ورف چال واژه مازندرانی و به معنای چاهی است كه اهالی روستای ' اسك ' بخش لاریجان هر ساله در یكی از روزهای ماه اردیبهشت حفر كرده و داخل آن را پر از برف می كنند .
به گزارش خبرنگار ایرنا ، این مراسم امروز جمعه با حضور اقشار مختلف مردم آمل برگزار شد و هموطنان زیادی از سراسر كشور برای تماشای این آئین سنتی به منطقه سفر كردند.
آیین سنتی وَرفِ چال هر سال در یكی از روزهای جمعه نیمه نخست اردیبهشت ماه برگزار می شود.
حضور جوانان منطقه و نیز شهرستان آمل در محل برگزاری این مراسم كه پا به پای بازماندگان این آئین كهن حضور داشتند، به زیبایی آن افزوده بود.
** سنتی برای ذخیره آب
پیام آیین ورف چال امسال بیش از هر زمان دیگری برای مردم منطقه و میهمانانی كه از نقاط مختلف كشور به روستای اسك سفر كرده بودند ، آشكار شد ؛ سنتی برای ذخیره كردن آب با انباشتن برف در چاه پیش از آن كه آفتاب ' تموز ' آن را آب كرده و هدر دهد.
كشاورزان مازندران كه امسال ضرب كم آبی و صدای زنگ خشكسالی را از ماه فروردین شنیدند ، به اهمیت سنت هایی مانند ورفچال برای تامین آب در منطقه ای كه بارش های فراوان همه را از تدابیر دوراندیشانه غافل كرده بود ، بیشتر پی بردند .
ورف چال ، سنتی آمیخته به آموزه های دینی است كه سابقه آن به دوره آل بویه در طبرستان بر می گردد .
علامه محمدبن جریر طبری در باره این سنت ، نوشت : این مراسم هرساله در اردیبهشت ماه برگزار شده و با نظمی خاص و با حفظ آداب ملی و مذهبی جهت ادای دین و برآوردن حاجات شرعی، با تمسك به ادعیه ائمه اطهار (ع ) جهت حمل برف با نشانه تقدس و سفیدی بخت با دست به دست كردن برف از دامنه های ورفِ چالِ اَسكِ وَش اقدام می كنند.
بر اساس دست نوشته ها و گفته های ریش سفیدان منطقه ، به واسطه خشك سالی چند ساله آن زمان در منطقه و تلف شدن دام های منطقه به علت كم آبی ، به دستور سیدحسن ولی از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) كه در بخش لاریجان محبوبیت خاصی داشت ، چاهی با ارتفاع بیش از10 متر عمق و یك متر پهنا در منطقه ' اسك وش ' محل فعلی برگزاری این مراسم حفر شده بود.
اهالی روستای اسك بر اساس یك رسم و سنت قدیمی در منطقه اسك وش واقع در ارتفاعات بالادست این روستا با جدا كردن تكه های برف و حمل آن حدود یك كیلومتر ، آنها را داخل گودال حفر شده می ریزند.
مردم منطقه معتقد بودند كه آب این گودال علاوه بر این كه در صورت خشكیدن چشمه ها می تواند آب مورد نیاز دامداران و مردم منطقه را تامین كند ، برای رهگذران و حیوانات وحشی نیز قابل استفاده خواهدبود.
** تلاش جمعی برای حفظ آینده
یكی از نكات قابل توجه در آیین ورف چال ، حضور افراد از گروههای سنی مختلف در این مراسم است و توان هر كس را می توان از تكه برفی كه حمل می كند می توان ارزیابی كرد.
تلاش جمعی برای حمل برف و ریختن آن به داخل گودال تا زمان پر شدن آن ادامه دارد و پس از آن افراد شركت كننده دور یك سفره بزرگ كه حاشیه گودال پهن می شود ، غذاهای سنتی را كه به همراه آوردند ، به صورت دستجمعی صرف می كنند تا تلاش جمعی را به وفاق جمعی پیوند بزنند.
به طور معمول هر فرد آب اسكی كه به این مراسم می رود برای 10 نفر دیگر غذا به همراه می برد تا اگر میهمانانی هم در مراسم حضور دارند ، از آنان پذیرایی كنند.
** زن شاهی ، بهانه ای برای مردانه شدن سنت ورف چال
آیین ورف چال را در روستای اسك ، مردان انجام می دهند و هیچ زنی در آن حضور ندارد . كسانی كه این آیین را مردانه تعریف كردند شاید هدفشان واداشتن همه مردان منطقه به حضور در این آیین بود و برای این كه راه را بر هر بهانه ای ببندند ، سنت زن شاهی را هم به آن وصله كردند.
اگر چه پر كردن گودال 10 متری با برف تنها كار مردان است و هیچ زنی اجازه ورود به منطقه ورف چال را در روز موعود ندارد ، اما زنان اسكی در این روز برای خود حكومت زنانه در روستا تشكیل می دهند و حكمرانی می كنند.
بر اساس رسوم دیرینه ، اداره امور روستا و نگهدای آن در روز اجرای آیین ورف چال بر عهده زنان قرار می گیرد.
زنان اسك وشی امروز در نبود مردانشان ، پادشاهی كردند ، موضوعی كه خودشان با نام ' زن شاهی ' در تاریخ برگزاری آئین سنتی 600 ساله ورفچال ثبت كردند.
امروز تا زمانی كه مردان از جمع آوری و دفن كردن برف در چاه حفاری شده در دامنه كوه دماوند برگردند ، زنان اسك وش به هیچ غریبه ای اجازه ورود به روستا را ندادند، همان گونه كه هیچ مردی اسكی هم امروز در منزل نماند.
آیین هایی مانند ورف چال در منطقه پر بارش و آبی چون مازندران این پیام را در طول تاریخ به همراه داشت كه حتی در چنین مناطقی هم مردمان باید برنامه ای جایگزین برای تامین آب داشته باشند تا با ورود سرزده خشكسالی ، غافلگیر نشوند.
مردم مازندران آیین های سنتی زیادی دارند كه با گذر زمان بسیاری از آنها به فراموشی سپرده شده است ، ولی به طور قطع همه آنها حاملان پیامی برای آیندگان بوده اند كه باید بموقع دریافت شود.
تیرماسیزده شو ، چهارشنبه سوری ، نوروز خوانی ، تحویل سال نو و عید نوروز ، عزاداری تاسوعا و عاشورا ، تعزیه خوانی در ماه محرم از مهم ترین آئین های سنتی و مذهبی مازندران است.
گزارش از : مهدی غلامی
7327/1654
ساری - ایرنا - آیین سنتی 600 ساله ' ورف چال ' امسال همزمان با هفتمین روز ماه اردیبهشت در حالی در دامنه كوه دماوند در منطقه لاریجان شهرستان آمل برگزار شد كه خشكسالی زودرس در مازندران نگاهها را به پیام نهفته در این سنت دوراندیشانه جلب كرده است .
