روز زمين، روزي براي افزايش آگاهي و قدرداني نسبت به محيط زيست كره زمين است. اين روز دو بار در سال، يك بار در طول فصل بهار در نيمكره شمالي ( 21 مارچ) و يكبار در طول فصل پاييز در نيمكره جنوبي كه فصل بهار آن نيمكره است ، برگزار مي‌شود.
سازمان ملل متحد نيز هر سال در اعتدال بهاري، اين روز را جشن مي‌گيرد. در خيلي از كشورها روز 22 آوريل همزمان با 2 ارديبهشت روز زمين است.
شعار امسال روز زمين پاك به نام 'نه به كيسه هاي پلاستيكي' نام گذاري شده است اين در حالي است كه ايران و به ويژه خوزستان هنوز با چالش تفكيك زباله و پسماند روبه رو هستند. هنوز تكليف نه تنها كيسه هاي زباله بلكه ديگر پسماند هاي پلاستيكي هم روشن نيست. نايلون ها به مراتب از ديگر آلودگي ها خطرناك تر هستند و تهديد براي محيط زيست كره زمين محسوب مي شوند به طوري كه كارشناسان زيست محيطي جهان يكي از چالش هاي اصلي را در سال 2018 كم كردن آلودگي پلاستيك در جهان عنوان كرده اند. زيرا سالانه چهار ميليارد كيسه پلاستيكي به عنوان زباله در طبيعت رها مي شود و همين امر سبب صدمات قابل ملاحظه اي به محيط زيست كره زمين شده است.
روز زمين پاك بهترين فرصت براي انديشيدن به راهكارها و ارايه راه حل براي مصرف كمتر پلاستيك است.
** دغدغه مصرف پلاستيك
دغدغه اصلي حاميان محيط زيست در ايران مصرف بيش از حد پلاستيك و كيسه هاي پلاستيك در بين شهروندان است.
محمد درويش به عنوان كارشناس و فعال محيط زيست مي گويد: بايد تمهيداتي لحاظ كنيم كه مخربان طبيعت هزينه بيشتري پرداخت كنند و حاميان محيط زيست انگيزه بيشتري براي حمايت از طبيعت داشته باشند.
وي تاكيد مي كند: در ايران درسال 500 هزار تن پلاستيك مصرف مي شود و از اين لحاظ ايران جزو پنجمين مصرف كننده پلاستيك در دنياست در صورتي كه از نظر جمعيتي در مقام 17 جهاني قرار دارد و بطور متوسط سه برابر سرانه مصرف دنيا پلاستيك مصرف مي كند.
وي مي گويد:بايد براي كاهش مصرف پلاستيك تمهيداتي از سوي مسئولان لحاظ شود تا شهروندان
انگيزه لازم را براي كاهش مصرف پلاستيك داشته باشند.
وي درباره راهكارهايي براي تحقق اين امر مي افزايد: از جمله اينكه به سرمايه گذاران كمك شود تا پلاستيك هاي تجزيه پذير توليد كنند و يا اينكه براي كاهش مصرف پلاستيك ماليات تعيين شود مانند كشورهاي اتحاديه اروپا و ژاپن كه با اعمال ماليات براي توليد هر گرم زباله باعث شده اند هر شخصي خود را موظف بداند زباله كمتري توليد كند به طوري كه در اين كشورها هر دو هفته يكبار زباله ها جمع آوري مي شود و اين در حالي است كه در ايران روزانه هر فرد يك كيلوگرم و حتي در برخي شهرها مانند اهواز بيش از يك كيلوگرم در روز زباله توليد شود كه بيش از دو برابر سرانه مصرف جهان (450 گرم در روز ) است.
وي در ادامه با اشاره به اينكه ما دنبال حذف كامل پلاستيك نيستيم بلكه دنبال مصرف خردمندانه آن هستيم، اضافه مي كند:در كنار تمهيدات مسئولان هر فردي با بكارگيري شيوه هاي خيلي ساده مانند استفاده از يك ليوان شخصي در كوله پشتي و يا كيف، از ليوان پلاستيك استفاده نكند و يا استفاده از كيسه پارچه اي به جاي كيسه هاي پلاستيكي هنگام خريد مي تواند سهم بسزايي در كاهش مصرف پلاستيك داشته باشد.
كارشناس آموزشي اداره كل حفاظت محيط زيست خوزستان نيز مي گويد: آموزش همگاني راهي براي كاهش استفاده از كيسه هاي پلاستيكي است. متاسفانه حرص و ولع شهروندان در مصرف بيش از حد پلاستيك در فروشگاه هاي بزرگ كاملا مشهود است. ضمن اينكه در ايامي مثل تعطيلات نوروز شاهد ميزان زيادي ظروف يك بار مصرف رها شده در طبيعت هستيم.
محسن خيرالهي مي گويد: آموزش دانش آموزان، والدين، معلمان و كشاورزان با هدف كاهش مصرف بيش از حد پلاستيك در دستور كار اين سازمان قرار گرفت و در اين بخش خطرات استفاده از ظروف يك بار مصرف و استفاده كمتر ارايه شد و پويش هايي با سازمان هاي مردم نهاد و خيرين با شعار نه به كيسه هاي پلاستيكي در حال اجرا است بطوري كه در شهرهاي كوچكي نظير باغملك و بهبهان و بطور محدود در كلانشهر اهواز كيسه هاي پارچه اي كه يادآور سنت گذشتگان است، توزيع شد.
وي با اشاره به اينكه سليقه ها به سمت استفاده از ظروف يك بار مصرف و كيسه هاي پلاستيكي تغيير يافته اظهار مي كند: استفاده از كيسه هاي پلاستيكي براي نگه داري نان در يخچال و ظروف يكبار مصرف براي شرب خطراتي جدي براي سلامتي افراد در پي خواهد داشت زيرا حرارت با تاثير بر روي پي وي سي باعث آزاد شدن مواد شيميايي آن شده و بر مواد خوراكي تاثير سوء مي گذارد.
وي ادامه مي دهد: طرح آزمايشي محيط يار از سال 91 تاكنون در حال اجرا است و در اين طرح مسايل مختلفي در مورد محيط زيست آموزش داده مي شود. در بخش مديريت زباله و تفكيك زباله در خانه، به كودكان آموزش مي دهيم تا در خانه از دو سطل زباله براي تفكيك زباله استفاده كنند. وي مي افزايد:خوشبختانه آموزش كودكان كاملا موثر بوده اما متاسفانه زير ساخت ها در اين زمينه خوب عمل نكرده زيرا زباله پس از تفكيك در منزل دوباره هنگام جمع آوري مخلوط مي شوند.
** چالش پسماند
مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان با طرح اين سوال چرا به كيسه هاي پلاستيك نه بگوييم؟ مي گويد: در سال هاي اخير با پيشرفت صنعت و تكنولوژي دانش بشري به سمت توليد پلاستيك به عنوان جايگزين براي كاغذ در مقياس وسيع رسيد چون از نفت براي توليد استفاده مي شد و در نتيجه هزينه كمتري داشت. ابتدا توليد پلاستيك حركت مثبتي در پيشرفت زندگي بشري تلقي مي شد.با گذشت زمان محققان متوجه شدند خاصيت تجزيه پذيري پلاستيك درطبيعت بسيار كند است
به طوري كه بر اساس آمار بين 300 تا 700 سال طول مي كشد تا ضايعات پلاستيكي تجزيه شود.
احمد رضا لاهيجان زاده مي گويد: مطالعات بعدي محققان نشان داد ميكرو پلاستيك ها به درياها و اقيانوس ها وارد شدند به طوري كه سالانه پنج ميليون كيلوگرم پلاستيك وارد اقيانوس ها مي شود و به طور متوسط در هر كيلومتر مربع 46 هزار قطعه كيسه پلاستيك مشاهده شده كه مي تواند موجب مرگ و مير آبزيان شود.
وي اظهار مي كند: پلاستيك به دليل تخريب خاك و اثرات پايداري كه بر محيط زيست زمين مي گذارد مي تواند با روش هاي مديرتي بازيافت، و از ورود آن به طبيعت جلوگيري شود. براي رسيدن به اين امر قانون مديريت پسماند در سال 1383 تاييد و در سال 1384 تصويب شد. در بين مواد و ضوابط آن تفكيك زباله در مبدا نيز وجود داشت و بر اساس آيين نامه تصويب شده كلانشهرها و شهرهاي ساحلي موظف شدند تفكيك زباله را در مبدا تا پايان سال 92 بطور كامل اجرا كنند.
وي مي افزايد:در كلانشهر اهواز نيز از شهريور 92 بحث تفكيك زباله آغاز شد و قرار شده زباله هاي نواحي مختلف در محل دفن بر اساس زباله هاي خشك و تر تفكيك شوند. از طرفي تفكيك از مبدا نيازمند آموزش خانواده ها است و صورتي اين چرخه كامل نشود امر تفكيك زباله محقق نخواهد شد زيرا ممكن است در بحث آموزش خانواده موفق عمل شود اما تمهيدي براي تحويل زباله به صورت تفكيك شده در زمان جمع آوري وجود نداشته باشد.
وي با بيان اينكه برنامه هاي آموزشي براي تفكيك زباله شروع شده و تا اواخر شهريور 97 تفكيك از مبدا انجام مي شود، مي گويد: تاكنون بازيافت هاي حومه اي اهواز شناسايي شده،و محلي براي تفكيك از مبدا در نظر گرفته شده و بيش از نيمي ازبودجه لازم براي اجراي آن توسط سازمان پسماند شهرداري اهواز تامين شده است.
اميد است تا پايان شهريور 97 با گذشت پنج سال از آغاز برنامه و آموزش ها، ساماندهي پسماند و تفكيك زباله در مبدا به ساماندهي برسد.
6037/ م
اهواز - ايرنا - روز زمين پاك امسال به نام 'نه به كيسه هاي پلاستيكي' نام گذاري شده است تا زمينيان را بر آن دارد با مصرف كمتر كيسه هاي پلاستيكي در پايداري زمين و حفاظت از آن كوشا باشند.
