جامعه ایرانی در مسیر تغییرات شتابان هویتی زنان

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا، پژوهشگران اجتماعی در همایش ملی «مسائل اجتماعی زنان» در دانشگاه علامه طباطبایی به بررسی تحولات سبك زندگی زنان و موضوع هویت زنان پرداختند.
در همایش دانشگاهی بر این نكته تاكید شد كه جایگاه و نقش زنان در جامعه نیازمند مراقبت، حمایت و توجه ویژه به این گروه بزرگ اجتماعی است كه پایه های توسعه انسانی و آموزش كودكان به عنوان نسل آتی و پایداری اركان خانواده را ممكن می كند.
نخستین همایش ملی «مسائل اجتماعی زنان» به بررسی مسائل مختلف زنان از جمله تحولات فرهنگی، سبك زندگی و معیشت آنان پرداخت. در این همایش دو روزه كه دانشگاه علامه طباطبایی میزبان استادان حوزه علوم اجتماعی در روزهای دهم و یازدهم اردیبهشت است، بیش از 50 پژوهش برتر و برگزیده حوزه زنان ارائه می شود و دانشجویان، صاحبنظران و اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی یافته های تحقیقات خود در رابطه با موضوعات مختلف حوزه زنان را مطرح می كنند.
محمد حسین پناهی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این همایش گفت : قشر زنان در سال های اخیر با دگرگونی های زیادی مواجه بوده است و این تغییرات تا 30 سال آینده ادامه دارد و موقعیت و جایگاه زنان در حال تغییر است این دگرگونی ها در بین زنان ذهنی و عینی است و تغییر و دگرگونی در جامعه مردان به اندازه زنان نیست.
پناهی درباره نشانه های دگرگونی در جامعه زنان گفت : كاهش تعداد باروری زنان از 7 به 3 فرزند، علاقه به تحصیل و فردگرایی، تغییر نگرش نسبت به ازدواج از جمله نشانه های این تغییر و دگرگونی است.
استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه افزود : 70 درصد مقالات ارسالی به این همایش از سوی زنان بوده است و فقط 16 مقاله این همایش از سوی آقایان ارائه شد و این نشان از این امر دارد كه زنان علاقه مندان موضوعات اجتماعی مربوط به خودشان هستند.
محمد تقی كرمی دبیر همایش بررسی مسائل زنان با اعلام اینكه 250 مقاله كامل به این همایش ارسال شده، گفت : حجم ارسال مقالات با توجه به مهلت زمان كم بسیار مطلوب بود.
نشست تخصصی «تحول سبك زندگی زنان»، یكی از بخش های مهم این همایش در روز اول بود كه با مدیریت محمد سعید ذكائی، استاد گروه مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد و چند پژوهشگر در این نشست به بیان آخرین دستاوردهای تحقیقات خود پرداختند.

* شرایط اجتماعی با نیازهای زنان تطابق ندارد
عاطفه آقایی، پژوهشگر علوم ارتباطات اجتماعی در این نشست به بیان نتایج پژوهشی كه میان زنان طبقه متوسط شهر تهران انجام داد، پرداخت و گفت: زنان خواستار روابط برابر و عاشقانه هستند و آن را حق خود به عنوان شریك همسرشان می دانند و به حقوق خود آگاه شدند اما هنوز شرایط اجتماعی و فرهنگی با نیازهای آنان تطابق ندارد.
آقایی افزود : زنان طبقه متوسط روابط با همسرشان را بیشتر تحت مقوله های وظایف همسری و فرصتی برای تهدید و كنترل همسر و راهی برای تضمین زندگی زناشویی معنا كرده اند.
این پژوهشگر علوم ارتباطات اجتماعی به استناد یافته های تحقیقات خود، ناتوانی و كم توانی جنسی برخی مردان و نا آگاهی مردان از رابطه جنسی مناسب را از جمله موانع تحقق تمایلات جنسی زنان دانست و اظهار داشت : بی توجهی به این نیاز زنان، می تواند به آسیب های اجتماعی و جایگزینی روابط عاطفی با دوستان به جای روابط خانوادگی شود.
این زن پژوهشگر گفت : مسئولان باید برای استحكام بنیان خانواده، آموزش های مناسب را در قالب برگزاری دوره های آموزشی و بسته های فرهنگی برنامه ریزی كنند.

* میزان اندوه بین دختران و پسران تفاوت ندارد
سعیده امینی، استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست با اشاره به یافته های یك پژوهش علمی گفت : میزان غم بین دختران و پسران دانشجو اساسا تفاوت چندانی ندارد و زنان لزوما احساساتی تر از مردان نیستند اما نمود احساسات زنان در صورتشان بیشتر است.
وی ادامه داد : تصورات قالبی درباره موضوع غم و شادی باعث شده است كه زنان احساساتی تر از مردان و مردان خشمگین تر از زنان یا زنان غمگین تر از مردان در نظر گرفته شوند. این در حالی است كه اینها همه كلیشه های جنسیتی عاطفی است و در واقعیت معنا ندارد.
این پژوهشگر اجتماعی اظهار داشت : مردان نیز خشمگین تر از زنان نیستند بلكه زنان «كنترل و مدیریت خشم» بهتری دارند. دلیل این امر این است كه زنان می خواهند «خود مطلوب» و تصویر بهتری از خود ارائه دهند و به تایید اجتماعی بیشتری دست یابند.
امینی افزود : ابراز احساسات محصول تعاملات اجتماعی است و زنان تصور منزلت پایین تر و احساس بی قدرتی بیشتر دارند و برای رفع این وضعیت خود، استراتژی هایی مختلفی اتخاذ می كنند؛ برخی برای كسب تایید اجتماعی و ارتقای پایگاه خود درصدد همنوایی و همرنگ جماعت شدن بر می آیند تا تصویر مثبتی از هویت خود ارائه دهند.

* هویت یابی و خلاء های عاطفی
محدثه امیری مقدم، پژوهشگر اجتماعی درباره خرده فرهنگ های دخترانه، گفت : دختران به دلیل خلاء عاطفی در نوجوانی، نقص در فرآیند هویت یابی و مقاومت در برابر ساختار مردسالارانه جامعه ایرانی به تشكیل خرده فرهنگ هایی در گروه های دوستی دست می زنند كه تنها هدف آن تفریح و خوشگذرانی است و افراد عضو در آن خرده فرهنگ ملزم به رعایت قوانین و مقررات آن خرده فرهنگ هستند.
امیری مقدم ادامه داد: این گروه های دخترانه با هدف هویت یابی برای پر كردن خلاء عاطفی مادرانه، فقدان حمایت عاطفی از سوی خانواده و كسب سرمایه فرهنگی ایجاد می شود و از راه تخلیه هیجانات و كسب هویت و تمایزیابی سعی به فرافكنی دارد و افراد عضو این گروه ها گاهی دخترانی هستند كه شكست های عشقی پیاپی را تجربه كرده اند و از جنس مخالف انزجار دارند.

* زنان شاغل سرمایه اجتماعی مطلوب تری دارند
جمیله صوفی زاده، پژوهشگر اجتماعی بر اساس یافته های یك تحقیق علمی گفت: زنان شاغل سرمایه اجتماعی مطلوب تری دارند و در مقایسه با زنان خانه دار، شأن اجتماعی بالاتر، دیدگاه اجتماعی وسیع تر دارند و در مواجهه با مشكلات از ظرفیت بیشتری برخوردار هستند.
وی خاطرنشان كرد : زنان شاغل، اعتماد به نفس، استقلال، احساس مفید بودن، خلاقیت و انعطاف پذیری بیشتری دارند و از نظر خوش بینی و تاب آوری در مقابل مشكلات هم مقاوم تر هستند.
دومین نشست اولین روز از همایش بررسی مسائل زنان ایران با موضوع «زنان و هویت و با حضور احمد غیاثوند و وحید شالچی، استادیاران جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد و مقاله های مختلفی درباره رابطه سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر نگرش زنان شهر مشهد، تصور زنان از پیری، فهم زنان از تجربه دگرجنس بودگی، «خود زنانه در گذار به زنانگی هژمون»، ابعاد مادری در فضای مجازی و بررسی مرجح دال زن در گفتمان جمهوری اسلامی ارائه شد.
طاهره خزایی، كارشناس جامعه شناسی، با ارائه مقاله ای با عنوان «روایت خود زنانه در گذار به زنانگی هژمون؛ فهم تجربه زنان ایرانی مهاجر در فرانسه» گفت : به هم ریختگی معنایی و باز اندیشی در فهم از بدن زنان و هنجارهای پوششی، از نخستین تجربه های زنان ایرانی در آزمون مهاجرت است.
وی اضافه كرد : ادغام، تمایز و خاص بودگی از استراتژی زنان ساكن در فرانسه است.
دانشجوی جامعه شناسی دانشكده جامعه شناسی دانشگاه بوردو فرانسه اضافه كرد: این زنان چهارگونه فهم از بدن زنان به عنوان آبژه زیبایی شناختی، جنسیتی، پیش افتادگی و رهایی بخشی به واسطه آموزه های دینی و فمنیستی دارند.
وی افزود : بر اساس نتایج این تحقیق زنان ایرانی ساكن فرانسه در مواجهه با «خود زنانه شان» چهار سیاست را همچون سرمایه گذاری بر جاذبه های زنانه بدنشان، سرپیچی از بدن زنانه و كنار گذاردن بازی های اجتماعی مرتبط با جنسیت را در پیش می گیرند.
خزائی همچنین از باز اندیشی در تصویر خود زنانه با حجاب و بازی فرهنگی اجتماعی را از تجربیات زنان ایرانی ساكن فرانسه دانست.
سید محمد مهدی خویی، در این نشست در سخنرانی با عنوان «بررسی معنای مرجح دال زن در مفصل بندی كنونی گفتمان جمهوری اسلامی ایران» گفت: گفتمان جمهوری اسلامی ایران دارای معانی مرجحی است و طبعا این گفتمان با بكارگیری مكانیزم های مختلف، درصدد مرجح سازی آن در منظومه هویتی شهروندان خود نیز هست؛ موضوع زنان نیز از این قاعده مستثنا نیست.
وی افزود: بازنمایی معنای مطلوب گفتمان جمهوری اسلامی در قبال موضوع زنان در صدا و سیما یكی از راهكارهای مرجح سازی است.
استادیار دانشكده علوم اجتماعی علامه طباطبایی اضافه كرد: در شرایط كنونی و با هژمونیك شدن مفصل بندی از گفتمان جمهوری اسلامی كه در اقتصاد سیاسی به دنبال برتری نظریه نئولیبرالیسم است، موضوع زنان منطبق با ارزش نئولیبرالیسم در صدا و سیما نشان داده می شود.
مهنوش جهانگیر پور، كارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه در این نشست در سخنرانی با عنوان « فهم پدیدارشناسانه از تجربه زیسته دگرجنس بودگی» در تعریف از مفهوم تراجنسی گفت: تراجنس به دسته ای از تراجنس ها گفته می شود كه به طور مشخص بین هویت جنسی و هویت جنسیتی خود در تضاد هستند و این تضاد به حدی زیادی است كه برای تغییر جنس خود تلاش می كنند.
وی با اشاره به اینكه شخصی كه «مذكر» بوده می تواند «مونث» باشد اما بسیاری را بر می آشوبد، افزود: درك و تلقی ما از هویت جنسیتی خیلی زود شكل می گیرد و در بزرگسالی آن را بدیهی می دانیم.
جهانگیرپور كه این مقاله را بر اساس پژوهش و مصاحبه با 20 نفر تراجنس ایرانی تدوین و تهیه كرده است، گفت: عمده ترین مشكل تراجنس ها را هویت جنسیت آنها می داند زیرا این افراد خود را از سایر هم جنس شان متفاوت دانسته و سبك زندگی متفاوتی را تجربه می كنند.
نخستین همایش ملی «مسائل اجتماعی زنان» دهم و یازدهم اردیبهشت‌ 1397 در دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار می شود.
تحولات سبك زندگی زنان، زنان و هویت، آسیب ها و مسائل اجتماعی زنان، حقوق شهروندی، مشاركت سیاسی و اجتماعی زنان، آسیب های روابط زناشویی، زنان و آموزش، مسائل خانوادگی، مسائل حقوقی زنان و تحولات پوشش زنان از جمله محورهای این همایش است.
قرار است در این همایش دو روزه، 11 نشست تخصصی با حضور اندیشمندان و صاحبنظران حوزه زنان برگزار شود همچنین پروفسور اریك مسه، استاد فرانسوی متخصص در مطالعات جنسیت، از دانشگاه بوردور فرانسه در این همایش كارگاه آموزشی برگزار می كند.
این همایش علمی دو سالانه به همت وزارت كشور، وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری و با همكاری دانشگاه ها و برخی سازمان ها و نهادها برگزار شود.
اجتمام* 3377 * 3229* 3063