تلاش سودان برای میانجیگری بین عربستان و قطر

گمانه زنی در مورد احتمال میانجیگری سودان به ویژه پس از آن افزایش یافت كه تلاش های یك سال اخیر امیر كویت برای حل مناقشه به نتیجه نرسید كه هیچ، بلكه اختلافات دستكم از سطح رسانه ای میان طرفین افزایش نیز یافت .
هفته پیش همزمان با روزهای پایانی ماه مبارك رمضان در حالیكه رییس جمهوری سودان بعد از حج عمره به دیدار ملك سلمان پادشان عربستان رفت، 'الدردیری محمد احمد' وزیر خارجه سودان با سفر به دوحه، پیام البشیر را به امیر قطر تسلیم كرد و در جلسه ای خصوصی پیرامون روابط دو جانبه با همتای قطری، گفت و گوهایی انجام داد.
برخی ناظرین امور معتقدند، سفر چند باره وزیر امور خارجه سودان و رد و بدل شدن پیام های متعدد ممكن است فراتر از مسایل دو جانبه باشد و با توجه به روابط نسبتا خوب خارطوم با هر دو كشور عربستان و قطر ، شاید خارطوم سودای میانجیگری میان دو كشور را در ذهن بپروراند یا حداقل در این شرایط پیام های طرفین را به پایتخت های مقابل انتقال دهد.
این ناظرین معتقدند به دلیل اشتراكاتی كه سودان را به كشورهای عربستان و قطر پیوند داده است شاید بتوان به دلایل ذیل دولت البشیر را در جایگاه میانجی نشاند؛
1-سودان به چند دلیل برای كشورهای عربی حوزه خلیج فارس مهم است، این كشور دروازه ورود به آفریقا محسوب می شود. علاوه بر آن از منابع طبیعی سرشار بهره مند است .
سودان به لحاظ موقعیت جغرافیایی، در شمال شرقی آفریقا قرار دارد، ولی به لحاظ گسترش، در صحرای مركزی آفریقا، جزء نقاط مركزی این قاره نیز به شمار می آید. این كشور با مصر، لیبی، چاد، آفریقای مركزی، كنگو، كنیا، اوگاندا و اتیوپی مرز مشترك دارد.
همسایگی با هشت كشور پر اهمیت آفریقایی و نیز قرار گرفتن آن در مجاورت دریای سرخ و خاورمیانه و از جهتی وجود منابع ارزشمند معدنی و زراعی قابل توجه در آن، موجب شده كه این سرزمین از اهمیت ویژه ای نزد قدرت های جهانی برخوردار گردد.
رود نیل و ساختن سد «النهضه» بر روی این رود نیز از دیگر مسائلی است كه به اهمیت سودان می افزاید.
2- بحران ها و مشكلات داخلی سودان نقش تعیین كننده ای در تغییر سیاست خارجی این كشور به طور كلی، و پیوستن خارطوم به ائتلاف عربستان در تجاوز به یمن به طور خاص داشته ‌اند.
در واقع بحران ‌های داخلی سودان در موضوعات اقتصادی، امنیتی و سیاسی آسیب پذیری دولت این كشور را به شدت بالا برده است و رهبران سودان به منظور رفع برخی از نیازها و برطرف كردن تهدیدات ناچار به تغییر رویكردهای خود شده اند تا در این راستا و با انگیزه دریافت كمك ‌های مالی و اقتصادی به رفع برخی از مشكلات بپردازند.
زمینه اصلی آسیب پذیری دولت سودان نیز به جدایی بخش جنوبی این كشور و متعاقب آن از دست دادن 75 درصد از درآمدهای نفتی برمی ‌گردد كه باعث وقوع بحران اقتصادی و نارضایتی مردمی شده است.
اگر به مواضع عمر البشیر نگاهی بیندازیم به سادگی می توان متوجه از دست دادن بخش زیادی از منابع سودان به واسطه جدایی جنوب سودان شد. شاید به همین علت سودان مایل است با نزدیك شدن به كشورهایی مانند عربستان ، قطر و دیگر كشورهای ثروتمند خلیج فارس به اقتصاد بحران زده خود سر و سامانی دهد.
عمر البشیر عربستان را برای پرداخت كمك های نقدی و قطر را برای صدور امور فنی و فناوری های نوین نشان كرده است .
3-دیوان بین‌المللی كیفری مستقر در لاهه در 4 فوریه سال 2009 میلادی و در اقدامی بی‌سابقه حكم بازداشت عمر البشیر را به اتهام ارتكاب «جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت» در دارفور، صادر كرد. این نخستین بار بود كه دادگاه رسیدگی به جرائم جنگی حكم بازداشت رهبری را كه هنوز در راس كار است، صادر می‌كرد.
در طی شش سال جنگ داخلی در این منطقه سیصد هزار نفر كشته شده و بیش از دو میلیون نفر آواره شدند. اقلیت دارفوری برخلاف اكثریت عرب و مسلمان سودان از تبار آفریقایی و مسیحی بودند.
عمر البشیر با نزدیكی به عربستان تلاش دارد ریاض در ممانعت از پیگردهای قضایی بین المللی او را یاری كند.
نزدیكی به عربستان به اندازه ای برای البشیر مهم بود كه حاضر شد 'ابراهیم غندور' وزیر خارجه این كشور را به دلیل موضع گیری علیه ریاض بركنار كند.
غندور پس از آنكه اعلام كرد كشورش به ترسیم مرزهای دریایی میان مصر و عربستان معترض است، بركنار شد.
غندور یك روز پیش از بركناری در سخنانی در جمع نمایندگان پارلمان سودان گفته بود كشورش سه شكایت جداگانه علیه مصر به شورای امنیت ارائه كرده كه یكی از این شكایت‌ها،‌به ترسیم مرزهای دریایی میان مصر و سودان در پی الحاق جزایر تیران و صنافیر به مرزهای عربستان در آوریل 2016 بوده است.
4-سفر دی ماه سال گذشته 'رجب طیب اردوغان' رییس جمهوری تركیه به سودان و موافقت خارطوم با واگذاری جزیره سواكن در شرق این كشور اگرچه انتقاداتی علیه البشیر رقم زد اما این اقدام یك بار دیگر تلاش البشیر را برای رسیدن به خواسته های خود از طریق اسلام گراها البته این بار توسط اخوانی ها روشن ساخت.
این جزیره كه قرار است با 4 میلیارد دلار هزینه قطری ها بازسازی شود یكی از قدیمی‌ترین بنادر آفریقا به شمار می‌آید و حجاج آفریقایی در گذشته از آن برای رفتن به مكه و عثمانی‌ها نیز به ‌خاطر موقعیت استراتژیك از آن استفاده می‌كردند.
در جزیره یك بندر وجود دارد كه یكی از قدیمی‌ترین‌ها محسوب می‌شود و غالبا برای انتقال مسافران و كالاها به بندر جده عربستان از آن استفاده می‌شد.
این جزیره در گذشته مهم ترین بندر منطقه 'نوبه' بود. سواكن در دوره عثمانی قلعه ای جهت حفظ امنیت دریای سرخ و سرزمین حجاز بود و دریای سرخ به دلیل نقطه كلیدی تجارت این جزیره به دریای داخلی امپراتوری عثمانی تبدیل شد.
در این جزیره علاوه بر اسكله تاریخی عثمانی آثار تاریخی مهمی مانند ساختمان گمرك و مساجد پیروان مذهب حنفی و شافعی وجود دارد.
تركیه عملیات بازسازی مركز دفاعی این جزیره در سال 2016 را آغاز كرده است .
5- یكی دیگر از مواردی كه سودان را به قطر پیوند داده، قرارداد صلح دارفور است . این قرارداد 5 اسفند ماه 1388 در دوحه امضا شد. به عبارتی موضوع دارفور و مسایل جانبی آن پرونده ای است كه دوحه آنرا در قبضه خود گرفته است . 'احمد بن عبدالله آل محمود' رییس فعلی مجلس .و وزیر امور خارجه وقت قطر نقش مهمی در این پرونده دارد .
قطر در سال 93 مبلغ 88.5 میلیون دلار به 17 طرح بازسازی سازمان ملل متحد در منطقه دارفور اختصاص داده است .
كمك بلاعوض قطر، در راستای اجرای مفاد توافق نامه صلحی بود كه در سال 2011 و در دوحه قطر، بین دولت سودان و گروه شورشی 'جنبش عدالت و آزادی' امضا شد.
یك مقام دولت قطر 3 ژوئن(13 خرداد) امسال در خرطوم پایتخت سودان بار دیگر تاكید كرد: از احیای مذاكرات صلح بین دولت سودان و نیروهای مسلح منطقه دارفور بر پایه توافقنامه صلح دوحه پشتیبانی می كند.
فرستاده ویژه وزارت خارجه قطر در بیانیه ای گفت: دولت قطر از احیای مذاكرات صلح با نیروهای مسلح منطقه دارفور از سوی دولت سودان پشتیبانی می كند و هدف دولت قطر كمك به سودان برای تحقق صلح و اجرای روند صلح است.
همین روز رییس جمهور سودان با فرستادۀ ویژۀ وزارت امور خارجه قطر در خرطوم دیدار كرد و متعاقب آن یك مقام دولت سودان مسؤول مسئله دارفور همین روز گفت: دولت سودان برای احیاء و ازسرگیری روند مذاكرات صلح منطقه دارفور آماده است.
اواخر اردیبهشت ماه گذشته درگیری های شدیدی میان نیروهای دولتی سودان و گروه «عبدالوحید النور» وابسته به ارتش آزادیبخش سودان، در دارفور درگرفت .
خاورم**1508**1144