به گزارش ایرنا، سودان جنوبی كه در سال 2011 میلادی و پس از درگیری های طولانی، از سودان جدا شد و به عنوان یك كشور مستقل در آفریقا پا به عرصه وجود گذاشت ، از حدود 35 سال پیش تاكنون شاهد درگیری های داخلی و بدترین بحران های انسانی بوده است.
بحران در سودان جنوبی كه منطقه ای دارای منابع نفتی و جنگلی بكر است، از سال 1983میلادی آغاز شد؛ آن زمان حدود 500 نظامی در این منطقه كه جز كشور سودان به پایتختی خارطوم بود، در اعتراض به شرایط بد موجود در آن، اقدام به شورش كردند . «جعفر النمیری» رئیس جمهوری وقت سودان، نیروهایی به فرماندهی سرهنگ« جون قرنق» كه خود از قبیله «دینكا » ( بزرگترین قبیله جنوب سودان كه گفته می شود 40درصد ساكنان سودان از این قبیله اند) ، برای خاموش كردن آتش این شورش به این منطقه فرستاد اما او هم به شورشیان پیوست و اعلام كرد برای رهایی این منطقه از سیطره دولت مركزی در خارطوم تلاش خواهد كرد ولی او خواستار استقلال این منطقه نبود.
**تشكیل جنبش مردمی برای آزادسازی سودان و آغاز مبارزه جدی با دولت مركزی
قرنق این فرمانده نظامی برخاسته از قبایل دینكا، پس از آن گروهی به نام «جنبش مردمی برای آزادسازی سودان» تشكیل داد و این سرآغازی برای جنگ میان نیروهای او و دولت مركزی بود كه تا سال 2005میلادی ادامه یافت.در این سال جون قرنق پس از اتفاقاتی خاص و مذاكرات فراوان، با دولت مركزی توافقنامه صلح امضا كرد و معاون اول رئیس جمهوری وقت سودان شد اما كمی بعد در حادثه سقوط یك هواپیما كشته شد و « سالوا كی یر میرادت » رئیس جمهوری كنونی سودان جنوبی كه آن زمان معاون او بود، جانشینش شد. كی یر نیز پس از آن فردی به نام «ریك ماچار» را به عنوان معاون خود تعیین كرد كه بعد ها این دو تبدیل به دشمنان خونی هم شدند.
مشكلات مختلف در سودان جنوبی همچنان وجود داشت و مردم این منطقه ، دولت مركزی را متهم می كردند آن ها را به حاشیه رانده است و البته برخی طرف های خارجی مانند آما و رژیم صهیونیستی نیز در شعله ور كردن آتش این اختلاف ها نقش داشتند. مقام های سودانی می گویند رژیم صهیونیستی نقش زیادی در شوراندن مردم این منطقه ضد دولت مركزی در خارطوم داشت. «عصام عوض متولی» سفیر سودان در الجزایر، چند ماه پیش رژیم صهیونیستی را عامل اصلی جدایی سودان جنوبی از كشورش دانست و گفت: اسراییل قصد جدایی «دارفور » و چند منطقه دیگر سودان را نیز داشت كه موفق نشد.
** استقلال سودان جنوبی و تداوم درگیری ها
سودان جنوبی پس از سال ها ناآرامی و درگیری، پس از برگزاری یك همه پرسی در سال 2011 میلادی اعلام استقلال كرد و دو سال پس از استقلال آن یعنی در سال 2013 بار دگر بحران سیاسی در داخل این كشور تازه استقلال یافته آغاز شد، این بار كی یر با معاونش ماچار اختلاف نظر شدید پیدا كرد و جنگ های داخلی در این كشور آغاز شد.
**تفاوت دیدگاه كی یر و ماچار
كی یر شخصیتی برخاسته از قبیله دینكا بزرگترین قبیله ساكن سودان جنوبی ، یك نظامی به تمام معنا است كه در میدان های جنگ آبدیده شده و فرماندهی نظامی ، قاطع و كم صبر است .از سوی دیگر ماچار از قبیله نویر دومین قبیله بزرگ در سودان جنوبی ، یك شخصیت دانشگاهی دارای روابط خارجی گسترده و دارای مدرك دكترا در رشته برنامه ریزی راهبردی از انگلیس است . ماچار بر اساس سابقه علمی اش، فردی عملگرا است و با توجه به این پس زمینه ها ، اختلاف نظر میان این دو در مورد اداره كشور طبیعی بود .
** درگیری های نظامی پس از استقلال سودان جنوبی
در سال 2013 میلادی یعنی حدود دو سال پس از استقلال سودان جنوبی، درگیری هایی میان نیروهای گارد ریاست جمهوری موسوم به «تایگر» و نیروهای ارتش پیش آمد، آن زمان نیروهای نظامی از دو قبیله دینكا و النویر به خاطر سوء تفاهماتی در جوبا با هم درگیر شدند ، این در گیری صدها كشته برجای گذاشت و پس از آن كی یر، این اتفاقات را در چارچوب تلاش ماچار برای كودتا دانست و اینگونه تصمیماتی امنیتی ، نظامی و سیاسی و از جمله استقرار ارتش در پایتخت اتخاذ كرد و11 نفر از شخصیت های سیاسی معروف در جنبش مردمی آزادسازی سودان بازداشت شدند. ماچار بسیار زود اتهام كی یر مبنی بر تلاش برای كودتا را رد كرد و گفت كی یر می خواهد قدرت در انحصار او باشد اما به هر حال درگیری ها همچنان ادامه داشت.
این درگیری ها تا سال 2015 ادامه یافت تا این كه دو طرف توافقنامه ای مبنی بر بازگشت ماچار به منصبش به عنوان معاون كی یر امضا كردند و در عین حال در این زمان درگیری های پراكنده ای میان طرفداران دو نفر روی می داد.
اوایل تابستان 2016، كی یر، در پی درگیری های مسلحانه میان طرفداران خود با ماچار، او را بركنار كرد و ماچار از جوبا پایتخت سودان جنوبی خارج شد. كی یر آن زمان فردی به نام «تابان دنگ» را به عنوان معاون خود تعیین كرد و اینگونه درگیری ها بار دیگر در این كشور فقیر آغاز شد و گروه ماچار شروع به نبرد با نیروهای دولتی به رهبری كی یر كرد، پس از آن و در پی تداوم درگیری ها ، گروه های مخالف جدیدی سر بر آوردند و البته محور این درگیری ها دو قبیله نویر و دینكا بود.
**فاجعه انسانی بر اثر درگیری ها
جنگ داخلی در سودان جنوبی باعث كشته شدن ده ها هزار نفر و آواره شدن چهار میلیون نفر شده است در حالی كه جمعیت این كشور حدود 12میلیون نفر است.
درگیری ها در سودان جنوبی همچنین منجر به كوچ بیش از یك میلیون نفر به اوگاندا و جمهوری دمكراتیك كنگو شد و یكی از بدترین بحران های مربوط به پناهجویان رقم خورد.
سازمان ملل چند ماه پیش اعلام كرد خطر قحطی و گرسنگی بیش از نیمی از ساكنان این كشور را تهدید می كند و جنگ و درگیری ها باعث شده است كمك های غذایی و بشردوستانه به این منطقه دشوار شود.
** افزایش نرخ بیسوادی به دلیل جنگ های داخلی
دفتر سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسكو) در سودان جنوبی شهریور سال گذشته اعلام كرد كه جنگ در این كشور باعث شده یك میلیون و 800 هزار كودك از تحصیل محروم شوند.
یونسكو در گزارشی اعلام كرد با وجود تلاش های دولت و سازمان های بین المللی برای آموزش مردم، متوسط بیسوادی در سودان جنوبی به 73 درصد رسیده است.
سردار عمر علام مسئول یونسكو در جوبا گفت، تنها چهار درصد ازمعلم ها تحصیلات دانشگاهی دارند و سطح تحصیلات بیشتر معلم ها در حد ابتدایی و راهنمایی است.
**تلاش های منطقه ای و بین المللی برای ایجاد صلح در سودان جنوبی
آبان ماه سال گذشته تلاش هایی برای پایان دادن به جنگ داخلی سودان جنوبی با حضور رئیس جمهوری اوگاندا و نمایندگان رئیس جمهوری سودان جنوبی و همچنین نمایندگانی از سوی ماچار معاون سابق او كه اكنون دشمن او شده است، انجام شد اما نتیجه ملموسی نداشت .
چند هفته پیش نشست سران كشوری های شرق آفریقا در آدیس آبابا برگزار شد و آنجا اتحادیه افریقا و سازمان ملل به طرفین درگیری تا آخر ماه ژوئن مهلت دادند به یك توافق سیاسی قابل استمرار برسند در غیر این صورت ممكن است تحریم هایی ضد سودان جنوبی وضع شود.
دو طرف درگیری یعنی كی یر رئیس جمهوری و دشمنش ماچار كی یر 26 ژوئن ( چهارم تیرماه) در چارچوب دور جدیدی از مذاكرات و به امید یافتن رسیدن به راه حلی برای درگیری هایی كه این كشور از سال 2013 با آن مواجه است، با هم دیدار كردند ، هر دو پیش از آن ابراز امیدواری كرده بودند به توافق صلح برسند هر چند كه كی یر تا چند روز پیش از آن می گفت ماچار در دولت وحدت ملی جایی ندارد .
دو طرف بالاخره 28 ژوئن ( 6 تیر ) سندی در خصوص آتش بس دائمی در خارطوم با حضور «عمر البشیر» رئیس جمهوری سودان و رئیس جمهوری اوگاندا امضا كردند كه این امیدها به خارج شدن این كشور را از تونل تا جنگ داخلی كه از چهارسال پی با آن مواجه است، زنده كرد.خبرگزاری رسمی سودان به نقل از « الدریدی محمد احمد» وزیر خارجه سودان نوشت، دو طرف بر آتش بس دائمی كه از 72 ساعت آینده آغاز می شود، توافق كردند.
این توافقنامه شامل ایجاد گذرگاه های انسانی برای كمك به مردم، توقف تبادل آتش طی 72 ساعت آینده، آزادی اسرای دو طرف و تشكیل دولت انتقالی طی چهارماه آینده بود.
«ابراهیم دقش» كارشناس سیاسی سودانی گفت، به نظر من دو طرف كلید حل این مشكل را در خارطوم می دیدند.
وی افزود، این توافقنامه باید دوام بیاورد زیرا سازمان ملل و كشورهای آفریقایی از جنگ در این كشور به ستوه آمده اند چون بحث پناهجویان سودان جنوبی در كشورهای همسایه كه شمارشان به بیش از دو میلیون نفر رسیده است، باعث ایجاد مشكلات زیادی شده است .
«انجلو ویلیام جای» پژوهشگر روابط بین الملل در دانشگاه عین شمس مصر گفت، این نخستین توافقنامه نبود، دو سال پیش نیز توافقنامه ای امضا شد اما به دلیل حوادثی كه در جوبا روی داد، این توافقنامه نقض شد .
**توافقنامه امضا شده چند ساعت بیشتر دوام نیاورد
10 تیرماه با وجود اجرایی شدن توافقنامه آتش بس دائمی، دو طرف یكدیگر را به حمله به مواضع هم متهم كردند، «لام پل گابریل» سخنگوی مخالفان گفت، نیروهای دولتی به مواضع آن ها در روستای «مبورو» واقع در شمال غربی این كشور حمله كردند و هدف از این حمله خارج كردن توافقنامه صلح از مسیرش بود.
وی افزود: ما حق دفاع از خود را محفوظ می دانیم .
از سوی دیگر برخی منابع دیگر از حمله هماهنگ شده به نیروهای دولتی در چهار استان سودان جنوبی خبر دادند. «لول روای كوانح» كارشناس سیاسی طرفدار نیروهای دولتی گفت، شورشیان در پی به دست آوردن مناطق تحت كنترل بیشتر قبل از اجرایی شدن آتش بس بودند و به همین دلیل حملاتی را به برخی مناطق ترتیب دادند.
**آینده سودان جنوبی همچنان در هاله ای از ابهام
با توجه به اینكه نوع تفكر ماچار با كی یر متفاوت است و با علم بر اینكه اكنون گروه های شبه نظامی زیادی در سودان جنوبی اعلام وجود كرده اند و برخی گروه های مخالف دولت با همه بندهای توافققنامه امضا شده میان دو طرف موافق نیستند و از سوی دیگر تشكیل دولت انتقالی هم به چهارماه بعد موكول شده است و ممكن است طی این مدت اتفاقات جدیدی روی دهد و توافق امضا شده زیر پا گذاشته شود، باید گفت آینده سیاسی این كشور همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد هرچند طرف های منطقه ای و بین المللی تلاش زیادی می كنند تا آتش جنگ و درگیری های در این كشور خاموش شود و توافقنامه آتش بس كنونی نیز اقدامی بسیار مثبت در این كشور بحران زده است.
خاورم **2041** 1049
الجزیره- ایرنا- جنگ داخلی 35 ساله در سودان جنوبی با 12 میلیون جمعیت، تاكنون باعث مرگ هزاران نفر، آوارگی چهار میلیون نفر و افزایش نرخ بی سوادی به 73 درصد شده است.
