میوه‌ای كه باغبان به دیررسی آن باور ندارد

به گزارش ایرنا، دوران كودكی نقش بسیار حائز اهمیتی در زندگی هر فرد ایفا می كند، در این دوران به لحاظ تحولی، كودك به سرعت رشد می كند مهارت ها را فرا می گیرد و از راه حواس مختلف و زبان با محیط اطراف خود تعامل برقرار می كند.
هر گونه نقص یا تاخیر رشد اعم از جسمی یا ذهنی در این ایام می تواند تاثیر بسزایی بر آینده فرد از جمله پیشرفت تحصیلی او تحمیل كند بنابراین شناسایی به موقع كمبودها و نقایص جسمی، ذهنی و حسی و اقدام به هنگام باعث می شود تا به میزان زیادی از لطمات ثانوی معلولیت بر زندگی كودك كاسته شود.
آموزش و پرورش استثنایی كشور چند سالی است طرحی با عنوان مداخله بهنگام آموزشی و توانبخشی و درمان كودكان دیر آموز را به مرحله اجرا در آورده است تا بتواند كودكانی با نیازهای ویژه و تاخیر در رشد یا كسانی كه بخاطر معلولیت از جمله نقص بینایی، شنوایی، كم توانی ذهنی یا در خود فروماندگی نمی توانند به موقع در مدارس ثبت نام كنند، را شناسایی و با ارائه خدمات لازم، نسبت به جای دهی مناسب در مدارس اقدام كند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مركز كردستان به منظور بررسی نتایج ممانعت خانواده ها از ارائه آموزش های ویژه به كودكان دیرآموز، میزگری با حضور رئیس آموزش و پرورش استثنایی كردستان، كارشناس بهزیستی و مدیر یكی از آموزشگاه های استثنایی برگزار و از زوایای مختلف به این موضوع مهم پرداخته است.

** اقدام دیر موقع منجر به ترك تحصیل كودكان دیرآموز می شود
رئیس آموزش و پرورش استثنایی كردستان گفت: قبلا دانش آموزان با نیازهای ویژه كه مشكلات ذهنی و جسمی داشتند در كنار دانش آموزان عادی تحصیل می كردند و در آن هنگام خدمات مشتركی به آنها ارائه می شد كه این اشتراكات آموزشی در بلند مدت منجر به عدم خود باوری آنان، گاهی طرد بین همكلاسی ها و در نهایت ترك تحصیل شان می شد.
خلیل رنجیر اظهار داشت: سازمان آموزش استثنایی كشور با علم بر این موضوع به دنبال مشخص كردن اهمیت مساله برآمد و تصمیم بر اجرای طرح سنجش دانش آموزان یا مداخله بهنگام آموزشی و توانبخشی و درمان كودكان دیر آموز كرد.
وی افزود: این طرح جوابگوی بسیاری از مساله ها است و در اكثر كشورهای جهان در اشكال و شیوه های مختلفی اجرا شده است.
رنجبر اضافه كرد: در نهایت اهمیت مساله از چهار سال گذشته بیشتر احساس شد و اجرای این طرح از دوران قبل ورود به دبستان یا دوران پیش دبستانی كودكان اجرا شد.
وی یادآور شد: كردستان یكی از الگوهای این طرح بود كه پس از چهار سال از اجرای آن 340 دانش آموز پیش دبستانی سنجش شدند و سال اول به 10 هزار و 81 نفر رسید و توانستیم تا یك سال قبل از ورود به دبستان در شناسایی و ارائه خدمات ویژه به دانش آموزان با نیازهای ویژه مداخله كنیم.
رئیس آموزش و پرورش استثنایی كردستان با بیان اینكه اجرای طرح مداخله ای با دو هدف اساسی دنبال می شود، گفت: این اهداف شامل مقابله با فرهنگ غلط ممانعت از ورود دانش آموزان با نیازهای ویژه به مدرسه و همچنین غربالگری دانش آموزانی كه مشكلات ذهنی، جسمی، حركتی و فیزیولوژیكی در دوره پیش دبستانی دارند، است.
وی اظهار داشت: مزیت اجرای این طرح در دوره پیش دبستانی اینكه یك سال قبل از ورود به دبستان دانش آموزان دیرآموز و نیازهای ویژه شناسایی و با انجام فعالیت های فرهنگی بین والدین آنها می توان جایگاه واقعی این كودكان را شناسایی و به نیازهای ویژه آنها پرداخت.
رنجبر افزود: سالیانه از حدود 26 هزار دانش آموز بدو ورودی سنجش شده در استان بیش از یك هزار نفر از آنان دیر آموزند به عبارتی دانش آموزانی هستند كه نه در مدارس عادی و نه در مدارس دانش آموزان با نیازهای ویژه جایگاهی دارند.

** ناآگاهی از خدمات آموزشی مانعی برای حضور كودكان در مدارس خاص است
رئیس آموزش و پرورش استثنایی كردستان اضافه كرد: والدین از این موضوع كه مدارس ما چه آموزش هایی را به این كودكان ارائه می دهند شناخت ندارند به همین دلیل با حضور آنان در مدارس استثنایی مخالفت می كنند.
رنجبر یادآور شد: در سال گذشته حدود 305 دیرآموز در دوره پیش دبستانی استان شناسایی شد و با انجام خدمات ویژه به خود آنان و والدین شان توانستیم سطح بیش از 80 درصد از این افراد را به سطح دانش آموزان معمولی برسانیم كه هنگام ورود به مدرسه، بدون مشكل آموزش های یكسان با سایر دانش آموزان را دریافت كنند.
وی گفت: در ابتدا والدین آنان با ارائه خدمات ویژه به این دانش آموزان مخالفت می كردند اما در نهایت موفق شدیم والدین را قانع كنیم كه علاوه بر اینكه اجازه ارائه آموزش های ویژه را به كودكان بدهند بلكه خودشان نیز در كارگاه های آموزشی شركت كنند.
رنجبر با بیان اینكه مقاومت در حوزه بینایی، شنوایی و جسمی حركتی كمتر از حوزه ذهنی و فكری است، افزود: برای رفع این چالش نیز تلاش شد با هماهنگی آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش برای خانواده این دانش آموزان كارگاهی 20 ساعته برگزار شود تا در افزایش تاثیر ارائه خدمات به دانش آموزان و رساندن آنان به سطح سایر كودكان موفق تر عمل كنیم.
وی تاكید كرد: آموزش به كودكان دیرآموز مانند آموزش به كودكانی است كه در رشد هوشی تاخیر دارند و كودكان دیرآموز می تواند تحت تمهیدات و شرایطی كه معلم فراهم می كند از جمله ایجاد انگیزش، استفاده از وسایل دیداری و شنیداری در كلاس بهتر یاد بگیرد.
رنجبر اظهار داشت: كودكان دیرآموز در آموزش، به وقت، تشویق و انگیزش بیشتر نیاز دارند و معلمی در آموزش به این دانش آموزان موفق است كه نقاط ضعف آنها را بیابد و در بروز استعداها و زندگی كردن با ضعف ها و ناتوانایی هایشان كمك كند و محیطی صمیمی و انعطاف پذیر برای شان فراهم آورد.
وی افزود: از آنجا كه این دانش آموزان دارای تفاوت های مختلف جسمی، ذهنی و رفتاری با همكلاسی های خود می باشند در رقابت با آنان ناتوان و سرخورده شده و غالبا ترك تحصیل می كنند كه این امر لزوم برنامه ریزی صحیح برای آنان را ضروری می سازد.
وی تاكید كرد: براین اساس توجه به آموزش مداخله ای و بهنگام این كودكان می توان محیط بهتر و شرایط مناسب تری را فراهم آورد تا آنها سریعتر و بهتر پیشرفت كرده و از تحصیل باز نمانند و این مساله راهی مناسب برای انسداد مبادی بی سوادی نیز می باشد.

** افزایش آگاهی خانواده ها از مزایای مدارس استثنایی ضروری است
مدیر یكی از آموزشگاه های استثنایی سنندج نیز گفت: اگر خانواده ها به این درجه از آگاهی برسند كه جای دیگری برای آموزش فرزندان شان وجود ندارد و با تاثیر آموزش های این مدارس آشنا شوند ممانعتی بر حضورشان نخواهند داشت.
اقبال خانی با بیان اینكه میزان ممانعت خانواده ها تا حدودی پایین آمده است، اظهار داشت: ممانعت برخی از خانواده ها نیز در همان چند ماه اول است و وقتی شرایط را می بیبیند، به این نتیجه می رسند كه اگر خواهان تغییر در فرزندان خود هستند باید با این مساله كنا بیایند.
این كارشناس مسائل آموزش كودكان استثنایی افزود: در میان كودكانی كه به ما مراجعه می كنند افرادی هستند كه با هفت سال سن هنوز رنگ ها را نمی شناسد اما با آموزش هایی كه دیده اند هم اكنون بهترین تابلوهای نقاشی را می كشند.
وی تاكید كرد: والدین این كودكان وقتی با این پیشرفت ها و آموزش ها مواجه می شوند و تغییرات ایجاد شده را در فرزندان شان می بینند بیشتر برای حضور در این مدارس ترغیب می شوند.

** انكار، نخستین واكنش خانواده های داری كودكان استثنایی است
كارشناس بهزیستی كردستان نیز گفت: اولین واكنش دفاعی خانواده های دارای كودكان استثنایی انكار وضعیت فرزندان شان است و همین امر كار را سخت می كند و موجب می شود كه دیرتر به مراكز ما مراجعه كنند.
فرهاد عزیزی افزود: وقتی خانواده ها معلولیت فرزندان خود را انكار كرده و از واقعیت فرار كنند به هر شكل ممكن سعی دارند مانع حضور آنان در مدارس خاص (استثنایی) شوند.
كارشناس بهزیستی كردستان اظهار داشت: شیوع معلولیت یا وجود كودكان استثنایی مختص به یك طبقه خاص نیست اما قاعدتا در طبقه پایین جامعه بیشتر است كه مهمترین مساله در این زمینه فقر فرهنگی است.
وی یادآور شد: طبقات پایین جامعه بدلیل فقر فرهنگی به این مساله بی اهمیت بوده و گاهی به امید داشتن یك فرزند سالم چندین فرزند معلول بدنیا می آورند اما طبقات بالاتر جامعه به محض فهمیدن مساله معلولیت فرزندان شان اقدامات پیشگرانه انجام می دهند.

** جلوگیری از احساس متفاوت بودن مهمترین هدف این طرح است
رئیس آموزش و پرورش استثنایی كردستان معتقد است: دانش آموزانی را كه در سنجش های هوشی امتیازهای بین 51 تا 70 (دانش آموزان نیازهای ویژه) و 71 تا 100 دانش آموزان دیر آموز را در مدارس خود تحت پوشش داریم كه در طیف دوم سیاست آموزش و پرورش اینكه برای جلوگیری از احساس تفكیك به آنها خدمات آموزشی را در كنار سایر دانش آموزان ارائه دهد با این تفاوت كه معلمانی به عنوان رابط آموزش های فراگیر بیشتری در حوزه ارتباط اجتماعی و دریافت آموزش مشاركت كنند.
رنجبر با بیان اینكه ارائه خدمات توانبخشی و سرویس به این كودكان رایگان است، گفت: سال گذشته برای استان كردستان در طرح حمایتی و درمانی 300 میلیون ریال اعتبار تصویب شد اما تاكنون 880 میلیون ریال برای این مهم تخصیص داده شده است.
وی یادآور شد: این میزان اعتبار به حساب دانش آموزان برای خرید تجهیزات كمك آموزشی و خدماتی از جمله سمعك، واكر و سایر خدمات هزینه شده است.

** فرهنگ سازی نیاز اصلی آموزش به دانش آموزان با نیازهای ویژه است
مدیر هنرستان مركز پیش حرفه ای و حرفه ای نوآوران سنندج با تاكید بر فرهنگ سازی و آگاه كردن خانواده ها گفت: در كشورهای دیگر بدلیل اینكه فرهنگ سازی های لازم انجام و خانواده ها آگاه شده اند ممانعتی در زمینه آموزش كودكان استثنایی وجود ندارد.
خانی افزود: در اكثر كشورهای جهان طرح مدارس جامع اجرا شده و همه دانش آموزان با هم تحصیل كرده و جدا از هم نیستند و سیاست نیز بر اجرای این طرح است.
وی اظهار داشت: آموزش و پرورش استثنایی در صدد است دانش آموزانی كه مشكل ذهنی و جسمی دارند از دانش آموزان عادی جدا نباشند و همه كودكان با هم و در یك كلاس و مدرسه تحصیل كنند.
مدیر هنرستان مركز پیش حرفه ای و حرفه ای نوآوران سنندج اضافه كرد: هر چند در این زمینه در قالب همایش ها و برنامه های مختلفی فرهنگ سازی های لازم در زمینه این كودكان و آگاهسازی جامعه انجام شده اما هنوز جامعه آماده پذیرش این كودكان نیست.

** مدارس خاص اعتماد به نفس را به وجود كودكان استثنایی تزریق می كند
مدیر آموزشگاه استثنایی نوآوران در ادامه گفت: اگر مشكلات ما با والدین حل شود با دانش آموزان مشكلی نداریم چون نیروهایی كه در مدارس استثنایی و مدارس با نیازهای ویژه فعالیت می كنند دارای تخصص بوده و دوره های لازم برای آموزش به این دانش آموزان را دیده اند.
خانی تاكید كرد: در گذشته بدبینانه ترین حالت در مورد كودكان دارای معلولیت این بود كه چه كسی به گل مصنوعی آب می دهد و گاهی حتی خود والدین نیز بر این دیدگاه و عقیده بودند.
وی اظهار داشت: امروز مدارس ما این كودكان را زیر پوشش قرار می دهند و با آموزش های مختلف وی را فردی مستقل، دارای اعتماد به نفس و حرفه آموخته وارد جامعه می كند.

** طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه در روستاهای كردستان اجرا می شود
كارشناس بهزیستی كردستان هم در ادامه گفت: در راستای شناسایی افراد توانجو و معلول طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه(CBR) در تمام روستاهای استان اجرا و افراد با معلولیت های مختلف شناسایی و برای آنان پرونده تشكیل می شود.
عزیزی افزود: در این طرح برای تمام توانجویان زیر پوشش و یا حتی كسانی كه بدلایلی زیر پوشش قرار نگرفته اند پرونده تشكیل شده و با كمك دانشگاه علوم پزشكی و با استفاده از نیروهای بهورز و تسهیلگر در محل خدمات ارائه می شود.
وی اظهار داشت: صندوق های حمایتی نیز در این محل ها قرار داده ایم كه برای رفع مشكلات معلولان از جمله هزینه درمان و ایاب و ذهاب مورد استفاده قرار گیرد.
كارشناس سازمان بهزیستی یادآور شد: تمام تلاش ما كاهش معلولیت در جامعه با استفاده از آموزش های مختلف است، اما عواملی همانند بی احتیاطی، انفجارمین و حوادث جاده ای این آمار را افزایش داده و این افراد جامعه هدف ما هستند.
وی اضافه كرد: هم اكنون 45 هزار معلول در سطح استان شناسایی شده و زیر پوشش این نهاد قرار دارند و از حمایت های مختلف به صورت مستمری و غیر مستمری بهره مند هستند.

** طرح استعداد یابی برای رشد اجتماعی كودكان همه ساله انجام می شود
رئیس آموزش و پرورش استثنایی كردستان توجه به استعدادهای این دانش آموزان را از مهمترین برنامه های آموزش و پرورش استثنایی اعلام كرد و گفت: هم اكنون این كودكان در سه بخش ورزشی، فرهنگی و آموزشی استعداد یابی می شوند.
رنجیر اضافه كرد: تعدادی از كودكان شناسایی شده حایز رتبه شده اند بطوریكه در سال جاری 11 نفر آنان توانسته اند در مسابقات ورزشی كشوری حائیز رتبه های اول شوند.
وی اظهار داشت: برنامه اصلی آموزش و پرورش استثنایی این است كه جدای از اینكه آمورش خود را در مدارس ویژه ارائه كند، آموزش دانش آموزان طیف های خاصی را كه در مدارس نمی توانند آموزش ببیند را نیز آغاز كرده كه از جمله این موارد می توان به انجام مقدمات راه اندازی 2 مدرسه ویژه كودكان اُتیسم اشاره كرد.
رنجبر افزود: در این مدارس حداكثر سه دانش آموز طیف اتیسم در كلاس ها حضور دارند و اكنون 67 نفر از آنان شناسایی و مقرر شده در شهرستان های سنندج و سقز مدرسه ویژه آنها دایر شود.
وی یادآور شد: طیف دیگر دانش آموزانی كه زیر پوشش این آموزش و پرورش هستند، دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری و اختلالات سازگاری و رفتاری است كه در استان كردستان 21 مركز دولتی و 9 مركز خصوصی حدود یك هزار و 800 نفر از آنان را زیر پوشش دارد.

** آموزش بر رشد اجتماعی كودكان با نیازهای آموزش ویژه تاثیر گذار است
كارشناس سازمان بهزیستی كردستان در ادامه به توانایی های كودكان دیرآموز اشاره كرد و گفت: كودكان دارای معلولیت دارای توانایی ها و استعدادهای زیادی هستند كه باید شناسایی و شكوفا شود.
عزیزی یادآور شد: اگر بر روی توانایی های عملی و یا هوش عملی این كودكان بدرستی كار شود از نظر اجتماعی، فرهنگی رشد خواهند كرد البته در این راستا آموزش و پروش استثنایی بسیار خوب وارد عمل شده است.
وی افزود: كودكانی هستند كه دارای توانایی فوق العاده ای بوده و از بهره هوشی نرمال و یا حتی بالایی برخوردارند اما در مدرسه در یك یا چند درس با مشكل روبرو هستند.
كارشناس بهزیستی كردستان ادامه داد: در این میان باید معلم و متولیان امر در آموزش و پرورش با مهارت خود تشخیص دهند كه این كودك استثنایی نیست بلكه دچار اختلالات یادگیری است.
وی با بیان اینكه این كودكان وقتی خوب شناسایی شده و تحت درمان و آموزش قرار بگیرند حتما رشد خواهند كرد، گفت: بهزیستی هم اكنون در حال دایر كردن مراكز روزانه و شبانه روزی برای این كودكان است اما بیشتر بر روی مراكز روزانه تاكید دارد كه آموزش گرفته و به محیط خانواده برگردد.
عزیزی در ادامه افزود: در دنیا بر روی این موضوع كه استثنایی باید خاص بوده و از محیط عادی دور باشد، بحث بود اما امروز رویكرد بر ایزوله نشدن پكیج مدارس عادی و استثنایی است.
وی اظهار داشت: امروز با اقدامات و فعالیت دستگاه های مختلف تلاش می شود كه این كودكان از جامعه دور نشوند اما در زمینه فرهنگ سازی باید بیشتر كار شود.
این كارشناس مسائل آموزشی كودكان استثنایی تاكید كرد: این كودكان وقتی وارد جامعه می شوند باید مورد حمایت قرار گیرند و در تمام این دنیا این روال وجود دارد و باید این قشر در زمینه های مختلف و در قالب قانون جامع حمایت از معلولان حمایت شوند.
**
دانش آموزان دیرآموز، افرادی هستند كه درحد فاصل بین افراد كم توان ذهنی و افراد با عملكرد هوشی طبیعی قرارمی گیرند و از لحاظ یادگیری و توانایی هایی كه همسالان آنها در شرایط یكسان دارند درسطح پایین تری قراردارند.
این افراد كم توان ذهنی نیستند، اما دارای محدودیت در یادگیری می باشند و روش های معمولی تدریس پاسخگوی نیازهای كودكان دیرآموز برای رسیدن به پیشرفت وموفقیت نیست، لذا آموزش این كودكان نیازمند همكاری مستمر والدین و معلمان می باشد.
كودكان دیر آموز گروهی از كودكان هستند كه بهره هوشی معادل 70 تا 85 دارند و حدود 6.13 درصد كل جمعیت را تشكیل می دهند. این گروه از كودكان دارای هیچ گونه علامت جسمی یا ظاهری مشخصی نیستند و به جز در امور تحصیلی و فعالیت های پیچیده ذهنی كه ممكن است با شكست مواجه شوند در سایر امور زندگی می توانند مستقل عمل كرده و موفق شوند.
7348/ 3034 /9102