قطار عادی سازی روابط ریاض - تل آویو از تونل خارج شده است

بهانه سعودی ها برای برقراری روابط با صهیونیست ها، نگرانی مشترك از توافق هسته ای ایران اعلام شده بود، اما معلوم نیست تلاش آنها برای كشاندن روابط سیاسی به همكاری دوجانبه و چند جانبه اقتصادی به چه بهانه ای صورت گرفته است .

** امنیتی ها دلال روابط با صهیونیست ها
بسیاری از ناظران امور منطقه تلاش های عربستان برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی را به طرح این كشور در اجلاس سران اتحادیه عرب كه سال 2002 میلادی در بیروت برگزار شد، نسبت می دهند. بر اساس این طرح در ازای عقب نشینی رژیم صهیونیستی به سرزمین های اشغالی پیش از جنگ سال 1967، كشورهای اسلامی و عربی این رژیم را به رسمیت خواهند شناخت.
اما اگر بخواهیم از یك شخصیت اصلی سعودی كه در فرآیندی آهسته، روند عادی سازی روابط با صهیونیستها را آغاز كرد، نام ببریم كسی را غیر از «تركی الفیصل» نمی توان نام برد.
الفیصل رئیس پیشین سازمان اطلاعات و سفیر اسبق سعودی ها در آمریكا است. او همان كسی است كه 10 روز قبل از حملات 11 سپتامبر از مقام خود به عنوان رییس استخبارات عربستان استعفا كرد .
وی اكنون مقام رسمی ندارد، اما در اروپا سرگرم چانه زنی با لابی های تاثیر گذار برای پیشبرد اهداف سعودی ها است.
دست دادن با «موشه یالون» وزیر جنگ پیشین رژیم صهیونیستی و گفت و گوهای مفصل او با مشاور سابق امنیت ملی «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس دو مورد از سابقه الفیصل در عادی كردن روابط با تل آویو می باشد كه تاكنون فاش شده است . او هم ابایی از تایید آن ندارد.
در ادامه ماموریت امنیتی ها، «انور عشقی» ژنرال بازنشسته و امنیتی سعودی ها كه اكنون مشاور «ملك سلمان» است، جولای ( تیر – مرداد) سال گذشته در راس هیاتی به سرزمین های اشغالی سفر و با مقامات ارشد رژیم صهیونیستی دیدار و گفت و گو كرد .
هیات همراه عشقی را شماری از دانشگاهیان و تجار عربستانی تشكیل می دادند و این در حالی بود كه همه این افراد مجوز انجام سفر خود را از ریاض دریافت كرده بودند.
این دیدار اگر چه در ابتدا غیر قابل انتظار به نظر می رسید، اما از آنجایی كه وی پیشتر در ماه ژوئن سال 2015 میلادی در واشنگتن با «دوری گلد» سفیر سابق رژیم صهیونیستی در سازمان ملل متحد دیدار كرده بود، این ملاقات برای ناظران امور دور از انتظار به نظر نیامد.
ژنرال سعودی در این دیدار بار دیگر ابتكار صلحی كه در سال 2002 میلادی توسط عربستان در اجلاس سران اتحادیه عرب در بیروت ارایه شد را مطرح كرده بود. در این طرح عربستان پیشنهاد از برقراری روابط دیپلماتیك كشورهای عرب و مسلمان با صهیونیستها را پس از دستیابی به صلح مطرح كرده بود.
تاكید عربستان بر این ایده در حالی است كه جبهه مقاومت فلسطین با این طرح مخالف است و تنها راه حل قضیه فلسطین را مقاومت علیه اشغالگران می داند.
حتی مقامات رژیم صهیونیستی هم با این طرح موافق نیستند. نتایناهو نخست وزیر این رژیم یك بار در سال 2014 اعلام كرد، این پیشنهاد در زمانی مطرح شد كه خاورمیانه شرایط متفاوتی نسبت به حال حاضر داشت و با شرایط فعلی تناسبی ندارد.
عشقی یك بار دیگر با گلد دیدار كرد، اما این بار این دیدار در هتل انجام شد و نه در وزارت خارجه. در واقع از زمانی كه گلد به عنوان مدیر كل وزارت خارجه رژیم صهیونیستی منصوب شد، تلاش كرده كشورهایی كه این رژیم را به رسمیت می شناسند و روابط خود را با آن توسعه می دهند، افزایش دهد. از این رو، نتانیاهو در سفر خود به كنیا، اوگاندا، روآندا و اتیوپی او را همراه خود برد.
گلد همچنین در تلاش است با جهان عرب ارتباطاتی برقرار كند. اگرچه وی چندی پیش در سخنرانی خود بیان كرد، ایجاد همكاری با اسراییل نیازمند مخفی نگه داشته شدن است تا به حساسیت عمومی اعراب منجر نشود.
گلد معتقد است، بیست یا سی سال پیش همه می گفتند، اگر مساله فلسطین را حل كنید، با جهان عرب صلح خواهید كرد، اما اكنون ما سیاست متضادی را در پیش گرفته ایم و معتقدیم بهبود روابط با كشورهای عربی به صلح با فلسطینی ها منجر خواهد شد.
موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیك درباره وی نوشت: گلد در گفت و گو با یك دیپلمات عربی گفته است، مساله فلسطین «كاملا نزدیك به پایین ترین» اولویت جاری مقامات رسمی كشورهای عربی است. چنین دیدگاهی توسط «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی هم چند بار تكرار شده است .
در داخل عربستان هم رژیم سعودی از مرحله عادی سازی علنی روابط با رژیم صهیونیستی به شیوه برگزاری نشست ها و تماس ها در سطوح مختلف پا را فراتر گذاشت و كمپین تشویق و ترویج عادی سازی روابط با این رژیم را در رسانه های رسمی خود به راه انداخته است.
در همین راستا، سایت خبری «ایلاف» وابسته به سعودیها با 'گادی ایزنكوت' رئیس ستاد مشترك ارتش رژیم صهیونیستی مصاحبه كرد تا با این كار، عادی سازی روابط را به طور رسمی اعلام كند.
با وجود اینكه این اولین مصاحبه در نوع خود با رسانه های سعودی و دیگر كشورهای عرب حوزه خلیج فارس نبود، اما اولین باری بود كه یك مسئول صهیونیستی در این سطح با یك رسانه سعودی مصاحبه می كرد.
این مصاحبه در مقر ستاد مشترك رژیم صهیونیستی در تل آویو برگزار شد. این مصاحبه نشان داد كه یك تیم كاری سعودی به راحتی می تواند به فلسطین اشغالی برود و این امكان برای صهیونیست ها نیز فراهم است كه به عربستان سفر كنند. این امر بیانگر همكاری موجود بین دو طرف است.
حمایت از ادعای صهیونیست ها درباره «هولوكاست»، دیدار مسئولان سعودی از یك كلیسای یهودی در پاریس و حمایت بن سلمان از حق صهیونیست ها برای اشغال سرزمین های اسلامی نشان می دهد، روابط سعودی ها با صهیونیست فراتر از روابط عادی سیاسی شده و به سمت یك ائتلاف راهبردی در حركت است .

** ارتباط با صهیونیست ها برای جلب رضایت ترامپ
«جمال الشبلی» استاد علوم سیاسی دانشگاه «الهاشمیه» اردن معتقد است: انگیزه های عربستان برای عادی سازی روابط با تل آویو به این تفكر اشتباه در محافل رژیم های سیاسی عربی باز می گردد كه 'راضی كردن اسرائیل، ضرورتا به معنای آن است كه آمریكا از این یا آن كشور راضی خواهد بود'.
عربستان دقیقا این راهبرد را در برخورد با مسایل منطقه ای و ارتباط با رژیم صهیونیستی در پیش گرفته است . سعودی ها از اقدام یكجانبه ترامپ برای خروج از «برجام» و اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران حمایت كرد و این در حالی بود كه این اقدام رییس جمهوری آمریكا با مخالفت جهانی روبرو شد.
ریاض همچنین برای جلب نظر ترامپ به رغم توافقی كه با كشورهای عضو و غیر عضو «اوپك» داشت، با بالا بردن تولید نفت خود باعث كاهش قیمت این ماده حیاتی شد كه مرز 80 دلار را گذارنده بود .
مقاومت اتحادیه اروپا در مقابل زیاده خواهی ترامپ به ویژه در زمینه برجام، زمینه دیگری برای حمایت سعودی ها از طرح های رییس جمهوری ماجراجوی آمریكا فراهم كرده است . در این زمینه حمایت به ویژه آلمان از ادامه همكاری با ایران در چارچوب برجام به مزاق سعودی ها خوش نیامده و با هدف تغییر در نگاه برلین، شركت های آلمانی فعال در عربستان را به قطع همكاری تهدید كرده است .
رژیم سعودی همچنین در مقابل اقدام آمریكا برای انتقال سفارت خود از تل آویو به قدس هم سكوت كرد و نه تنها حاضر نشد، اقدام موثری انجام دهد، حتی در نشست سران سازمان همكاری اسلامی كه در استانبول تركیه برگزار شد، سطح مشاركت خود را كاهش داد.
روزنامه «الشرق» قطر در این زمینه نوشت: بدترین اقدام، سكوت عربستان در قبال اقدام ترامپ در به رسمیت شناختن شهر اشغالی قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی بود. حتی فاش شد كه اقدام ترامپ با چراغ سبز و موافقت سران حكومت سعودی صورت گرفت.
سعودی ها منافع عمیقی را در خشنود ساختن رئیس ‌جمهوری ایالات ‌متحده تصور می‌كند و ترامپ نیز علاقه عمیقی را به اسرائیل از خود نشان داده است. حتی اگر اسرائیل نتواند بیش از آنچه در حال حاضر به عربستان ارائه می‌كند، برای آن فراهم سازد، ممكن است سعودیها به خاطر منافعی كه در حوزه‌های دیگر دارند، برقراری روابط دیپلماتیك با رژیم صهیونیستی را پیش ببرند.
اگر اشغالگران صهیونیست، برقراری روابط رسمی با عربستان را اولویتی مهم در نظر بگیرند، ممكن است بخشی از كمك‌های خود را منوط به شناسایی رسمی كند و دامنه و چشم‌انداز كمكی كه سعودی‌ها بدون به رسمیت شناختن اسرائیل می‌توانند دریافت كنند، محدود شود.
سران سعودی و صهیونیست گمان می كنند، از آنجا كه منازعه اسرائیل - فلسطین در حال حاضر از اهمیت كمی در میان كشورهای عربی برخوردار است، شاید هزینه به رسمیت شناختن اسرائیل آن ‌قدر هم زیاد نباشد.
در مجموع، این امكان به ‌طور مشخص وجود دارد كه بازیگری غیر قابل پیش‌بینی نظیر بن سلمان، مسئله فلسطین را نادیده بگیرد و به‌ تدریج یا در اقدامی جسورانه با اسرائیل روابط رسمی برقرار كند.

** قطار عادی سازی روابط در ایستگاه اقتصادی
روابط اقتصادی ریاض و تل آویو سال گذشته میلادی از همكاری در زمینه های كوچكی آغاز شد . دی ماه پارسال خرید و فروش لباس های ارتش رژیم صهیونیستی با پرچم این رژیم در منطقه «جازان» ( جنوب) عربستان سر و صدای زیادی به پا كرد .
روزنامه «تایمز» به نقل از منابع سعودی و آمریكایی نوشت كه دامنه روابط اقتصادی و تجاری این عربستان و اسراییل در مرحله نخست به مواردی چون امكان فعالیت تجاری شركت‌های صهیونیست در خلیج فارس و امكان پرواز خط هواپیمایی ملی این رژیم در حریم هوایی عربستان محدود خواهد بود.
همچنین از سویی طرح ساخت شهر هوشمند سعودی با نام «نئوم» با امكان مشاركت شركت‌های صهیونیست است كه می‌تواند همگرایی منافع اقتصادی دو طرف را وسعت بخشد.
درگاه خبری «میدل ایست آی» نوشت كه دو كریدور زمینی اذهان اسراییلی ها و مقامات نظامی این رژیم را به خود مشغول كرده است. یكی منبع نگرانی است و دیگری منبع امید. هر دو از یك راهبرد منبعث می شود.
اولین كریدور زمینی كه منبع نگرانی اسرائیلی هاست به «هلال شیعی» معروف است. این كریدور حاصل اقدامات ایرانی ها در جنگ داخلی سوریه و عراق است. از نگاه صهیونیست ها تهران مسیر زمینی مستقیمی را از ایران از طریق مناطق شیعه نشین در عراق به سمت سوریه و سپس به سمت حزب الله در لبنان و سواحل مدیترانه باز كرده است.
مسیر زمینی دیگر مسیر ریلی بین سرزمینهای اشغالی، اردن، عربستان و امارات است .
رژیم صهیونیستی 60 كیلومتر مسیر ریلی از بندر «حیفا» به «بیت شین» در اردن دارد. این رژیم می خواهد این مسیر را به اندازه 6 كیلومتر دیگر در مرز اسرائیل و اردن امتداد دهد. این اقدام می تواند برای انتقاد كالا با قطار به جای استفاده از كامیون مثمر ثمر باشد.
مرحله بعدی بر اساس برنامه صهیونیستها این است كه اردن امتداد این مسیر ریلی را به سمت عربستان و امارات بسازد. مقامات صهیونیست و اردن سه سال پیش درباره این ایده گفت و گو كرده اند، اما ماه های اخیر مذاكرات مربوط به این خط ریلی مجددا آغاز شده است.
به دلیل جنگ در سوریه و عراق و بسته شدن مسیر های مواصلاتی، این همكاری مهم تر هم خواهد شد. با همه این ها روابط اقتصادی و تجاری بین اسرائیل و عربستان هم اكنون نیز بدون جدی شدن مسیر ریلی آغاز شده است.
اسرائیل محصولات كشاورزی ، اطلاعاتی و سایبری و همچنین فناوری های امنیتی اش را به بحرین، عربستان و امارات می فروشد.
بیشتر این مبادلات از طریق یك كشور سوم مانند اردن و قبرس انجام می شود و برخی از آنها به صورت مستقیم.
محصولات صنایع پتروشیمی نظیر مواد خام نیز از عربستان و از طریق اردن به دست اسرائیل می رسد.
اخیرا پیشنهاد پرواز هواپیماهای صهیونیستها بر فراز حریم هوایی عربستان از مسیر هند نیز مورد پذیرش ریاض قرار گرفته است. اما چنین اقدامی هنوز در ابتدای راه دو رژیم تلقی می شود. عربستان خود را خادم حرمین می داند و به سختی می تواند این خبر را به مردم بدهد، به ویژه با توجه به اینكه هیچ پیشرفتی در جبهه اسرائیل و فلسطین رخ نداده است.
از نظر ریاض شكاف بین كشورهای سنی مذهب موجب اهمیت یافتن ارتباط با اسرائیل در رویارویی با ایران می شود، با این وجود نزدیك شدن عربستان به رژیم صهیونیستی با محدودیت هایی همراه است و علاوه بر این سیاست خارجی شتاب زده بن سلمان موجب مخالفت های منطقه ای با او شده كه بخشی از این مخالفت ها چه بسا اسرائیل را با چالش هایی روبه رو سازد كه در راس آن واكنش های تهران و آنكارا خواهد بود.
خاورم**1508**1651