تداوم برجام و انتظارات از اروپا

به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، با عملياتي شدن وعده خروج آمريكا از برجام در ميانه ارديبهشت ماه، بار مسئوليت پيشبرد آن بر دوش تروئيكاي اروپايي قرار گرفت و اين پرسش را به اذهان عمومي جهان متبادر ساخت كه آيا در شرايط كنوني اروپا از اراده و توان لازم براي نجات توافق هسته اي ايران و 1+4 برخوردار است يا خير؟
ايران به عنوان يك طرف اصلي توافق از ديگر اعضاي برجام به خصوص اروپايي ها (انگليس، فرانسه و آلمان) به عنوان متحدان سنتي آمريكا تضمين مي خواهد؛ تضمين هايي ملموس و قابل عملياتي شدن كه راه كارشكني هاي «دونالد ترامپ» رئيس جمهوري آمريكا و مشاوران وي را مسدود سازد. لازم به ذكر است كه تنگناهاي مالي و تجاري آمريكا عليه ايران و فرايند بازگردانده شدن تحريم هاي هسته اي در دو بازه سه ماهه و شش ماهه انجام مي گيرد.
بي ترديد در اين مدت محدود اگر اروپا توانست منافع ناشي از برجام را براي ايران تامين و تضمين كند، تهران همانند گذشته به تعهدات خود پايبند خواهد ماند. در غير اين صورت جمهوري اسلامي بر پايه اصل «بازگشت پذيري» مندرج در برجام به شرايط پيشاتوافق باز مي گردد؛ شرايطي كه از سرگيري فعاليت هاي صلح آميز هسته اي با سرعتي مضاعف تر پيگيري خواهد شد.
از طرفي اروپايي ها عمق فاجعه ناشي از شكست برجام را درك كرده و وجود اين توافق را براي امنيت منطقه مثمرثمر مي دانند. ضمن اين كه كشورهاي بزرگ قاره سبز بيش از ديگر بازيگران جهاني از برجام منتفع شده و توافقات چشمگيري را در زمينه هاي انرژي، خودرو، هواپيمايي و غيره با طرف كشور ما منعقد كرده اند كه در صورت ناكامي برجام از بين خواهند رفت.
«برد- برد» بودن برجام از همان روزهاي نخست شكل گيري توافق، مورد تاكيد دو طرف قرار داشت و در آن ميان، مسئوليت ها و وظايف هر يك از اعضا نيز مشخص بود. بدون شك ادامه پايبندي ايران به توافق هسته اي به رغم ناديده انگاري روح و متن برجام از سوي آمريكا، بدون همكاري موثر ديگر اعضا ناممكن به نظر مي رسد. بنابراين انتظار مي رود طرف مقابل دغدغه ها و نگراني هاي تهران را درك كرده و در صدد رفع انها برآيد.
البته تاكنون شاهد اقداماتي از طرف اروپايي ها با هدف نجات برجام بوده ايم؛ اقداماتي كه تا كنون نتوانسته رضايت جمهوري اسلامي ايران را به دنبال داشته باشد. سران اتحاديه در شرايط كنوني شركت هاي متوسط و كوچك را هدف برنامه هاي خود براي معاملات تجاري و اقتصادي با ايران قرار داده اند؛ شركت هايي كه به دليل پيوستگي اندك با اقتصاد آمريكا، در برقراري و توسعه همكاري ها با ايران مشكلات كم تري را پيش رو خواهند داشت.
در هفت هفته اي كه اجراي برجام منهاي آمريكا مي گذرد، اتحاديه اروپا بررسي «قانون مسدودساز» را در دستور كار خود قرار داده تا از اين طريق، شركت هاي خود را در تجارت با ايران از تحريم هاي آمريكا دور نگهدارد. افزون بر آن دستورالعمل‌ هاي جديد براي بانك سرمايه ‌گذاري اتحاديه اروپا از ديگر اقدامات اين اتحاديه 28 عضوي براي حفظ برجام است.
به هر حال مطالبات ايران از منابع مختلف به صورت روشن و شفاف بيان شده واروپا بايد گام هاي عملي و جدي در حوزه هاي بانكي و فاينانس، تجارت و سرمايه‌ گذاري، نفت و حمل و نقل بردارد. ايران بر طبق متن برجام انتظار اجراي تمام و كمال مفاد آن را دارد. همان طور كه بر پايه گزارشات 11 گانه آژانس بين المللي انرژي اتمي، تهران به تعهدات خود عمل كرده است. در نتيجه حال نوبت پنج كشور باقي مانده در توافق است تا به وظايف مشخص شده خود در چارچوب برجام جامه عمل بپوشانند.
جدا از اهميت فزاينده برجام براي اروپا در زمينه هاي امنيتي و اقتصادي، اين توافق به اعتبار سياسي بروكسل گره خورده؛ شايد همين موضوع يكي از مهمترين دلايل ايستادگي اروپا در مقابل ترامپ تا به امروز بوده است. بنابراين رهبران اروپا در تلاشند كه از جايگاه مستقل و مقتدر اتحاديه در سطح جهان دفاع كند.
اروپا ماه ها است كه به اين نكته مهم پي برده و آن اينكه به دليل رفتار كاسب مآبانه ترامپ نمي توان روي دوستي و شراكت با كاخ سفيد دست كم در اين دولت آمريكا حساب باز كرد. هنوز مُهر خروخ آمريكا از پاي سند يونسكو، پيمان جهاني مهاجرت، پيمان اقليمي پاريس و برجام خشك نشده كه چند روز پيش ايالات متحده از شوراي حقوق بشر سازمان ملل خارج شد.
ترامپ حتي اخيرا اروپا را به جنگ تعرفه اي فراخوانده كه در روزهاي گذشته شاهد اوج تنش ها در اين ارتباط بوديم. در چنين شرايطي اروپا حاضر نيست در موضوع برجام شكني كنار آمريكا قرار گيرد اما بايد منتظر ماند و ديد كه اروپا در برداشتن گام هاي رو به جلوي خود چقدر مصمم، جدي و همچنين توانمند است. از اين رو بسياري از تحليلگران، برجام را به عنوان محكي براي سنجش ميزان قدرت اتحاديه اروپا و همچنين استقلال سياست هاي مستقلانه دو سوي آتلانتيك ارزيابي مي كنند.

پژوهش**9242**1601**