به گزارش روز شنبه ايرنا، بار ديگر چراغ برپايي جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان روشن شد و يكبار ديگر شاهد برپايي رويدادي هستيم كه سال ها است بر سينماي كودك اثر موثر ندارد.
براساس تفاهم نامه منعقد شده، ميزباني اصفهان در جشنواره بين المللي فيلم هاي كودكان و نوجوانان دائمي شد و اين اميدواري وجود دارد شهرداري اصفهان متولي برپايي جشنواره فيلم كودك در دوره سي و يكم باشد و مشكلات مالي پيش روي اين جشنواره با پاي كار آمدن شهرداري تا حدودي از پيش رو بر داشته و اين رويداد با سهولت بيشتري براي برگزاركنندگان بر پا شود.
برخلاف بسياري از جشنواره ها، جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان نسبتي نزديك با شكوفايي سينماي كودك و نوجوان داشته و هرگاه اين رويداد با شكوه بيشتري استعدادهاي نوين را به سينماي ايران معرفي كرده شاهد اتفاقاتي ماندگار بوده ايم. اتفاقاتي كه نزديك به 17 سال است از آن درسينماي كودك خبري نيست و سهم كودكان و نوجوانان ايراني آثاري خارجي است كه در رسانه هاي تصويري دست به دست مي شود.
حال اين پرسش مطرح مي شود دليل افت سينماي كودكان و نوجوانان در دو دهه اخير چيست؟ چرا امروز نياز كودكان در سينماي كشورمان برآورده نمي شود؟ چرا اين اتفاق در دهه 60 و 70 رخ مي داد اما در ادامه به دست فراموشي سپرده شد؟
جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان ادوار مختلفي را پشت سر گذاشته و سينماي كودك همراه با اين رويداد فراز و نشيب هاي بسياري را طي كرده است.
اين سينما از سال 61 با برگزاري جشنواره فيلم هاي كودكان و نوجوانان حيات خود را آغاز كرد و به اوج رسيد اما در ادامه و با حضور سياستگذاران مختلف، سينماي كودك با ايجاد بحث هايي چون سينمايي با كودكان و يا سينمايي براي كودكان و ساخت فيلم با نگاه بزرگسالان براي كودكان كم كم از دست رفت و جشنواره فيلم كودك و نوجوان از رويدادي اثرگذار در اكران سالانه، به جشنواره اي تشريفاتي تبديل شد.
«شهر موش ها» ساخته محمد علي طالبي، «زنگ انشاء» به كارگرداني شاپور قريب و «ماجراهاي علي كوچولو، پروانه»، «خانه دوست كجاست؟»، «كاراگاه»، داريوش مهرجويي با «مدرسه اي كه مي رفتيم»، كامبوزيا پرتوي با «گلنار» و «ماهي»، «دزد عروسك ها» ساخته محمدرضا هنرمند، «كاكلي» به كارگرداني فريال بهزاد و «پاتال و آرزوهاي كوچك» به كارگرداني مسعود كرامتي، «دونده» به كارگرداني امير نادري، «باشو، غريبه كوچك» به كارگرداني بهرام بيضايي و «رابطه» به كارگرداني پوران درخشنده، «علي و غول جنگل» ساخته مسعود رسام، «سكوت» به كارگرداني علي سجادي حسيني و «سفر جادويي» ساخته ابوالحسن داودي از جمله فيلم هايي است كه در ادوار مختلف جشنواره فيلم هاي كودكان و نوجوانان در دهه 60 به نمايش درآمده و امروز به خاطراتي ماندگار براي كودكان ديروز تبديل شدند.
از ويژگي هاي آثار ياد شده رويا پردازانه بودن آنها است و درعين حال نيروي جواني حاضر در جشنواره فيلم كودك در اين دهه نيز در بر پايي هر چه قدرتمند اين جشنواره بي تاثير نبوده است. محمد بهشتي از دبيران جشنواره كودك در دهه 60 كمتر از 40 سال سن داشته و عليرضا شجاع نوري از ديگر دبيران اين رويداد نيز كه چهار سال جوان تر از بهشتي است در همين سال ها عهده دار جشنواره فيلم كودك مي شود.
حاصل حضور اين مديران جوان كه درك درستي از نيازهاي كودكان داشته و درعين حال از مديران زبده سينمايي هستند بروز و ظهور فيلمسازاني است كه آثاري ماندگار را براي كودكان خلق مي كنند. همچنين شكوفايي جشنواره كودك در اين سال ها فيلمسازان جوان را به اين عرصه كشانده و حاصل اين نيروي جواني آثاري ماندگار مي شود.
اما از اواخر دهه 70 افت سينماي كودك با تغيير نگاه فيلمسازان به اين سينما و تغيير سياست هاي برگزاري اين جشنواره آغاز مي شود و در عين حال فيلم هاي ماندگاري در اين جشنواره خلق مي شوند كه هنوز از آثار ماندگار سينماي كودك بوده و برخي از آنها از جمله كلاه قرمزي و پسرخاله كه در دوره دهم جشنواره به نمايش در آمد همچنان عنوان پرمخاطب ترين فيلم سينماي ايران را يدك مي كشند.
«راز چشمه سرخ» و «مدرسه پيرمردها» به كارگرداني سيدعلي سجادي حسيني، «بدوك» ساخته مجيد مجيدي، «حسنك» به كارگرداني مهستي بديعي، «خمره» ساخته ابراهيم فروزش، «دره شاپرك ها» به كارگرداني فريال بهزاد، «شرم» و «به خاطر هانيه» به كارگرداني كيومرث پوراحمد و «شهر در دست بچه ها» ساخته اسماعيل براري، چكمه، «سمفوني تهران» ساخته رسول صدرعاملي، «نان و شعر» به كارگرداني كيومرث پور احمد و و «مريم و ميتيل» ساخته فتحعلي اويسي، «كاكادو» ساخته تهمينه ميلاني، «شاخ گاو» به كارگرداني كيانوش عياري و «بچه هاي آسمان» از مجيد مجيدي كه جز 5 فيلم نامزد اسكار شد از جمله اين آثار است.
در ادامه و در اواخر دهه 70 نگاه اجتماعي به آثار جشنواره كودك سيطره يافت و اهداي جوايز به آثاري همچون «پدر» و «رنگ خدا» ساخته مجيد مجيدي، «دختري با كفش هاي كتاني» به كارگرداني رسول صدرعاملي و «كودك و سرباز» ساخته سيدرضا ميركريمي حاصل اين نگاه بودند و با اين آثار تقريبا پرونده سينماي كودك در كشورمان بسته شد.
تقدير جشنواره كودك از آثاري كه بيشتر رويكرد اجتماعي داشتند و دوري سينماي كودك از آثار رويا پردازانه كه كودكان را به عالم خيال ببرند مقدمه اي بر مرگ سينماي كودكان و نوجوانان بود.
در ادامه و از دهه 80 تاكنون جشنواره بين المللي فيلم كودكان و نوجوانان به رويدادي تشريفاتي تبديل شده كه خروجي آن به سينماها راه نمي يابد و فروش اين آثار و نحوه نمايش عمومي آنها به هيچ عنوان توجيه اقتصادي نداشته است.
همچنين در اين سال ها دبيري جشنواره عموما دستخوش نگاهي كهنه و قديمي شده و اين نگاه كهنه كه در شوراي سياستگذاري دميده شده موجب عقب افتادن سينماي كودك و نوجوان ايران شده و كودكان ايراني در اين نگاه سينماي كشورشان را به دست فراموشي سپردند.
در همه اين سال ها افرادي براي سينماي كودك و نوجوان تصميم گرفتند كه نسبتي با رويكرد جديد اين سينما در دنيا ندارند و نيازهاي كودكان امروزي را كمتر مي شناسند.
عدم بروز و ظهور فيلم هاي قابل اعتنا كه راهي به اكران داشته باشند طي نزديك به 17 سال اخير نشان مي دهد مسير جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان ايران به بيراهه رفته و در كنار كوچ هر چند سال يكبار جشنواره از همدان به اصفهان و بلعكس حضور مديراني كه سن و سالي از آنان گذشته در كنار شورايي متشكل از فيلمسازاني كه اغلب تفكري كهنه دارند نتيجه اي براي سينماي كودك و نوجوان در بر نداشته و اين مسير همچنان با همين روند ادامه دارد.
از اين نكته غافل نشويم كه عدم ميدان دادن به مديران جوان و مستعد و اطمينان نكردن به جوانان در اين حوزه ، يكي از دلايل مهم حاكميت انديشه هاي فرتوت در سينماي كودك و نوجوان است و تدبيري براي تربيت مديران جوان انديشيده نشده است.
براي شكوفايي دوباره جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان تنها علاقه مندي به اين سينما و كودكان كافي نيست بلكه بايد نيازسنجي درستي ازعلايق اين قشر مهم از جامعه وجود داشته باشد. بروز و ظهور فيلمسازان جوان كه البته گاه آثارشان در سينماي كودك و نوجوان اگر چه چنگي به دل نمي زند اما مي تواند موجب اميدواري باشد و چه بهتر انكه بجاي نگاه هاي فرسوده، از نگاه جوانان در شوراي سياستگذاري جشنواره فيلم كودك استفاده شود.
سال ها است جشنواره بين المللي فيلم كودكان و نوجوانان رنگ جواني در بخش هاي مختلف به خود نديده و تغيير در رويكرد كلي اين رويداد در سياستگذاري و برپايي بسيار ضروري است.
در اين ميان نبايد از نقش مهم انيميشن (پويا نمايي) غافل شويم چرا كه امروز بخش بزرگي از سينماي كودكان و نوجوانان به آثار انيميشن با كاراكترهاي جذاب و رنگارنگ اختصاص دارد و كودكان امروز ترجيح مي دهند يك انيميشن با كاراكترهاي جذاب را تماشا كنند تا اثري جدي كه نگاهي اجتماعي را درباره معضلات كودكان و نوجوانان دنبال مي كند.
اين اميدواري وجود دارد با توجه به تدابير اوليه براي برپايي سي و يكمين جشنواره بين المللي فيلم كودكان و نوجوانان تزريق نيروهاي جوان اين رويداد را به جشنواره اي بالنده تبديل كند.
همچنين در بخش بين الملل اين رويداد از برپايي بخشي بدون تفكر خود داري شده و نمونه هاي خوب سينماي دنيا كه به فرهنگ و ارزش هاي جامعه ما نزديك است براي حضور در اين رويداد انتخاب و فضاي تعامل فيلمسازان ايراني و خارجي به صورت حقيقي و نه از سر رفع تكليف و يدك كشيدن عنوان بين المللي فراهم شود.
فراهنگ** 1983 ** 1064
گزارش از : مرتضي رنجبران
تهران - ايرنا - برگزاري و سياستگذاري جشنواره بين المللي فيلم كودك و نوجوان درسال هاي اخير به دليل ميدان ندادن و اطمينان نكردن به مديران جوان در اين حوزه ، به آوردگاه فيلمسازان قديمي وحاكميت انديشه هاي فرتوت بر سينماي كودكان تبديل شده است.
