به گفته كارشناسان و مسئولان فرهنگی استان مركزی، همجواری این خطه با استان های قم، تهران و اصفهان عامل اصلی در ضعیف ماندن بنیه چاپ و نشر این استان است چرا كه طیف بزرگی از نویسندگان و مولف ها رغبت به سفارش چاپ و نشر در سایر استان ها دارند و این مهم صنعت چاپ نشر را در استان مركزی دچار ضعف و ركود كرده است.
آنان بر این باورند طیف بزرگی از متقاضیان چاپ و نشر در استان مركزی برندهای صنعت چاپ سایر استان های همجوار و آوازه بلند برخی ناشران تهرانی و یا قمی را ملاك عمل قرار می دهند و شاغلان چاپ و نشر استان مركزی را از زمینه های فعالیت محروم می كنند.
به اعتقاد آنان، نبود نویسندگان مطرح و كارآزموده در این استان نیز یكی دیگر از عوامل ركود صنعت چاپ و نشر این خطه است.
ضعف های متعدد در زنجیره فنی و حرفه ای چاپ و نشر استان مركزی از جمله نبود مركز پخش كتاب، قطع شدن یارانه كاغذ، استفاده كتابخوانان از فضای مجازی و كتاب های الكترونیكی وجود دارد كه به ركود صنعت چاپ و نشر استان دامن زده است.
رشد روزافزون نشر كتاب در كشورهای پیشرفته نشان از پیوند قوی این حوزه با توسعه و رشد فناوری، دانش و فرهنگ دارد، شكوفایی اقتصاد از تبعات مهم این پیوند مبارك است اما كشورهای جهان سوم به لحاظ ضعف مفرط در موارد پیشرفت، در عرصه نشر نیز عقب مانده و در رنج هستند.
بررسی چالش های اقتصادی این عرصه، كمبود سرمایه ناشران را به عنوان مهمترین مشكل معرفی می‌كند، كم توانی مالی ناشران از جمله معضلاتی است كه آنها را در راه انجام وظایف، رسالت و تعهداتشان با مشكل مواجه می كند.
تعیین حداقل سرمایه و اعطای تسهیلات مالی سنجیده، از جمله برنامه‌های راهگشا در وضعیت فعلی نشر استان مركزی است.
صحافی‌ها و چاپخانه‌ها از فرسودگی دستگاه‌ها، لیتوگرافی‌ها و ابزار و تجهیزات مجلدسازی، فقدان انجمن صنفی كارا، كمبود نیروی فنی ماهر و آموزش دیده و فعالیت‌های كاری موازی و غیرمجاز سخن می گویند و كتاب فروشان از در حاشیه قرارگرفتن در نمایشگاه‌های استانی و نبود اولویت خرید انواع كتاب برای تولیدات فرهنگی و نشر استانی به عنوان مشكلات حرفه‌ای نام می‌برند.
معاون فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مركزی در گفت و گو با ایرنا گفت: فعالیت صنعت چاپ و نشر این استان در حاشیه رونق این حوزه در استان های قم، تهران و اصفهان است و نویسندگان تمایلی به چاپ و نشر آثار خود در استان را ندارند.
مجید طبیب زاده افزود: با وجود اینكه اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مركزی با اعمال سیاست های تشویقی از قبیل خرید كتاب از ناشران و نویسندگان و برگزاری نمایشگاه های كتاب سعی در حمایت از این قشر از جامعه دارد اما به واسطه چاپ كتاب در خارج از استان فواید چندانی نصیب ناشران و چاپخانه داران نمی شود.
وی اضافه كرد: اگر چه ظرفیت نگارش كتب مذهبی و دانشگاهی در استان وجود دارد اما، سیستم نشر و چاپ در استان مركزی مانند سایر نقاط كشور به غیر از قم، تهران و اصفهان بسیار ضعیف ارزیابی می شود.
معاون فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مركزی بیان كرد: 41 مركز انتشاراتی در نقاط مختلف استان مركزی وجود دارد كه تنها 32 مركز فعالیت مداوم دارند و 9 انتشارات به كلی تعطیل شده اند.
طبیب زاده اضافه كرد: از 32 مركز انتشارتی فعال این استان، كمتر از 10 مورد معروف هستند و به همین دلیل نویسندگان نیز رغبت چندانی برای چاپ كتاب های خود از سوی ناشران داخلی نشان نمی دهند.
وی اظهار كرد: چرخ صنعت چاپ و نشر این استان با تشكیل مجمع صنفی، ایجاد و تقویت وحدت و یكپارچگی فعالان این صنف به حركت در می آید.
معاون فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مركزی اضافه كرد: فعالان صنعت چاپ استان تنها در صورت داشتن مجمع صنفی مستقل و پویا می توانند از حقوق خود دفاع كنند و در مقابل افرادی كه بدون مجوز وارد این عرصه می شوند با ابزار قانون بایستند.
مدیر چاپخانه بهمن اراك در گفت و گو با ایرنا گفت: با وجود اینكه صنعت چاپ استان مركزی در دهه اخیر تغییرات چشمگیری داشته و از بهترین تجهیزات در استان استفاده می شود اما همچنان نویسندگان برای ارائه كار به چاپخانه های استان به خصوص اراك رغبت نشان نمی دهند.
اسدا الله فرجی افزود: بسیاری از نهادهای دولتی كارهای فرهنگی خود را به شركت های تبلیغاتی می سپارند و این شركت ها نیز چاپ بروشورها، كتابچه ها و جزوه های تخصصی نهادها را برای چاپ به خارج از استان می برند.
وی مالیات بر ارزش افزوده را یكی دیگر از مشكلات این صنف عنوان كرد و گفت: هزینه بسیاری از كارهایی كه در چاپخانه های استان چاپ می شوند به صورت مدت دار پرداخت می شود اما، اداره كل دارایی و مالیاتی استان هر سه ماه یك بار مالیات دریافت می كند و در صورتی كه یك روز از زمان مقرر بگذرد باید دیركرد نیز پرداخت شود.
مدیر چاپخانه بهمن اراك اضافه كرد: با وجود اینكه بیش از 30 میلیارد ریال در هر یك از چاپخانه های استان هزینه شده این قشر از جامعه زیر نظر اتحادیه نوشت ابزار فعالیت می كند و نبود اتحادیه صنفی قدرتمند نیز یكی دیگر از مشكلات این قشر از جامعه است.
وی، بی ثباتی قیمت كاغذ، هماهنگ نبودن این قشر از جامعه در قیمت گذاری كارها را از دیگر مشكلات چاپ و نشر استان مركزی عنوان كرد.
مدیر انتشارات ارشك اراك نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: مهمترین مشكل انتشارات استان، نبودن نرخ ثابت از سوی چاپخانه داران است و هر یك از فعالان این عرصه قیمت نجومی به عنوان دستمزد از ناشران مطالبه می كنند.
رضوان مرادی افزود: چاپخانه داران استان مركزی با روحیه ای غیر حرفه ای هیچ مساعدتی با ناشران نمی كنند و بیشتر از اینكه به دنبال اشاعه فرهنگ در جامعه باشند نگاه اقتصادی دارند.
وی بیان كرد: از این گذشته كاغذ و دیگر خدمات ملزومات و تجهیزات وابسته به چاپ كتاب نیز در استان مركزی از كیفیت بسیار پایینی برخوردار است و از این رو ناشران رغبت چندانی برای نشر كتاب در استان ندارند.
مدیر انتشارات ارشك اراك بیان كرد: هزینه های بالای چاپ، بی كیفیتی كاغذ، صحافی و دیگر خدمات وابسته به نشر كتاب، باعث شده كه ناشران استان مركزی برای چاپ كتاب های خود به استان قم مراجعه كنند چرا كه قیمت تمام شده نشر كتاب در قم با همه هزینه های ایاب و ذهاب كمتر از نصف قیمت نشر اراك است.
مدیر انتشارات فخر الاسلام اراك نیز هزینه های بسیار بالای چاپ كتاب را مهمترین مشكل ناشران استان مركزی عنوان كرد و گفت: بسیاری از اساتید دانشگاه ها و افراد فرهیخته استان كتاب های ارزشمندی را تالیف كرده اند اما به دلیل هزینه های بالای چاپ، اقدام به انتشار كتاب خود نمی كنند.
ابوالفضل فخر الاسلام نبود سایت و یا مركز فروش ناشران در استان مركزی را یكی دیگر از مشكلات این قشر از جامعه عنوان كرد و گفت: راه اندازی این مهم نیازمند حمایت های نهاد كتابخانه ها و اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است.
وی كامل نبودن حلقه های چرخه صنعت چاپ در استان مركزی را یكی دیگر از مشكلات ناشران استان عنوان كرد و گفت: با وجود بالا بودن هزینه های چاپ و بی كیفیت بودن كاغذ مورد استفاده چاپخانه ها، بسیاری از ناشران تمایل دارند كه كتاب های خود را در داخل استان چاپ كنند اما، پایین بودن كیفیت مربوط به صحافی، یو وی و سلفون مشكلات زیادی را برای ناشران به وجود می آورد و اغلب برای چاپ كتاب های خود به استان قم مراجعه می كنند.
مدیر انتشارات فخر الاسلام اراك حذف یارانه كاغذ، مساعدت ناكافی نهادهای دولتی به خصوص اداره كل فرهنگ و ارشاد و نهاد كتابخانه های استان در خصوص خرید كتاب از ناشران را از دیگر مشكلات ناشران استان مركزی عنوان كرد.
یكی دیگر از ناشران استان مركزی در گفت و گو با ایرنا گفت: حل مشكلات ناشران تنها از طریق وزارتخانه با ارائه اعتبارات خرید كتاب از ناشران حل می شود.
اسماعیل اطاعتی افزود: بازار خرید كتاب در كشور نابسامان است از این رو باید برای جلوگیری از تعطیلی انتشارات به خصوص انتشارات استانی وزارت فرهنگ و ارشاد حمایت های خود را از این قشر افزایش دهد در غیر این صورت به زودی جامعه فرهنگی و فرهیخته كشور شاهد ورشكستگی و در نهایت تعطیلی انتشارات خواهد بود.
وی در خصوص ارائه بن كتاب از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز گفت: این بن ها تنها در تهران توزیع می شود و نسبت به ناشران استانی هیچ كمكی نمی شود.
مدیر انتشارات پیام دیگر در گفت و گو با ایرنا گفت: درآمد انتشارات در شهرهای كوچك و به خصوص شهرهای استان مركزی به قدری پایین است كه نمی توان این كار را به عنوان شغل اول انتخاب كرد.
افشین حسینی افزود: نبود سیستم توزیع كتاب در استان یكی از مهمترین مشكلات این بخش است كه باید از سوی مسئولان مربوطه اصلاح شود.
وی بیان كرد: در گذشته نویسنده بعد از اتمام نگارش امور ویرایش، چاپ و فروش كتاب را به انتشارات واگذار می كرد اما امروزه همه سرمایه چاپ را نویسنده پرداخت می كند و از این رو انتشارات تلاشی برای فروش كتاب نمی كند و همه شمارگان كتاب را به نویسنده می دهد.
مدیر انتشارات پیام نیز اظهار كرد: نبود آثار فاخر و مخاطب پسند نیز مهمترین دلیل كاهش جمعیت كتابخوان و از طرفی ركود بازار چاپ و نشر شده كه باید به صورت ریشه ای و كارشناسی حل شود.
مسئول انتشارات دانش كیان نیز گفت: یكی از راه های افزایش چاپ كتاب و در نتیجه گرمی بازار چاپخانه ها و انتشارات فعالیت در كارهای دانشگاهی بود كه به تازگی اساتید از معرفی كتاب صرف نظر كرده و در عوض به دانشجویان خود جزوه می دهند.
محبوبه گودرزی افزود: نویسنده های مطرح استان برای استفاده از نام و نشان معتبر انتشارات تهران و قم، تالیفات خود را به این شهرها می برند كه این هم مشكل اساسی صنعت چاپ و نشر در استان مركزی است.
اهمیت صنعت چاپ و نقش تاثیرگذار آن در جامعه به گونه ای است كه شورای عالی انقلاب فرهنگی، یازدهم شهریور را به عنوان روز ملی صنعت چاپ نامگذاری كرد.
چاپ و نشر به عنوان صنعتی پیشرو و تاثیرگذار، سرآغاز تحولی شگرف در زندگی انسان ها شد و پیشرفت بسیاری از تمدن های جهان را سرعت بخشید، پیشرفتی كه همچنان با گسترش فناوری ها ادامه دارد.
نبود اتحادیه برای پیگیری مسائل، نیروی متخصص و افراد ماهر به عنوان اپراتور در چاپخانه ها، كمبود خدمات پس از چاپ و اختصاص تسهیلات، واگذاری كارهای عمده به چاپخانه های خارج از استان از جمله مشكلات حوزه چاپ و نشر در استان مركزی به شمار می رود كه سرمایه گذاران و فعالان این حوزه برای رفع آنها چشم انتظار توجه بیش از پیش مسئولان هستند.
بیش از 200 فروشگاه كتابفروشی، 72 كتابخانه نهادی، هشت كتابخانه مشاركتی، 25 چاپخانه و 41 انتشارات در استان مركزی دایر و فعال است.
3017/6013/
اراك - ایرنا - استان مركزی با سابقه دیرین در حوزه فرهنگ و هنر در عرصه چاپ و نشر با كاستی ها و كمبودهایی همراه است كه شاغلان این بخش و اهالی قلم و دانایی را رنج می دهد.
