تنش آبی و چالش مصرف 92 درصدی آب در بخش كشاورزی

به گزارش ایرنا، براساس آمار بانك جهانی، مقدار متوسط مصرف آب در بخش های صنعتی، كشاورزی و شرب در جهان سالانه حدود 580 مترمكعب برای هر نفر است كه این مقدار در ایران حدود یكهزار و 300 متر مكعب در سال می باشد كه تعبیری جز هدررفت آب در كشور ندارد.
در این میان بخش كشاورزی پرمصرف ترین بخش در كشور است كه نه به خاطر نیاز ذاتی بلكه به دلیل عدم استفاده از تكنولوژی و سیستم های نوین آبیاری بخش اعظم آب را مصرف می كند.
خراسان رضوی نیز در عین دست و پنجه نرم كردن با خشكسالی و تنش آبی در بخش كشاورزی با برخورداری از یك میلیون و 200 هزار هكتار سطح زیركشت جایگاه تعیین كننده در تامین نیازهای حیاتی جامعه و امنیت غذایی كشور دارد.
لزوم اجرای سامانه های نوین آبیاری و مدیریت مصرف آب در این استان بویژه در بخش كشاورزی به حدی است كه رئیس جمهوری دیروز طی سخنرانی در جمع مردم سبزوار به این موضوع اشاره و اظهار كرد: بارندگی امسال در خراسان رضوی نسبت به پارسال 50 درصد كاهش داشته كه باید مشكل كمبود آب را از طریق انتقال آب با لوله به زمینهای كشاورزی و اجرای سیستم های نوین آبیاری حل كنیم.
حجت الاسلام والمسلمین دكتر حسن روحانی افزود: در سالهای آتی 500 كیلومتر لوله گذاری در خراسان رضوی انجام می شود كه نشانگر توجه خاص دولت به مشكل كم آبی در این استان است.
وی با تاكید بر ایجاد سامانه نوین آبیاری در این استان گفت: از ابتدای انقلاب تا ابتدای سال 92 طرحهای مربوط به سامانه نوین آبیاری در خراسان رضوی 110 هزار هكتار بود اما طی چهار سال گذشته 56 هزار هكتار زمین در این استان به سامانه نوین آبیاری مجهز شد.
وی اظهار كرد: 6 هزار و 800 رشته قنات در خراسان رضوی وجود دارد كه قرار است حدود 2 هزار كیلومتر آن احیا شود و تاكنون بخش زیادی از این بازسازی انجام شده و بخش دیگر آن در سالهای پیش رو انجام می شود.

*ضرورت كاهش 50 درصدی مصرف آب در بخش كشاورزی
مدیر عامل سازمان مردم نهاد جمعیت ناجیان آب خراسان رضوی در باره ضرورت مصرف بهینه آب در بخش كشاورزی به خبرنگار ایرنا گفت: باید الگوی مصرف آب كشاورزی اصلاح و میزان مصرف آب در این بخش به 50 درصد كاهش یابد كه این مطلب در سند تدبیر آب مشهد نیز تاكید شده و تا افق 1404 باید محقق شود.
مهدی جمشیدی با بیان اینكه مصرف آب در بخش كشاورزی وحشتناك است، افزود: مدیریت مصرف به معنای نابودی بخش كشاوری نیست بلكه باید با تغییر الگوی كشت و استفاده از سیستم های نوین آبیاری دراین مسیر گام برداشت.
وی اظهار كرد: هم اكنون در خراسان رضوی سالانه یك میلیارد و 200 میلیون متر مكعب اضافه برداشت از سفره های آب زیرزمینی داریم و سطح آب زیرزمینی سالانه بیش از یك متر افت می‌كند كه با این روند به ‌زودی با كمبود شدید آب روبرو خواهیم شد.
وی گفت: با توجه به خشكسالی پیاپی در این استان و كاهش بارندگی ها باید با مصرف صحیح در بخش های مختلف كشاورزی، شرب و صنعت از حادتر شدن شرایط جلوگیری كرد.

* 150هزار هكتار از مزارع استان زیر پوشش طرح نوین آبیاری است
رئیس سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز با بیان اینكه پارسال طرح های نوین آبیاری در سطح 30 هزار هكتار از كشتزارهای استان به اجرا درآمد، گفت: هم اكنون حدود 150 هزار هكتار از مزارع استان زیر پوشش این طرح ها قرار دارد.
مجتبی مزروعی افزود: 200 هزار هكتار دیگر از زمین های كشاورزی استان ظرفیت و شرایط اجرای سامانه های نوین آبیاری را دارند كه با اجرای طرح نوین آبیاری در هر هكتار، مصرف حدود پنج هزار و 600 متر مكعب آب صرفه جویی می شود.
وی اظهار كرد: با توجه به حجم بسیار برداشت آب از منابع زیرزمینی، تداوم پدیده خشكسالی، فقدان تغذیه سفره های آب زیرزمینی، بی توجهی به مدیریت برداشت و مصرف آب و افت شدید منابع آب، ضرورت استفاده از شیوه های نوین مصرف آب انكارناپذیر است.
وی با بیان اینكه به طور متوسط هر هكتار اجرای طرح آبیاری نوین بین 100 تا 140 میلیون ریال اعتبار نیاز دارد، گفت: حجم آبهای تحت الارضی استان 5.3 میلیارد متر مكعب است ولی سالانه حدود 6.4 میلیارد متر مكعب آب از سفره های زیرزمینی برداشت می شود لذا باید طرح های افزایش راندمان و بهره وری و روشهای نوین آبیاری اجرا شود.
مزروعی افزود: تاكنون حدود 19 هزار كیلومتر لوله گذاری برای انتقال آب به زمین های كشاورزی در این استان انجام شده كه به همین میزان نیز ظرفیت اجرا وجود دارد و به ازای هر كیلومتر لوله گذاری حدود 40 هزار متر مكعب آب صرفه جویی می شود.

* انجام 240 هكتار كشت گلخانه ای در خراسان رضوی
رئیس سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی با بیان اینكه كشت گلخانه ای و الگوی كشت بر اساس شرایط اقلیمی نقش موثر در كاهش مصرف آب دارد گفت: سطح كشت گلخانه ای در این استان 240 هكتار است و این استان رتبه دهم را از نظر توسعه گلخانه ها در كشور دارد.
وی افزود: هم اكنون پنج هكتار عرصه در این استان زیر كشت محصولات گلخانه ای با استفاده از فناوری برتر قرار دارد و این استان از نظر سطح زیر كشت این نوع گلخانه ها و نیز گلخانه های هیدروپونیك (پیشرفته) جزو استانهای برتر كشور محسوب می شود.
وی با بیان اینكه افزایش 100 هكتاری سطح زیر كشت گلخانه ها پیگیری می شود، اظهار كرد: 700 واحد كشت گلخانه ای در خراسان رضوی دایر است و عمده محصولات زیر كشت در گلخانه های استان با حدود 185 هكتار شامل سبزیجات و صیفی جات از جمله خیار، گوجه فرنگی، فلفل و بادمجان است.
مزروعی گفت: موضوع آب و كشاورزی یك مقوله ملی و مرتبط با تامین تغدیه سالم برای جامعه است و برای جلوگیری از ایجاد بحران های دیگر باید مقوله كم آبی كنترل شود.

* تشدید آسیب پذیری قنات های استان
مدیر امور آب، خاك و فنی مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز با توجه به اهمیت بازسازی قنات ها برای آبیاری زمین های كشاورزی گفت: قنات های استان بسیار آسیب پذیر هستند و به دلیل مواجهه با تنش های آبی و خشكسالی نیاز به مرمت و بازسازی دارند.
محمدابراهیم بهبودی با بیان اینكه هم اكنون 100 هزار هكتار از كشتزارهای استان از آب هشت هزار و 700 رشته قنات آبیاری می شود، افزود: پارسال 750 رشته قنات در این استان مرمت و بازسازی شد و امسال نیز مرمت هزار رشته قنات دیگر در برنامه است.
وی اظهار كرد: آب قنات ها، آب پایدار و كم استهلاك است و برای مرمت هر كیلومتر از قنات ها 2.5 میلیارد ریال مورد نیاز است.
وی گفت: لوله گذاری برای انتقال آب نیز نقش مهمی در كاهش مصرف آب بخش كشاورزی ایفا می كند.

* آبیاری 10 درصد فضای سبز مشهد با آب شرب
مدیر نظارت بر امور پاركها و فضای سبز شهرداری مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بطور متوسط حدود 10 درصد از مساحت فضای سبز این كلانشهر با آب شرب شهری آبیاری می شود.
مهدی یعقوبی با بیان اینكه حدود 70 درصد فضای سبز مشهد با آب چاههای غیرقابل شرب و بقیه با استفاده از روان آبها آبیاری می شود، افزود: تا حد امكان سعی می شود از آب شرب برای آبیاری فضای سبز استفاده نشود.
وی اظهار كرد: در این راستا پروژه جداسازی آب شرب از غیرشرب برای آبیاری فضای سبز مشهد در مدت چهار سال برنامه ریزی شده و این پروژه به طول 51 كیلومتر در دست اجراست.
وی با بیان اینكه تاكنون 28 كیلومتر این شبكه اجرا شده است، گفت: طول شبكه فرعی این پروژه نیز 470 كیلومتر می باشد كه تاكنون 105 كیلومتر آن اجرایی شده است.
یعقوبی با بیان اینكه حدود 12 درصد آبیاری فضای سبز مشهد با تانكر و مابقی به صورت آبیاری تحت فشار انجام می شود، افزود: ساخت 15تصفیه خانه با مشاركت بخش خصوصی برای آبیاری فضای سبز مشهد در دستور كار است كه عملیات اجرایی 2 تصفیه خانه از این تعداد آغاز شده است.
وی اظهار كرد: مساحت فضای سبز در تملك شهرداری مشهد چهار هزار و 851 هكتار و سرانه فضای سبز در این شهر 14 مترمربع است.
7505/ 6053