با آزادسازی بخش های زیادی از خاك سوریه توسط ارتش این كشور و نیروهای همپیمان در طول یكسال گذشته همچون شرق حلب، استان های الرقه و دیرالزور و همچنین غوطه شرقی در 25 فروردین سال جاری و اردوگاه یرموك و منطقه حجر الاسود در 31 اردیبهشت ماه از دست تروریست ها، بازگشت ساكنان اصلی این مناطق كه آواره دیگر مناطق سوریه و كشورهای همسایه شده بودند، روند مطلوبی به خود گرفته است.
'مارك لوكاك' هماهنگ كننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد سه شنبه گذشته اعلام كرد كه انتظار می رود به دنبال كاهش درگیری ها در سوریه 200 هزار آواره سوری (در روزهای آینده) به منازل خود بازگردند.
لوكاك در گزارشی كه در شورای امنیت سازمان ملل قرائت كرد، گفت: آژانس های بشردوستانه با همكاری دولت سوریه، روسیه و صلیب سرخ جهانی فعالیت های خود را برای ارسال كمك های ضروری به تمام مناطق سوریه افزایش داده اند.
وی همچنین خواستار بازگشایی گذرگاه های امن برای ورود كمك های بشردوستانه به مناطق تحت محاصره سوریه شد.
بر اساس اخبار دریافتی بیش از 14هزار آواره دیگر سوری نیز از تركیه به بهانه گذراندن تعطیلات عید فطر به كشورشان بازگشته اند.
به گزارش هفته گذشته رسانه های سوری، این تعداد آواره از دو معبر جرابلس و باب السلامه در استان حلب وارد خاك سوریه شدند؛ این گذرگاه ها هم اكنون در كنترل گروه های تروریستی شمال سوریه است.
در خبر دیگری نیز اعلام شد كه روستاها و شهرك های استان الرقه واقع در شمال سوریه پس از گذشت حدود هشت ماه از آزادسازی این استان از دست تروریست های داعش از سوی ارتش سوریه و همپیمانانش، این روزها شاهد بازگشت گسترده مردم است.
پایگاه خبری سوریه پرس در این خصوص اعلام كرد، تقریبا 60 درصد اهالی مناطق عفنان، دبسی فرج، السبخة و شماری از روستاهای وابسته به این مناطق در جنوب و غرب استان الرقه به خانه و كاشانه خود بازگشته اند.
دهها هزار نفر از شهروندان غوطه شرقی در ریف دمشق نیز پس از آنكه ارتش سوریه ثبات و امنیت را به این منطقه بازگرداند و شبكه های تروریستی تكفیری را در غوطه شرقی ریشه كن كرد، به خانه های خود بازگشته‌اند.
** نگاهی به شمار آوارگان سوری و مشكلات آنان
با آغاز بحران سوریه در 24 اسفند ماه 1389 و ظهور و بروز گروه های تروریستی كه از سوی كشورهای غربی - غربی و رژیم صهیونیستی ایجاد، تجهیز و آموزش داده شدند، مشكلات مردم سوریه نیز آغاز شد؛ جمعیت سوریه پیش از آغاز بحران این كشور 23.5 میلیون اعلام شده بود كه با یورش گروه های تروریستی به سوریه و طی این سال ها نزدیك به 12 میلیون نفر از جمعیت این كشور آواره شهرهای مختلف و كشورهای تركیه، مصر، لبنان، اردن و همچنین كشورهای اروپایی شدند؛ از این میان پنج تا شش میلیون آواره سوری به خارج از این كشور رفتند و تقریبا به همین میزان هم در داخل سوریه آواره شدند.
آژانس پناهندگان سازمان ملل سال گذشته (1396) اعلام كرد كه از آغاز بحران سوریه تا زمان اعلام گزارش، تعداد آوارگان سوری كه به كشورهای تركیه، لبنان، اردن، عراق و مصر پناه برده‌اند از 5 میلیون نفر فراتر رفته است.
حدود سه سال پیش انتشار عكس كودكی سوری كشته شده در سواحل تركیه سبب شد تا بالاخره جهان نگاهی به فاجعه انسانی بحران پناهندگان سوری بیندازد و در صدد حل مشكلات آنان برآید.
**آوارگان سوری در تركیه
در هفت سال گذشته از تعداد بیش از پنج میلیون آواره سوری بین 2.5 تا سه میلیون به تركیه رفته اند كه نزدیك به یك میلیون نفر از این آواره ها از طریق این كشور به كشورهای اروپایی رفته اند.
بی توجهی به شرایط نامساعد معیشتی و بهداشتی، آوارگان سوری در تركیه را با مشكلات عدیده ای از جمله گدایی واداشته و تسلط مافیای فروش زنان و قاچاق اعضای بدن، شماری از این آوارگان را به روز سیاه نشانده است.
میدان تقسیم بزرگ ترین میدان مركزی استانبول كه به قلب این شهر تاریخی معروف است و همچنین اغلب خیابان های شهرهای بزرگ تركیه از جمله آنكارا، غازی آنتپ و ازمیر مملو از صحنه های دردناك گدایی زنان و كودكان آواره سوری است.
براساس آخرین گزارش های كمیسیون امور آوارگان و پناهندگان جنگی سازمان عفو بین الملل تنها 10 درصد از آوارگان سوری موجود در تركیه در كمپ های این كشور حضور دارند و 90 درصد از آنان به عنوان آوارگانی خیابانی در شهرها و حومه شهرهای بزرگ تركیه در حال گذران زندگی هستند.
زنان و كودكان آواره سوری به دلیل وضعیت بد معیشتی، مجبور هستند برای تامین مخارج زندگی از مردم گدایی كنند و مردان نیز در كنار آنان نشسته و یا در محل دیگری به دنبال درآمدی برای امرار معاش هستند.
شرایط آوارگان سوری در تركیه آنقدر وخیم است كه برخی از رسانه های این كشور نیز از شرایط نامساعد معیشتی و بهداشتی این آوارگان خبر داده و به ویژه به تسلط مافیای فروش زنان و قاچاق اعضای بدن پناهجویان در این كشور پرداخته اند.
**آوارگان سوری در لبنان
بر اساس اعلام كمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، تعداد آوارگان سوری در لبنان یك میلیون و 210 هزار بوده كه هم اكنون به 991 هزار نفر رسیده است.
وضعیت آوارگان سوری در لبنان نیز بسیار آسیب پذیر و بغرنج است؛ طبق گزارشی كه كمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد در 18 ژانویه 2018(28 دی 1396) منتشر كرد، بیش از سه چهارم این آوارگان زیر خط فقر زندگی می‌كنند.
طبق گزارش های نهادهای بین المللی وضعیت آوارگان در لبنان روز به روز وخیم تر می شود؛ بیشتر این آوارگان مجبورند با كمتر از 4 دلار در روز زندگی كنند كه بیشتر آن نیز صرف تهیه خوراك می شود ؛ ناامنی غذایی، موانع گرفتن اقامت قانونی، تامین بهداشتی و درمانی و ثبت ازدواج و تولد فقط گوشه كوچكی از مشكلات آوارگان سوری در لبنان است.
وضعیت در لبنان برای پناهندگان سوری، به ویژه برای كسانی كه مجوز اقامت ندارند، به طور فزاینده ای بی ثبات است؛ به دلیل فقدان حمایت قانونی از سوی كنوانسیون پناهندگان سازمان ملل، پناهندگان بدون اجازه اقامت در معرض خطر بازداشت هستند؛ محدودیت های تردد آنها تاثیرات مخرب زیادی بر شرایط زندگی شان مانند مشكلات در دستیابی به مراقبت های پزشكی و آموزش و پرورش دارد.
در عین حال جریان ملی آزاد (وابسته به میشل عون) و حزب‌الله لبنان معتقدند، با توجه به این كه هم اكنون بسیاری از مناطق سوریه آزاد و امن شده، باید طی گفت وگو با دولت سوریه، این آوارگان به مناطق كشورشان بازگردند، اما جریان «المستقبل / جریان سعد حریری» مخالف مذاكره با دولت سوریه یا بازگشت این آوارگان از این طریق است و معتقد است گام مزبور باید از طریق سازمان ملل صورت بگیرد.
«میشل عون» رئیس جمهور لبنان تاكنون بارها بر لزوم بازگشت آوارگان سوریه به كشورشان تأكید كرده است.
** آوارگان سوری در اردن
در اردن بیش از 665 هزار نفر آواره سوری زندگی می كنند؛ بسیاری از این افراد با وسایل محدودی زندگی را سپری كرده و اكثراً در اردوگاه های بیرون از شهرها زندگی می‌كنند؛ كسانی كه در ابتدای ورود به اردن می‌توانستند از پشتیبانی و كمك مردم اردن استفاده كنند، اكنون بسیار بیشتر نیاز به كمك دارند؛ كمیساریای عالی پناهندگان گزارش داده است كه بیش از 93 درصد این آوارگان زیر خط فقر هستند.
** آوارگان سوری در اروپا
گفته می‌شود تاكنون نزدیك به یك میلیون نفر آوارگان سوری به كشورهای اروپایی پناهنده شده اند؛ از این تعداد فقط حدود 24 هزار سوری به طور رسمی در سال های 2011 تا 2016 به عنوان پناهجو در اروپا اسكان داده شده اند؛ بر اساس اعلام یوروستات (آژانس آمار اروپا) و داده های كمیساریای عالی پناهندگان بیش از پانصد هزار نفر از آوارگان سوری به آلمان رفته و از سال 2011 تا 2017 برای پناهندگی درخواست داده اند و این كشور میزبان پنجمین جمعیت مسلمانان آواره سوریه در جهان است؛ پس از آلمان، سوئد بیش از 110 هزار نفر و سپس اتریش نزدیك به 50 هزار آواره سوری را پذیرفته اند.
به خاطر محدودیت های شدید و تفاوت های فرهنگی مهاجران سوری با مردم شهرهای اروپایی كه به آن مهاجرت می كردند، بخشی از این آوارگان تصمیم گرفتند یا به دنبال جای مناسب تری برای سكونت باشند و یا به تركیه بازگردند.
** آخرین وضعیت امنیتی سوریه و شرایط بازگشت آوارگان
هم اكنون فقط 18 درصد خاك سوریه در اشغال ترویست ها است و حكومت مركزی دمشق در 60 درصد خاك این كشور استقرار داشته و با كمك ارتش این كشور امنیت این مناطق را برقرار كرده است؛ با بهبودی شرایط امنیتی در سوریه امكان بازگشت آوارگان سوری در داخل و همچنین از كشورهای خارجی تا حد زیادی برقرار شده است.
شرایط آوارگان سوری در خارج از این كشور آن قدر بغرنج شده كه كمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان اعلام كرده كه 90 درصد از آوارگان سوری كه در لبنان، تركیه و اردن حضور دارند می خواهند به كشورشان بازگردند.
در همین راستا روزنامه الجمهوریه چاپ لبنان گزارش داد كه شمار زیادی از آوارگان سوری كه در جنوب لبنان مستقر شده اند به صورت داوطلبانه خواستار بازگشت به كشورشان هستند و گروه جدیدی از آوارگان سوری برای بازگشت به سوریه نام نویسی كرده اند تا ساز و كار قانونی بازگشت آنها فراهم شود.
هم اكنون دولت سوریه اقدام به ارسال امكانات، بازسازی راه ها، اصلاح شبكه برق و آب و تامین لوازم بهداشتی درمانی در مناطق آزاد شده سوریه برای فراهم شدن زمینه بازگشت آوارگان سوری كرده است.
گزارش از مجید جعفری
خاورم*1275**8005*1436*
دمشق - ایرنا- این روزها با توجه به برقراری امنیت در قسمت های زیادی از سوریه، روند بازگشت آوارگان سوری از خارج و داخل این كشور سرعت بیشتری به خود گرفته است.
