی به منابع نفتی و در صورت فعال شدن سایر بخش های پول ساز كشور از جمله صنایع تولیدی و صادرات، گردشگری، افزایش بهروه وری در نیروی های انسانی متخصص وغیره می توان ضربه گیری برای مدیریت نرخ ارز به عنوان عاملی مهم در تنظیم اقتصاد كشور داشت .

**ضرورت افزایش منابع ارزآور
«حسن حاتم» یكی از معاونان اسبق وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا با تاكید بر ضرورت خروج اقتصاد نفتی و افزایش ارزآوری از سایر بخش های اقتصادی گفت: در حالی كه آمار و ارقام می گویند سهم نفت در تولید ناخلص داخلی 10 درصد است اما به طور قطع اتكای اقتصاد به نفت بیشتر از این عدد است .
وی افزود: در حال حاضر موضوع تنها وابستگی به نفت نیست وابستگی به خام فروشی اهمیت بسیار بیشتری دارد چرا كه با خام فروشی ها فرصت استفاده از درآمدهای ارزی قابل توجه ارزش افزوده یك كالا و صادرات آن غافل شده ایم .
حاتم با بیان اینكه اقتصاد تك بعدی آفت بخش های خرد و كلان اقتصاد كشور است ، ادامه داد: نیروی متخصص، منابع معدنی، صنایع مولد و تولیدی، كشاورزی، صنعت گردشگری و... هر یك از این بخش ها می توانند به اندازه نفت درآمد ارزی برای كشور داشته باشند این در حالی است كه فقط به درآمدهای حاصل از فروش نفت بسنده كرده ایم.
وی تاكید كرد: در چند دهه گذشته سرمایه گذاری در بخش نفت تنها در بخش های بالا دستی بوده ، سهم اندك دانش در اقتصاد كشورمان یك آفت برای اقتصاد محسوب می شود.
به گفته حاتم ، زمانی می توان از اقتصاد نفتی خارج شد كه هر یك از این صنایع به بازارهای بین المللی راه پیدا كنند و مزیت رقابتی در بازار داشته باشند. در غیر این صورت با ادامه این وضعیت سرانه تولید ناخالص داخلی نمی تواند جوابگوی نیازهای كشور باشد.
حاتم گفت: در حال حاضر شاهد این هستیم كه با هر نوسان قیمت در بازار ارز ، التهاب به سایر بازارها سرایت می كند چرا كه بخش عمده ای از درآمد و ذخایر ارزی كشور از یك منبع تامین می شود و با كاهش ذخایر ارزی و كاهش عرضه، بازار دچار التهاب می شود.

** افزایش صادرات برای تقویت ذخایر ارزی
«مهدی پازوكی» كارشناس اقتصادی در گفت وگو با گروه تحلیل ، تفسر و پژوهش های خبری ایرنا با بیان اینكه مهم ترین مشكل اقتصاد ایران این است كه نگاه راهبردی به منابع ملی وجود ندارد ، گفت : برنامه های اقنصادی تنها برای رفع امور جاری در كوتاه مدت طراحی می شود این در حالی است كه برای موثر شدن صنایع و سایر بخش های اقتصادی باید نگاه توسعه ای داشت.
وی افزود: مهم ترین اقدام این است كه سایر دستگاه های غیر اقتصادی هم تحقق اهداف اقتصادی را دنبال كنند برای مثال سیاست خارجی باید در راستای اجرای اهداف اقتصادی در چارچوب حفظ خط مشی های سیاسی گام بردارد كه یكی از نمونه از این مشاركت را می توان در به ثمر رسیدن برجام دانست .
پازوكی با بیان اینكه طبیعی است كه اقتصاد وابسته به یك منبع درآمدی اقتصاد ضعیف و شكننده است، افزود: در كنار درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت باید درآمدهای ارزی حاصل از صادرات را تقویت كرد.
به گفته وی ، افزایش صادرات می تواند با یك تیر چند هدف تقویت ذخایر ارزی، اشتغالزایی، نقوذ كالای ایرانی به بازار های بین المللی، ثبات تراز تجاری مثبت و افزایش سرانه درآمد ملی را نشانه بگیرد.
وی تاكید كرد: دولت باید به سمت نظام مالیاتی كارآمد پیش برود تا وابستگی خود را به درآمدهای نفتی كاهش دهد و هزینه‌های جاری را از محل فروش نفت تامین كند، هرچند در بخش هزینه‌ها نیز نیازمند برقراری انضباط مالی است و اكنون ایران گران اداره می‌شود.
این كارشناس اقتصادی گفت: از مزایای بودجه سال 1397 كاهش وابستگی بودجه‌ای به نفت است، زیرا درآمد حاصل‌ از نفت در بودجه سال 97 رقم100 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است؛ این در حالی است كه در سال 96 این عدد 114 هزار میلیارد تومان بود.

**كشورهای بی نفت اما پولدار
اگر نگاهی به كشورهای همسایه خود از جمله تركیه یا كشورهایی مانند جمهوری كره كه دوران توسعه را همزمان با ایران شروع كردند ، داشته باشیم، رد پایی از نفت در اقتصاد این كشورها دیده نمی شود این در حالی است كه بسیاری از شاخص های اقتصادی در این كشورها نسبت به اقتصاد ایران كه صنعت پولسازی چون نفت را در اختیار دارد، بهتر است.
نساجی و گردشگری در حالی مهم ترین منابع درآمدی كشور تركیه محسوب می شود كه در ایران در رده های پایین ارزآور و درآمدزا هستند. برنامه تركیه این است كه تا سال 2020 درآمد گردشگری خود را به بیش از این رقم عدد برساند و درآمد گردشگری این كشور در سال 2017 كه سال بحران امنیتی تركیه محسوب می شود به بیش از 26 میلیارد دلار رسید.
در حال حاضر اقتصاد كره جنوبی یازدهمین اقتصاد جهان و عضو گروه 20 و همچنین یازدهمین كشور در تولید ناخالصی است و تنها درآمد این كشور از صنعت خودروسازی بیش از درآمد نفتی ایران است.
از دیگر كشورهایی كه دوران توسعه خود را همزمان با كشورمان آغاز كردند می توان سنگاپور را نام برد مهم ترین درآمد این كشور تجارت و صادرات است با وجود اینكه جزیره ای كوچك و با جمعیت بسیار اندك است اماجزو كشورهای درصدر اقتصادهای صادرات محور و صادرات پایه محسوب می شود و توانسته سهم قابل توجهی در بازارهای بین المللی از آن خود كند.

پژوهشم**9345** 1601**

ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.