در عربستان از حدود 40 سال پیش تاكنون سالن سینما وجود ندارد، با این حال فیلم «وجده» كاری از كارگران سعودی خانم «هیفا المنصور» تحسین منتقدان جهانی را به دنبال داشت. این فیلم همچنین جوایزی متعددی را در جشنواره های جهانی كسب كرد.
افتتاح رسمی سینما در عربستان ماه میلادی « می» (اریبهشت – خرداد) صورت خواهد گرفت و بر اساس پیش بینی ها قرار است تا 5 سال آینده 40 سالن و تا سال 2030 میلادی هم در 25 شهر عربستان بین 50 تا 100 سالن سینما ساخته شود.
سینما البته هنوز نیامده دردسر ساز هم شده است . طی روز های پنجشنبه و جمعه و با اعلام قیمت 75 ریال سعودی (حدود 20 دلار) برای هر بلیط، كاربران فضای مجازی با راه اندازی 'هشتگ #تذكره_سینما_75_ریال' و ترند كردن آن، این قیمت را به ویژه برای قشر متوسط جامعه بسیار بالا دانسته و به آن اعتراض كردند.
*** واكنش مفتی ها
رابطه دین و حكومت در سیاست داخلی عربستان با پیوند 'آل سعود' و 'آل شیخ' ازسال 1158 هجری قمری تا به امروز شكل گرفته و وهابیت به عنوان توجیه گر سیاسی حكومت خاندان حاكم عمل كرده است.
در نیم قرن گذشته، تكیه خاندان آل سعود بر دو منبع بود، ثروت سرشار نفتی و همپیمانی غیررسمی با مفتی های محافظه‌‌كار.
پس از حوادث مربوط به مسجد الحرام كه از سوی 'جهیمان العتیبی' رهبر 'جماعت سلفی محتسبه' راه افتاد ، حاكمان سعودی پی بردند كه مشكلات افراطیون با سركوب حل نمی شود و باید از خود آنها استفاده كرد.
لذا شروع كردند به تظاهر بیش از پیش به اسلام و اجرای احكام شرع در سطح جامعه.
'ملك خالد' چهارمین شاه سعودی(1982- 1975) بودجه های سرشار در اختیار نهادهای دینی داخل و خارج عربستان قرار داد تا به تبلیغ وهابیت بپردازند. حكومت می دانست كه علما مانند جهیمان از وضعیت كشور راضی نیستند، لذا برای جلب رضایتشان اقدام كرد و چرخشی 180 درجه ای در حاكمان این كشور رخ داد.
'ملك فهد' پنجمین شاه (2005 - 1982) هم به شركتهای سعودی و خارجی ابلاغ كرد، در هر كجا كه اختلاط زن و مرد به وجود می آید، حق استخدام نیروی زن ندارند. همزمان لیستی از توصیه ها برای جلوگیری از اختلاط زن و مرد به كسانی كه به سفارتخانه های عربستان برای اخذ ویزا می رفتند، داده می شد.
در مقابل هم روحانیون وهابی حاكمان را تایید و از دخالت در سیاست خودداری می كردند.
علاوه بر ثروت های هنگفت ناشی از فروش نفت منفعت دیگری كه روحانیون وهابی از فرمانبرداری حاكمان عایدشان می‌شد، به دست آوردن تأثیر و نفوذی همه‌جانبه بر زندگی اجتماعی و خصوصی مردم عربستان بود.
در واقع سیاست اجتماعی محافظه كاران عربستان طوری طرح ریزی شده بود كه تحت نفوذ روحانیون وهابی باشند . در مقابل هم آل سعود مجاز بود حكومت را بدون دغدغه از برادری به برادری دیگر انتقال دهد.
از 50 سال گذشته روحانیون صاحبان نیمی از قدرت در عربستان بودند و می‌توانستند بسیاری از امور را به جامعه و حاكمان دیكته كنند و چنانچه سیاسیون با آنها مخالفت كنند، می توانستند نیمی از مردم را به طرفداری از خود و علیه نظام حاكم بشورانند.
همین نفوذ وهابیون بود كه مردم عربستان را پس از سال 1970 از سینماها راند.
این روحانیون در مقابل تصمیم های اخیر و جنجالی عربستان هم خاموش نبودند، اما مخالفت ها باعث شده شماری از سلفی های مشهور مانند 'سلمان العوده' ماههای بسیاری را به دلیل انتقاد از سیاست حاكمان، زندانی باشند.
'عبدالعزیز بن عبدالله آل شیخ' مفتی ارشد عربستان كه رییس هیات پرقدرت 'كبار' علمای این كشور و ریاست كمیته دائم صدور فتوا را هم برعهده دارد، در اظهارات جنجالی خود كه چند ماه پیش اعلام شد، سینما را دستاویزی برای اختلاط زنان و مردان دانست.
آل الشیخ كه بالاترین مرجع دینی عربستان محسوب می شود، در برنامه تلویزیونی 'با جناب مفتی' كه از 'شبكه المجد' عربستان پخش می شود، گفت : سینما عامل فساد اخلاقی و از بین رفتن ارزش های اجتماعی است .
*** اتمام ماه عسل با وهابیون
حكمرانان فعلی سعودی بر این باورند كه قدرت دادن بیشتر به مفتی ها از لحاظ سیاسی خطرناك است، اعم از این كه آنها الهام‌بخش افراطیون در داخل كشور باشند، یا درخواست مسالمت‌آمیز مشاركت بیشتری در حكومت داشته باشند.
ماه گذشته مجله 'فارن افرز' به نقل از یكی از پژوهشگرانی كه با 'محمد بن سلمان' دیدار داشته، نوشت كه شاهزاده سعودی گفته است كه هر روحانی دینی كه برای مقابله با برنامه‌های چشم‌انداز عربستان 2030 اقدام خشونت‌آمیز انجام دهد، یا دیگران را نسبت به ارتكاب چنین اقداماتی تشویق كند، مجازات خواهد شد.
در گزارش این مجله آمده است كه بن سلمان تاكید كرده كه تعدادی از علما و روحانیون سعودی 'دارای جمود فكری' هستند و با برنامه‌های اصلاحات اقتصادی، مخالفت خواهند كرد.
البته بن سلمان تهدید مجازات شدن این افراد را پیشتر عملی كرده و در حال حاضر دهها تن از روحانیون سلفی كه به برنامه های وی انتقاد دارند، در زندان به سر می برند.
'عوض القرنی ،سلمان العوده ، علی العمری ،عبدالعزیز الطریفی، محمدالحفیف، عصام الزامل، موسی القرنی و عبدالله الحامد' تنها شماری از روحانیون مشهور سعودی هستند كه به دلیل انتقاد از بن سلمان در زندان به سر می برند.
البته هنوز مفتی هایی هستند كه راه حمایت از بن سلمان را ادامه می دهند. مانند 'عادل بن سالم بن سعید الكلبانی' از مبلغان سعودی و امام جماعت مسجد الحرام كه با حضور در مسابقات ورق بازی، عملا این اقدام آل سعود را تایید كرد یا سخنانی كه 'محمد العیسی' مدیر 'رابطه العالم الاسلامی' در ابراز همدردی با آنچه 'هولوكاست' خوانده می شود، بر زبان راند، زمینه ساز موضع بعدی ولیعهد سعودی در حمایت از رژیم صهیونیستی بر سرزمین های فلسطینی شد.
اگرچه تصمیمات هنجارشكنانه و جدید دولت عربستان برای مقابله با وهابیون به نام 'ملك سلمان' و پسرش نوشته شده، اما شاه سعودی آغازگر این هنجارشكنی‌ها نبوده و از سال‌ها پیش به خصوص در زمان 'ملك عبدالله' روند پرشتاب كوتاه شدن دستان وهابیت از مراكز قدرت با تغییر روسای دو دانشگاه مهم و پر نفوذ مدینه و امام شروع شد.
اما كارشناسان سیاسی معتقدند، سیاست عقیم سازی سلفی گری، كنترل شده و محدود به داخل عربستان است، چرا كه این نگرش در خارج از مرزها دلچسب عمل كرده و توانسته سیاست های عربستان را در جهان پیش ببرد . در واقع سلفی گری در داخل عربستان عقیم و در خارج از این كشور فعالتر از گذشته شده است.
*** سرگرم شوید و در سیاست دخالت نكنید
كاهش بهای نفت در سال‌های اخیر تعداد مشاغلی كه خانواده‌های عربستانی از آن امرار معاش می‌‌كنند را به شدت كاهش داده، به همین دلیل، سعودیها برای نجات اقتصاد نفتی در حال سقوط خود ناگزیر شده اند تا فرصت‌های شغلی جدیدی را برای شهروندان فراهم كنند و حتی زنان كه تا پیش از این سهمی در اقتصاد این كشور نداشتند را نیز در چرخه تولید و اشتغال سهیم كنند.
در همین راستا محمد بن سلمان ولیعهد سعودی با ارایه طرح چشم انداز 2030 یك سری تحولات اقتصادی و اجتماعی برای كشورش را پیشنهاد كرده كه به گفته خود او، در صورت اجرا، كشور از تكیه صرف بر درآمدهای نفتی رهایی می باید، تولید ناخالص داخلی افزایش و میزان بیكاری كاهش خواهد یافت.
بن سلمان وعده داده كه دایر شدن سالن های سینما 90 میلیارد ریال سعودی (24 میلیارد دلار) به تولید ناخالص داخلی عربستان اضافه خواهد كرد، 30 هزار شغل به صورت مستقیم و 130 هزار شغل هم به صورت غیر مستقیم ایجاد می كند.
این ارقام روی كاغذ برای مردم شادی آور است، اما آنچه اتباع عربستان به آن انتقاد دارند، میزان تاثیرگذاری افزایش درآمدها و تولیدناخالص ملی بر كیفیت زندگی آنها است .
رسانه های آزاد در عربستان حضور ندارند تا دیدگاههای مردم را منعكس كنند و اگر كسی یا تریبونی هم این واكنش ها را منتشر كنند، با برخورد تند حكومت مواجه می شوند . اخیرا دولت حتی یك كاربر توئیتر را به جرم ابراز نظر در فضای مجازی بازداشت كرد. اظهار نظرهای جسته و گریخته و گزارش های ناظرین امور كه در داخل عربستان حضور دارند نیز نشان می دهد كه مردم چندان امیدی به بهبود وضعیت حتی به شرط قبول ادعای مقامات دولتی در مورد اعداد و آمار حاصل از صنعت سینما، ندارند.
منتقدین به باجگیری 107 میلیارد دلاری بن سلمان از محل بازداشت شماری از بازرگانان و افراد سرشناس عربستانی زیر شعار مبارزه با فساد اشاره می كنند و می پرسند این پول ها كجا رفته است.
آنها معتقدند، این باجگیری به جیب سران مملكت روانه یا در جنگ علیه مردم یمن به كار گرفته می شود، لذا كسب درآمد ناشی از صنعت سینما در این كشور هم قبل از رسیدن به مردم، محل هزینه آن معلوم شده و روزگار برای آنها همچنان بر پاشنه ناكامی می چرخد.
در واقع گشایش سیاسی و مشاركت مردم عربستان در حق تعیین سرنوشت جایی در اصلاحات بن سلمان ندارد. به جای این امور مردم می توانند به صورت علنی در مسابقات ورق بازی شركت كنند، مسابقات 'كشتی كج' را از نزدیك ببینند، زنان رانندگی كنند و بالاخره مردم به صورت دسته جمعی به سینما بروند.
یكی از كاربران عربستانی در فضای مجازی در واكنش به آنچه اصلاحات اجتماعی در این كشور خوانده می شود، نوشت : در واقع سیاست ولیعهد سعودی در انجام اصلاحات اقتصادی و اجتماعی را می توان در سه جمله كوتاه خلاصه كرد، بیشتر كار كنید ، لذت ببرید ، به سیاست كاری نداشته باشید.
خاورم**1508**1651
دوحه - ایرنا - در اجرای پرده دیگری از آنچه سعودیها اصلاحات گسترده می خوانند، فعالیت غیررسمی سینما در عربستان با اكران ویژه فیلم هالیوودی «پلنگ سیاه» در ریاض آغاز شد. آغاز به كار سینما در كنار بخش دیگری از آزادی ها حامل این پیام است كه اصلاحات در این كشور محدود به عرصه اجتماعی به ویژه بخش سرگرمی ها می باشد، نه مشاركت سیاسی .
